Η Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 23 Μαρτίου και αποδίδει φόρο τιμής στη Σύμβαση για την ίδρυση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (World Meteorological Organization – WMO) που τέθηκε σε ισχύ στις 23 Μαρτίου 1950. Παρουσιάζεται η ουσιαστική συμβολή των Εθνικών Μετεωρολογικών και Υδρολογικών Υπηρεσιών στην ασφάλεια και στην ευημερία της κοινωνίας, ενώ πραγματοποιούνται δραστηριότητες και εκδηλώσεις σε όλον τον κόσμο. Το θέμα που επιλέχθηκε φέτος από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό είναι: Οι Ωκεανοί, ο Καιρός και το Κλίμα. Με το θέμα αυτό σηματοδοτείται το εναρκτήριο έτος της Δεκαετίας των Ηνωμένων Εθνών για την Επιστήμη των Ωκεανών και την Αειφόρο Ανάπτυξη – United Nations Decade of Ocean Science for Sustainable Development (2021-2030).
Η σημασία των ωκεανών στην επιστήμη της μετεωρολογίας
Όταν σκεφτόμαστε τον καιρό ή το κλίμα, στους περισσότερους έρχεται στο μυαλό μόνο το τι συμβαίνει στην ατμόσφαιρα. Αν όμως αγνοήσουμε τους ωκεανούς χάνουμε ένα μεγάλο κομμάτι από τη γενική εικόνα.
Καλύπτοντας περίπου το 70% της επιφάνειας της Γης, οι ωκεανοί αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα για τον καιρό και το κλίμα του πλανήτη. Παίζουν, επίσης, κεντρικό ρόλο και στην κλιματική αλλαγή. Δεν πρέπει να παραλείπουμε πως αποτελούν τη ναυαρχίδα του παγκόσμιου εμπορίου, όντας ένας αναπόσπαστος κρίκος στην αλυσίδα της παγκόσμιας οικονομίας.
Αναγνωρίζοντας όλα τα παραπάνω, οι Εθνικές Μετεωρολογικές και Υδρολογικές Υπηρεσίες και οι ερευνητές παρακολουθούν τακτικά τον ωκεανό και τις αλλαγές του. Προσπαθούν να μοντελοποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει την ατμόσφαιρα, παρέχοντας παράλληλα, μια μεγάλη ποικιλία θαλάσσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης της παράκτιας διαχείρισης και της Ασφάλειας της Ζωής στη Θάλασσα.
Σήμερα, οι αυξανόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθιστούν τις παρατηρήσεις, την έρευνα και τις υπηρεσίες στον ωκεανό πιο κρίσιμες από ποτέ.
Πως οι ωκεανοί επηρεάζουν τον καιρό και το κλίμα
Καιρός
Οι στενοί δεσμοί που διατηρούν οι ωκεανοί με την ατμόσφαιρα καθιστούν την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους ζωτικής σημασίας για την πρόβλεψη των καιρικών φαινομένων και των κλιματικών συνθηκών. Ο ωκεανός έχει την ικανότητα να απορροφά το μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας που περνά από την ατμόσφαιρα και φτάνει στην επιφάνεια της Γης. Ο Ισημερινός δέχεται πολύ περισσότερη ποσότητα ηλιακής ενέργειας από τους Πόλους. Ως αποτέλεσμα, τεράστια οριζόντια και κατακόρυφα ωκεάνια ρεύματα σχηματίζονται και μεταφέρουν αυτή τη θερμότητα και στον υπόλοιπο πλανήτη. Ορισμένα από αυτά μεταφέρουν τη θερμότητα για χιλιάδες χιλιόμετρα, πρωτού απελευθερώσουν μέρος της πίσω στην ατμόσφαιρα.
Οι υδάτινες μάζες λόγω της μεγαλύτερης θερμοχωρητικότητάς τους θερμαίνονται και ψύχονται πιο αργά από την στεριά. Επομένως, ο παράκτιος καιρός τείνει να είναι πιο ήπιος από τον ηπειρωτικό. Αυτές οι θερμοκρασιακές διαφορές μεταξύ θάλασσας και στεριάς είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία τοπικών συστημάτων κυκλοφορίας, την θαλάσσια αύρα την ημέρα και τον απόγειο αύρα τη νύχτα.
