Το παρόν άρθρο, με τίτλο Το κερί των αυτιών: Τί το κάνει σημαντικό; αποτελεί μετάφραση και προσαρμογή του πρωτότυπου άρθρου που μπορεί να βρεθεί εδώ. 

Από τη νόσο Αλτσχάιμερ μέχρι τον καρκίνο, το κερί των αυτιών μπορεί να περιέχει πολύτιμους δείκτες για την υγεία ενός ατόμου. Τώρα οι επιστήμονες αναλύουν τη χημεία του με την ελπίδα να βρουν νέους τρόπους διάγνωσης ασθενειών.

Είναι πορτοκαλί, κολλώδες και είναι ίσως το τελευταίο πράγμα για το οποίο θέλετε να μιλήσετε σε μια συζήτηση. Ωστόσο, το κερί των αυτιών προσελκύει όλο και περισσότερο την προσοχή των επιστημόνων, οι οποίοι θέλουν να το χρησιμοποιήσουν για να μάθουν περισσότερα για ασθένειες και παθήσεις όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις και οι μεταβολικές διαταραχές όπως ο διαβήτης τύπου 2.

Η σωστή ονομασία για το θολό υλικό είναι κυψελίδα και είναι ένα μείγμα εκκρίσεων από δύο τύπους αδένων που καλύπτουν τον έξω ακουστικό πόρο: τους κυψελιδικούς και τους σμηγματογόνους αδένες. Η προκύπτουσα γλίτσα αναμειγνύεται με τρίχες, νεκρά δέρματα και άλλα σωματικά υπολείμματα μέχρι να φτάσει στην κηρώδη υφή που όλοι γνωρίζουμε και προσπαθούμε να μη σκεφτόμαστε.

Μόλις σχηματιστεί στον ακουστικό πόρο, η ουσία μεταφέρεται με ένα είδος μηχανισμού μεταφορικού ιμάντα, προσκολλώμενη στα κύτταρα του δέρματος καθώς ταξιδεύουν από το εσωτερικό του αυτιού προς το εξωτερικό – κάτι που κάνουν με ταχύτητα περίπου ενός εικοστού του χιλιοστού κάθε μέρα.

Ο πρωταρχικός σκοπός του κεριού των αυτιών αμφισβητείται, αλλά η πιο πιθανή λειτουργία είναι να διατηρεί τον ακουστικό πόρο καθαρό και λιπασμένο. Ωστόσο, χρησιμεύει επίσης ως αποτελεσματική παγίδα, εμποδίζοντας βακτήρια, μύκητες και άλλους ανεπιθύμητους επισκέπτες, όπως έντομα, να βρουν τον δρόμο τους προς το κεφάλι μας. Μέχρι στιγμής, όλα αυτά είναι αηδιαστικά. Κι όμως, πιθανώς λόγω της δυσάρεστης εμφάνισής του, το κερί των αυτιών έχει κάπως παραβλεφθεί από τους ερευνητές όσον αφορά τις σωματικές εκκρίσεις.

Αυτό αρχίζει τώρα να αλλάζει, ωστόσο, χάρη σε μια σειρά από εκπληκτικές επιστημονικές ανακαλύψεις. Το πρώτο είναι ότι το κερί των αυτιών ενός ατόμου μπορεί στην πραγματικότητα να μεταφέρει μια εκπληκτική ποσότητα πληροφοριών για αυτό – τόσο ασήμαντες όσο και σημαντικές.

Για παράδειγμα, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων ευρωπαϊκής ή αφρικανικής καταγωγής έχουν υγρό κερί, το οποίο έχει κίτρινο ή πορτοκαλί χρώμα και είναι κολλώδες. Ωστόσο, το 95% των ανθρώπων της Ανατολικής Ασίας έχουν ξηρό κερί αυτιών, το οποίο είναι γκρι και δεν κολλάει. Το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για την παραγωγή είτε υγρού είτε ξηρού κεριού αυτιών ονομάζεται ABCC11, το οποίο τυχαίνει επίσης να είναι υπεύθυνο για το αν ένα άτομο έχει δύσοσμες μασχάλες. Περίπου το 2% των ανθρώπων – κυρίως εκείνων που ανήκουν στην κατηγορία του ξηρού κεριού αυτιών – έχουν μια έκδοση αυτού του γονιδίου που σημαίνει ότι οι μασχάλες τους δεν έχουν οσμή.

Ωστόσο, ίσως οι πιο χρήσιμες ανακαλύψεις που σχετίζονται με το κερί αυτιών σχετίζονται με το τι μπορεί να αποκαλύψει η κολλώδης ουσία στα αυτιά μας για την υγεία μας.

