Η βραβευμένη, εμβληματική συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Αστείο» του Γιάννη Παλαβού, που αγαπήθηκε από χιλιάδες αναγνώστες και μεταφράστηκε σε τρεις γλώσσες – Γαλλικά, Γερμανικά, Βουλγαρικά- επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ίκαρος σε μια ιδιαίτερα φροντισμένη έκδοση, το εξώφυλλο της οποίας κοσμεί έργο του ζωγράφου Τάκη Γιαννούσα. Την συλλογή απαρτίζουν δεκαεπτά διηγήματα μικρής ή μεγαλύτερης έκτασης, μέσα από τα οποία γίνεται εξαρχής αντιληπτό το ταλέντο του Παλαβού να γράφει ολοκληρωμένες ιστορίες με αρχή, μέση και τέλος, έστω κι αν αυτές διαρθρώνονται σε μία μόλις σελίδα.
Ο τόπος κι ο χρόνος
Έχοντας ο ίδιος καταγωγή από τον Βελβεντό Κοζάνης, ο Παλαβός επιλέγει σαν τόπο δράσης των ιστοριών του τοπία της ημιορεινής μακεδονικής ενδοχώρας, δάση, λίμνες, ξεχασμένα από το θεό χωριά, αλλά και το κλεινόν άστυ, φοιτητικά διαμερίσματα, άδεια θέατρα κι αθηναϊκές γειτονιές που η πατίνα του χρόνου κι η μανία του ανθρώπου για εξέλιξη, τις έχουν κάνει αγνώριστες. Τα διηγήματα του συγγραφέα προσφέρουν στους αναγνώστες ένα συναρπαστικό ταξίδι στο χωροχρόνο, αφού εκτός από τις εναλλαγές στον τόπο, έχουμε και συχνές αλλαγές στην εποχή κατά την οποία διαδραματίζονται. Έτσι, από το σήμερα και την ψηφιακή εποχή, ο Παλαβός μας ταξιδεύει στον δέκατο έκτο αιώνα, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Χούντα και τη Μεταπολίτευση, έως και τη χρυσή δεκαετία των ‘90s, γράφοντας ιστορίες που ισοδυναμούν με «βουτιά» στην ελληνική πραγματικότητα και στο πώς οι ανακατατάξεις στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα της χώρας επηρέασαν τη ζωή των ανθρώπων της.
Οι ήρωες
Οι ήρωες που πλάθει ο Παλαβός στα διηγήματά του είναι άνθρωποι όλων των ηλικιών, γυναίκες και άνδρες, με διαφορετικό μορφωτικό υπόβαθρο κι επαγγελματικό προσανατολισμό. Ηλικιωμένες γυναίκες, έφηβοι και παιδιά, φαντάροι, φοιτητές, αγρότες, ψαράδες, μετανάστες, χτίστες, άνεργοι, αρχιτέκτονες, αστυνομικοί και παραβατικοί, είναι μόνο κάποιοι από τους αφηγητές ή τους κύριους πρωταγωνιστές αυτής της ολιγοσέλιδης αλλά τόσο περιεκτικής συλλογής διηγημάτων. Οι ήρωες του Παλαβού είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, άνθρωποι της υπαίθρου και του μεροκάματος, άνθρωποι που μετανάστευσαν στην Αμερική για να ζήσουν το δικό τους American dream κι άλλοι που έμειναν στην Ελλάδα κυνηγώντας μια θέση στο «ελληνικό όνειρο» aka μια θέση στο δημόσιο, ένα σπίτι με δάνειο κι έναν γάμο πριν τα τριάντα. Είναι μετανάστες που ζουν ο ένας πάνω στον άλλο σε ετοιμόρροπα αθηναϊκά διαμερίσματα, ντελιβεράδες που παίζουν τη ζωή τους κορώνα γράμματα στους δρόμους, τσιγγάνοι που ζουν περιθωριοποιημένοι αλλά ταυτόχρονα ελεύθεροι. Αν και κάθε διήγημα διαφέρει από το επόμενο, όλα αποκτούν μια οικουμενική διάσταση καθώς αποτελούν στιγμιότυπα ζωής ανθρώπων που παλεύουν με τη μοναξιά, την απώλεια, την πατριαρχία, την ανεργία, τον ρατσισμό, την ανέχεια, τις ψυχικές ασθένειες και τις λάθος επιλογές που καθορίζουν ολόκληρες ζωές.