Η εξάτμιση από τους ωκεανούς, ειδικότερα στις τροπικές περιοχές, δημιουργεί τα περισσότερα υετοφόρα νέφη, επηρεάζοντας τις θέσεις των υγρών και των ξηρών ζωνών στην ξηρά. Η τεράστια ποσότητα ενέργειας που προσλαμβάνεται από τους ωκεανούς δημιουργεί τις πιο ισχυρές και καταστροφικές καταιγίδες στον κόσμο και ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως τροπικούς κυκλώνες.
Κλίμα
Πάνω από το 90% της επιπλέον θερμότητας που παγιδεύεται στη Γη από τις ανθρωπογενείς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αποταμιεύεται στους ωκεανούς. Μόλις το 2,3 % θερμαίνει την ατμόσφαιρα, ενώ το υπόλοιπο συμβάλλει στο λιώσιμο των πάγων και στη θέρμανση του εδάφους. Ως αποτέλεσμα, η ατμόσφαιρα θερμαίνεται πιο αργά από ότι θα έκανε κανονικά. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να μας εφησυχάζει, διότι η υπερθέρμανση των ωκεανών απλά καθιστερεί τον πλήρη αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής. Η υπερβολική θέρμανσή τους συμβάλλει στην αύξηση της μέσης στάθμης θάλασσας. Αναπόφευκτα, μεγάλο μέρος της νέας απορροφημένης θερμότητας του ωκεανού θα ρέει στην ατμόσφαιρα τους επόμενους αιώνες.
Επιπλέον, αλλάζει τις χημικές ιδιότητες του θαλασσινού νερού κάνοντάς το πιο όξινο ή για να είμαστε ακριβείς, λιγότερο αλκαλικό. Αυτό ήδη βλάπτει τους κοραλλιογενείς υφάλους και την αλιεία στην οποία βασίζονται περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι.
Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός συντονίζει τις προσπάθειες για μελέτη των τρόπων που η ατμόσφαιρα και οι ωκεανοί ανταλλάσσουν αέρια και αιωρούμενα σωματίδια. Ακόμα, σε συνεργασία με άλλους οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization of the United Nations), υποστηρίζει παρατηρήσεις και μελέτες που απαιτούνται για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την θαλάσσια παραγωγικότητα και την αλιεία.
Μετεωρολογικές προβλέψεις και ωκεανοί
Οι Μετεωρολόγοι συνδυάζουν τις παρατηρήσεις των ωκεανών και τη γνώση του τρόπου με τον οποίο οι αλληλεπιδράσεις ωκεανού-ατμόσφαιρας διαμορφώνουν τον καιρό, το εποχιακό και το μακροχρόνιο κλίμα και τα ωκεάνια μοτίβα, με παρατηρήσεις θερμοκρασίας (ατμοσφαιρικής και επιφανειακής), ατμοσφαιρικής πίεσης, ανέμους, κύματα, νεφοκάλυψη, βροχοπτώσεις και άλλες μεταβλητές. Μαζί, αυτά τα τεράστια σύνολα δεδομένων αποτελούν τα απαραίτητα στοιχεία που εισάγονται στα Μοντέλα Αριθμητικής Πρόγνωσης Καιρού (Numerical Weather Prediction Models) και στα Κλιματικά Μοντέλα.
Εδώ μπορείτε να βρείτε υλικό και να μάθετε για τα θέματα αιχμής που διευρευνήθηκαν την Παγκόσμια Ημέρα Μετεωρολογίας κατά τα προηγούμενα έτη.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Διαδίκτυο
- World Meteorological Organization, ανακτήθηκε από https://public.wmo.int/, τελευταία επίσκεψη 21/03/2021
- United Nations Decade of Ocean Science for Sustainable Development, ανακτήθηκε από https://www.oceandecade.org/, τελευταία επίσκεψη 21/03/2021
Βιβλιογραφία
- Μακρογιάννης Τ.Ι., Σαχσαμάνογλου Χ.Σ., Μαθήματα Γενικής Μετεωρολογίας, Θεσσαλονίκη, 2004, Εκδόσεις ΧΑΡΙΣ