Σημαντικά στοιχεία

Το 1971, ο Nicholas Petrakis, Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, διαπίστωσε ότι οι καυκάσιες, οι Αφροαμερικανές και οι Γερμανίδες στις ΗΠΑ, που όλες είχαν «υγρό κερί αυτιών», είχαν περίπου τετραπλάσιες πιθανότητες να πεθάνουν από καρκίνο του μαστού από τις Ιαπωνέζες και τις Ταϊβανέζες γυναίκες με «ξηρό» κερί αυτιών.

Πιο πρόσφατα, το 2010, ερευνητές από το Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Τόκιο έλαβαν δείγματα αίματος από 270 γυναίκες ασθενείς με διηθητικό καρκίνο του μαστού και 273 γυναίκες εθελόντριες που ενήργησαν ως ομάδα ελέγχου. Διαπίστωσαν ότι οι Ιαπωνέζες με καρκίνο του μαστού είχαν έως και 77% περισσότερες πιθανότητες να έχουν το γονίδιο που κωδικοποιεί το υγρό κερί αυτιών σε σχέση με τις υγιείς εθελόντριες.

Παρ’ όλα αυτά, το εύρημα παραμένει αμφιλεγόμενο και μελέτες μεγάλης κλίμακας στη Γερμανία, την Αυστραλία και την Ιταλία δεν έχουν βρει καμία διαφορά στον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μεταξύ ατόμων με υγρό και ξηρό κερί αυτιών, αν και ο αριθμός των ανθρώπων σε αυτές τις χώρες με ξηρό κερί αυτιών είναι πολύ μικρός.

Αυτό που είναι πιο εδραιωμένο είναι η σύνδεση μεταξύ ορισμένων συστηματικών ασθενειών και των ουσιών που βρίσκονται στο κερί αυτιών. Πάρτε για παράδειγμα την ασθένεια των ούρων από σιρόπι σφενδάμου, μια σπάνια γενετική διαταραχή που εμποδίζει το σώμα να διασπάσει ορισμένα αμινοξέα που βρίσκονται στα τρόφιμα. Αυτό οδηγεί σε συσσώρευση πτητικών ενώσεων στο αίμα και τα ούρα, δίνοντας στα ούρα την χαρακτηριστική οσμή του σιροπιού σφενδάμου.

Το μόριο που ευθύνεται για την γλυκιά μυρωδιά του ουροποιητικού είναι η σοτολόνη και μπορεί να βρεθεί στο κερί των ατόμων με την πάθηση. Αυτό σημαίνει ότι η πάθηση θα μπορούσε να διαγνωστεί απλώς με τη λήψη δείγματος από τα αυτιά κάποιου, μια πολύ απλούστερη και φθηνότερη διαδικασία από τη διενέργεια γενετικού ελέγχου. Αν και ένα τέτοιο τεστ μπορεί να μην είναι καν απαραίτητο.

«Το κερί του αυτιού μυρίζει κυριολεκτικά σαν σιρόπι σφενδάμου, οπότε εντός 12 ωρών από τη γέννηση του μωρού, όταν μυρίζετε αυτή την ξεχωριστή και υπέροχη μυρωδιά, σας λέει ότι έχει αυτό το έμφυτο σφάλμα μεταβολισμού», λέει η Rabi Ann Musah, Περιβαλλοντική Χημικός στο Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα.

Ο Covid-19 μπορεί επίσης μερικές φορές να ανιχνευθεί στο κερί του αυτιού και το κερί του αυτιού ενός ατόμου μπορεί επίσης να σας πει εάν έχει διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2. Πρώιμες εργασίες έχουν δείξει ότι μπορείτε να καταλάβετε εάν κάποιος έχει μια συγκεκριμένη μορφή καρδιακής νόσου από το κερί του αυτιού του, αν και είναι ακόμα πιο εύκολο να διαγνωστεί αυτή η πάθηση από εξετάσεις αίματος.

Υπάρχει επίσης η νόσος του Ménière, μια πάθηση του εσωτερικού αυτιού που προκαλεί στους ανθρώπους ζάλη και απώλεια ακοής. «Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πολύ εξουθενωτικά», λέει η Musah. «Περιλαμβάνουν σοβαρή ναυτία και ίλιγγο. Γίνεται αδύνατο να οδηγήσετε ή να πάτε σε μέρη με συνοδεία. Τελικά υποφέρετε από πλήρη απώλεια ακοής στο αυτί που έχει προσβληθεί».

Η Musah ηγήθηκε πρόσφατα μιας ομάδας που ανακάλυψε ότι το κερί των ασθενών με νόσο του Menière έχει χαμηλότερα επίπεδα τριών λιπαρών οξέων από ό,τι των υγιών μαρτύρων. Αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιος βρήκε έναν βιοδείκτη για την πάθηση, η οποία συνήθως διαγιγνώσκεται αποκλείοντας οτιδήποτε άλλο – μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει χρόνια. Το εύρημα εγείρει την ελπίδα ότι οι γιατροί θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το κερί για να διαγνώσουν αυτή την πάθηση πιο γρήγορα στο μέλλον.