Θεματικοί άξονες και ύφος
Τα δεκαεπτά διηγήματα του Παλαβού που συνθέτουν το «Αστείο», καταπιάνονται, όπως είναι αναμενόμενο με μια πλειάδα θεμάτων. Η ζωή στην ελληνική ύπαιθρο, οι δυσκολίες της αγροτικής ενασχόλησης, η έλλειψη ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασης με αποτέλεσμα τη μετανάστευση, είναι θέματα που απαντώνται συχνά στα διηγήματα του Παλαβού. Ωστόσο, μέσα από την σφιχτοδεμένη πλοκή και την ατμόσφαιρα την οποία δημιουργεί σε κάθε του διήγημα, ο συγγραφέας καταφέρνει να στρέψει τον εστιακό του φακό στις πιο μύχιες εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης και να μιλήσει για ανθρώπους «εγκλωβισμένους» σε μια ελληνική επαρχία που αργοσβήνει, για παιδιά που στερούνται αγάπης και προσοχής με αποτέλεσμα να μετατρέπονται σε συναισθηματικά ανάπηρους ενήλικες, για εκείνους που κουβαλούν ανομολόγητα μυστικά μέχρι το θάνατό τους αλλά και για εκείνους που αναμετρώνται με το χρόνο και τις επιλογές τους, κατατάσσοντας τον εαυτό τους στους ηττημένους.
Μια αύρα νοσταλγίας πλανάται πάνω από το «Αστείο», σαν μάταιη ανάβαση σε κυλιόμενη σκάλα που κατεβαίνει. Η λιτή, μεστή του γραφή προσδίδει αμεσότητα στην αφήγηση, προκαλώντας άλλοτε το γέλιο κι άλλοτε το δάκρυ. Χωρίς επιτηδευμένο λόγο, με μια δόση χιούμορ αλλά και κυνισμού ενίοτε, ο Παλαβός μας χαρίζει μια συλλογή διηγημάτων που ακροβατεί ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, καταφέρνοντας να συγκεραστεί το μοντέρνο με το παραδοσιακό, μέσα από ιστορίες που καταγράφουν δικά του βιώματα, αφηγήσεις τρίτων αλλά και αποκυήματα της τόσο ενεργής φαντασίας του. Η γλυκόπικρη επίγευση που αφήνει στον αναγνώστη η περάτωση της ανάγνωσης, είναι απόδειξη πως, μάλλον, η ζωή που όλοι μας παίρνουμε τόσο σοβαρά, τελικά δεν είναι παρά ένα αστείο. Βρείτε το βιβλίο εδώ.
Γνωρίστε τον συγγραφέα
Ο Γιάννης Παλαβός γεννήθηκε το 1980 στο Βελβεντό Κοζάνης. Σπούδασε Δημοσιογραφία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πολιτιστική Διαχείριση στο Πάντειο. Έγραψε τις συλλογές διηγημάτων “Αληθινή αγάπη και άλλες ιστορίες” (IntroBooks, 2007) και “Αστείο” (Νεφέλη, 2012), που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του ηλεκτρονικού περιοδικού “Ο Αναγνώστης”. Επίσης, σε συνεργασία με τον Τάσο Ζαφειριάδη, έγραψε το σενάριο των κόμικς “Το πτώμα” (Jemma Press, 2011) και “Γρα-Γρου” (Ίκαρος, 2017), τα οποία εικονογράφησε ο Θανάσης Πέτρου. Το “Γρα-Γρου” τιμήθηκε με τα βραβεία Καλύτερου Κόμικς και Σεναρίου στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς. Επιμελήθηκε την επανέκδοση της συλλογής αφηγημάτων του Αθανάσιου Θ. Γκράβαλη με τίτλο “Σπασμένες κολώνες” (Μυτιλήνη, 1930 – επανέκδοση: Νεφέλη, 2019) και μετέφρασε Τομπάιας Γουλφ, Φλάνερι Ο’ Κόνορ, Μπρις Ντ’ Τζ. Πάνκεϊκ, Ουάλλας Στέγκνερ και Ουίλλιαμ Φώκνερ.