«Το ενδιαφέρον μας για το κερί των αυτιών ως παράγοντα αναφοράς ασθενειών κατευθύνεται σε εκείνες τις ασθένειες που είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστούν χρησιμοποιώντας τυπικά βιολογικά υγρά όπως αίμα και ούρα ή εγκεφαλονωτιαίο υγρό και οι οποίες χρειάζονται πολύ χρόνο για να διαγνωστούν επειδή είναι σπάνιες», λέει η Musah.

Αλλά τί είναι αυτό που κάνει το κερί των αυτιών τόσο σημαντικό; Το κλειδί, όπως αποδεικνύεται, έγκειται στην ικανότητα των κηρωδών εκκρίσεων να αντανακλούν τις εσωτερικές χημικές αντιδράσεις που λαμβάνουν χώρα στο σώμα – τον μεταβολισμό ενός ατόμου.

Οι ερευνητές εντόπισαν 27 ενώσεις στο κερί των αυτιών που χρησίμευαν ως ένα είδος «δακτυλικού αποτυπώματος» για τη διάγνωση του καρκίνου.

«Πολλές ασθένειες σε ζωντανούς οργανισμούς είναι μεταβολικές», λέει ο Nelson Roberto Antoniosi Filho, Καθηγητής Χημείας στο Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Γκόια στη Βραζιλία, ο οποίος αναφέρει ως παραδείγματα τον διαβήτη, τον καρκίνο, τη νόσο του Πάρκινσον και τη νόσο Αλτσχάιμερ. «Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα μιτοχόνδρια – τα οργανίδια των κυττάρων που είναι υπεύθυνα για τη μετατροπή των λιπιδίων, των υδατανθράκων και των πρωτεϊνών σε ενέργεια – αρχίζουν να λειτουργούν διαφορετικά από εκείνα στα υγιή κύτταρα. Αρχίζουν να παράγουν διαφορετικές χημικές ουσίες και μπορεί ακόμη και να σταματήσουν να παράγουν άλλες».

Το εργαστήριο του Antoniosi Filho ανακάλυψε ότι το κερί των αυτιών συγκεντρώνει αυτή τη μεγάλη ποικιλία ουσιών περισσότερο από άλλα βιολογικά υγρά όπως το αίμα, τα ούρα, ο ιδρώτας και τα δάκρυα.

«Είναι πολύ λογικό επειδή δεν υπάρχει μεγάλη ανακύκλωση στο κερί των αυτιών», λέει ο Bruce Kimball, Χημικός Οικολόγος στο Monell Chemical Senses Centre, ένα ερευνητικό ινστιτούτο με έδρα τη Φιλαδέλφεια. «Συσσωρεύεται κάπως, και έτσι σίγουρα υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να είναι ένα καλό μέρος για να καταγράψουμε μακροπρόθεσμα στιγμιότυπα των αλλαγών στον μεταβολισμό».

Δύσκολες διαγνώσεις

Έχοντας αυτό κατά νου, ο Antoniosi Filho και η ομάδα του αναπτύσσουν το «κυψελιδόγραμμα» – ένα διαγνωστικό εργαλείο που ισχυρίζονται ότι μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια εάν ένα άτομο έχει ορισμένες μορφές καρκίνου με βάση το κερί του αυτιού του.

Σε μια μελέτη του 2019, η ομάδα του Antoniosi Filho συνέλεξε δείγματα κεριού του αυτιού από 52 ασθενείς με καρκίνο που είχαν διαγνωστεί είτε με λέμφωμα είτε με καρκίνωμα είτε με λευχαιμία. Οι ερευνητές πήραν επίσης κερί αυτιού από 50 υγιή άτομα. Στη συνέχεια ανέλυσαν τα δείγματα χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που μπορεί να ανιχνεύσει με ακρίβεια την παρουσία πτητικών οργανικών ενώσεων (VOC) – χημικών ουσιών που εξατμίζονται εύκολα στον αέρα.

Οι ερευνητές εντόπισαν 27 ενώσεις στο κερί του αυτιού που χρησίμευαν ως ένα είδος «δακτυλικού αποτυπώματος» για τη διάγνωση του καρκίνου. Με άλλα λόγια, η ομάδα μπορούσε να προβλέψει με 100% ακρίβεια εάν κάποιος είχε καρκίνο (είτε λέμφωμα είτε καρκίνωμα είτε λευχαιμία) με βάση τις συγκεντρώσεις αυτών των 27 μορίων. Είναι ενδιαφέρον ότι η δοκιμή δεν μπορούσε να διακρίνει μεταξύ διαφορετικών τύπων καρκίνου, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα μόρια παράγονται είτε από, είτε ως απόκριση σε, καρκινικά κύτταρα από όλους αυτούς τους τύπους καρκίνου.

«Παρόλο που ο καρκίνος αποτελείται από εκατοντάδες ασθένειες, από μεταβολικής άποψης, ο καρκίνος είναι μια ενιαία βιοχημική διαδικασία, η οποία μπορεί να ανιχνευθεί σε οποιοδήποτε στάδιο μέσω της αξιολόγησης συγκεκριμένων πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs), λέει ο Antoniosi Filho.

Ενώ το 2019 η ομάδα εντόπισε 27 VOCs, επί του παρόντος επικεντρώνεται σε έναν μικρό αριθμό από αυτές που παράγονται αποκλειστικά από καρκινικά κύτταρα ως μέρος του μοναδικού μεταβολισμού τους. Σε μια ακόμη αδημοσίευτη εργασία, ο Antoniosi Filho λέει ότι έχουν επίσης δείξει ότι το κυψελοειδές διάγραμμα είναι σε θέση να ανιχνεύσει τις μεταβολικές διαταραχές που εμφανίζονται σε προκαρκινικά στάδια, όπου τα κύτταρα εμφανίζουν ανώμαλες αλλαγές που θα μπορούσαν ενδεχομένως να οδηγήσουν σε καρκίνο, αλλά δεν είναι ακόμη καρκινικά.

«Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ιατρική δείχνει ότι οι περισσότεροι καρκίνοι που διαγιγνώσκονται στο στάδιο 1 έχουν ποσοστό ίασης έως και 90%, είναι πιθανό η επιτυχία της θεραπείας να είναι πολύ υψηλότερη με τη διάγνωση των προκαρκινικών σταδίων», λέει ο Antoniosi Filho.

Η ερευνητική ομάδα μελετά επίσης κατά πόσον οι μεταβολικές αλλαγές που προκαλούνται από την εμφάνιση νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως η νόσος Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ θα μπορούσαν επίσης να εντοπιστούν από μια τέτοια συσκευή, αν και η εργασία αυτή βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο.

«Στο μέλλον, ελπίζουμε ότι το κυψελιφογράφημα θα γίνει μια συνήθης κλινική εξέταση, κατά προτίμηση κάθε έξι μήνες, που θα επιτρέπει, με μια μικρή ποσότητα κεριού αυτιών, την ταυτόχρονη διάγνωση ασθενειών όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος, η νόσος Πάρκινσον και η νόσος Αλτσχάιμερ, καθώς και την αξιολόγηση μεταβολικών αλλαγών που προκύπτουν από άλλες παθήσεις», λέει ο Antoniosi Filho.

Στη Βραζιλία, το Νοσοκομείο Amaral Carvalho υιοθέτησε πρόσφατα το κηρενογράφημα ως διαγνωστική και τεχνική παρακολούθησης για τη θεραπεία του καρκίνου, λέει ο Antoniosi Filho.

Η Musah ελπίζει επίσης ότι η έρευνά της θα βοηθήσει κάποια μέρα άτομα που πάσχουν από τη νόσο του Ménière, μια πάθηση για την οποία δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία. Πρώτα ελπίζει να επικυρώσει το τεστ της σε ένα μεγαλύτερο δείγμα ασθενών στην κλινική, πριν παράγει ένα διαγνωστικό τεστ που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από κλινικούς ιατρούς στα γραφεία τους.

«Εργαζόμαστε επί του παρόντος για την ανάπτυξη ενός κιτ δοκιμών πολύ παρόμοιου με αυτό που θα βλέπατε στα κιτ που πωλούνται χωρίς ιατρική συνταγή και μπορείτε να αγοράσετε για τον έλεγχο της Covid-19», λέει η Musah.

Κατανόηση του κεριού των αυτιών

Απλώς η παρατήρηση ότι τρία λιπαρά οξέα είναι πολύ χαμηλά σε σύγκριση με το κανονικό κερί των αυτιών μπορεί επίσης να παρέχει ορισμένες ενδείξεις που μπορούν να διερευνηθούν περαιτέρω, εξηγεί η Musah. «Μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τί προκαλεί την ασθένεια ή ίσως ακόμη και να προτείνουμε τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί», λέει.

«Το κερί των αυτιών είναι μια πραγματικά υπέροχη μήτρα για χρήση επειδή είναι πολύ πλούσιο σε λιπίδια και υπάρχουν πολλές ασθένειες που είναι συνέπεια της δυσλειτουργίας του μεταβολισμού των λιπιδίων», λέει η Musah.