Η Βιολαίν Ουισμάν το 2018 κάνει το συγγραφικό της ντεμπούτο με το αυτοβιογραφικό έργο της “Το βιβλίο της μητέρας”. Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Γιάννη Στρίγκου.
“Μαζεύαμε τη μαμά με το κουταλάκι… Είχαμε μάθει πολύ γρήγορα πώς να τη συνεφέρουμε, χωρίς να έχουμε παρακολουθήσει μαθήματα πρώτων βοηθειών -γνωρίζαμε μερικές απλές τεχνικές που μας είχε διδάξει η ίδια…”
Ενώ στη Γερμανία το τείχος του Βερολίνου πέφτει και όλη η Ευρώπη πανηγυρίζει και χαίρεται, στο Παρίσι δυο μικρά κοριτσάκια η Έλσα και η Βιολαίν, δώδεκα και δέκα ετών, βλέπουν τη ζωή τους να καταρρέει μαζί με τον εύθραυστο ψυχισμό της μητέρας τους.
Η Κατρίν υπήρξε μία γυναίκα πολύ δυναμική. Πάλεψε να κρατηθεί στη ζωή απ’ όταν ως μωρό διαγνώστηκε με φυματίωση. Μετά από χρόνια νοσηλείας, και παρόλο που η νόσος την άφησε με το ένα πόδι πιο κοντό από το άλλο, κατόρθωσε να γίνει δασκάλα χορού και να αποκτήσει δική της σχολή. Όταν ήρθε το διαζύγιο από τον πατέρα των κοριτσιών της οι αντοχές της είχαν εξαντληθεί. Μία ψυχική νόσος που ενεργοποιήθηκε, δύο μικρές αδελφές που γίνονται μητέρα για τη μητέρα τους.
Η Βιολαίν Ουισµάν έρευνα το παρελθόν της οικογένειας της, συλλέγει μαρτυρίες, αλληλογραφία, πληροφορίες που θα συμπληρώσουν τα κενά, θα αντικαταστήσουν τα ψέματα, θα αποσαφηνίσουν τις ανακρίβειες. Ανασυστήνει την εικόνα της μητέρας της.
Και οι δύο γονείς της είχαν προηγούμενους και επόμενους γάμους. Ιδιόρρυθμες οικογενειακές σχέσεις με αντιπαλότητες και αντιζηλίες. Επιθυμεί να καταδυθεί στον πυρήνα αυτών των σχέσεων για να ανακαλύψει όσα η μητέρα τους έκρυβε, όσα την καθόρισαν, κάθε εμπειρία που την διαμόρφωσε. Μια γυναίκα που έδωσε μάχη με τη μανιοκατάθλιψη και επέστρεψε στη ζωή μόνο για τις κόρες της.
Σε πρώτο πλάνο η συγγραφέας παραθέτει την καταγραφή των βιογραφικών στοιχείων της μητέρας της και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Αναφέρει τις συνθήκες μέσα στις οποίες γαλουχήθηκε, τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε μεγαλώνοντας με μία μητέρα που νοσούσε ψυχικά. Πέραν του θέματος της συνύπαρξης, πόσο δε μάλλον της γονεϊκής σχέσης εξάρτησης, με ένα άτομο ψυχικά ασθενές, η συγγραφέας οικοδομεί το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ανετράφη τόσο η ίδια όσο και η μητέρα της.
Η Κατρίν προερχόταν από την εργατική τάξη ενώ ο Αντουάν από μεγαλοαστική οικογένεια. Αυτός ήταν ένας ακόμα σκόπελος που κλήθηκε να ξεπεράσει η Κατρίν.
Μέσα από τη διήγηση της συγγραφέα, σε δεύτερο πλάνο αναδύονται οι κοινωνικές διαφορές, το ταξικό και έμφυλο ζήτημα στη γαλλική κοινωνία της δεκαετίες 1950 έως 1990.
Θυμίζει αρκετά το εξομολογητικό αφηγηματικό ύφος της Ερνώ χωρίς τις λεπτομερείς περιγραφές όσον π.χ. αφορούσε τη διαδικασία έκτρωσης όταν νομικά απαγορευόταν. Η Βιολαίν δεν είναι τόσο αποστασιοποιημένη από τα γεγονότα, παραμένει συναισθηματικά δεμένη με τα βιώματά της, έχοντας όμως επουλώσει τα τραύματά της. Η κάθαρση έχει επέλθει.
“Η άλλη όψη του θυμού της δεν ήταν η κατήφεια αλλά η λατρεία. Απαντούσαμε στα ξεσπάσματα της οργής της όχι με το να συμμορφωνόμαστε αλλά με το να της δείχνουμε τη λατρεία μας. Την αγαπούσαμε περισσότερο από καθετί στον κόσμο και αυτή η υπόσχεση που της δίναμε αρκούσε για να διώξει τις ρυτίδες από το μέτωπο της και να την κάνει να χαμηλώνει την ένταση της φωνής της. Ναι, την αγαπούσαμε’ ναι, μας αγαπούσε και εκείνη. Η καταιγίδα ξεμάκραινε μ’ ένα χάδι στην πλάτη, με ένα μεγάλο φιλί στο λαιμό, μία βροχή από φιλιά, αμέτρητα, ατέλειωτα φιλιά.”
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα
Η Βιολαίν Ουισµάν γεννήθηκε στο Παρίσι το 1979 και ζει τα τελευταία είκοσι χρόνια στη Νέα Υόρκη. Διευθύνει τo Κέντρο Ανθρωπιστικών Εκδηλώσεων της Μουσικής Ακαδηµίας του Μπρούκλυν και έχει οργανώσει καλλιτεχνικά φεστιβάλ στην πόλη. Το 2018 έκανε την εκθαµβωτική της είσοδο στον χώρο της πεζογραφίας µε το µυθιστόρηµά της Το βιβλίο της µητέρας (Εκδόσεις Πατάκη, 2023) αποσπώντας τα βραβεία Francoise Sagan και Marie Claire (2018) καθώς και το Prix litteraire ENS Paris-Saclay (2019). Η αγγλική έκδοση που κυκλοφόρησε το 2021 συγκαταλέχθηκε στη µακρά λίστα για το διεθνές βραβείο Booker του 2022 και την ίδια χρονιά συµπεριλήφθηκε στη λίστα των New York Times µε τα 100 πιο αξιόλογα βιβλία του έτους. Μεταφράστηκε επίσης στα γερµανικά, ισπανικά, ιταλικά και ολλανδικά.
[Πηγή: Εκδόσεις Καστανιώτη ]
Οπισθόφυλλο
Πανέµορφη, ταλαντούχα και χαρισµατική, η Κατρίν είναι η µαµά για τα δυο της κορίτσια που τη λατρεύουν, όπως τα λατρεύει κι εκείνη· µια λατρεία χωρίς όρια. Η µαµά είναι σε όλα υπερβολική, καπνίζει και πίνει υπερβολικά, οδηγεί µε υπερβολική ταχύτητα, αγαπάει και ζει καθ’ υπερβολήν κι αυτό δεν είναι ανώδυνο, ούτε για την ίδια ούτε για τους γύρω της.
Η Κατρίν, που έχει περάσει από µια εξαιρετικά τραυµατική παιδική και εφηβική ηλικία, αποκτά δύο κόρες από τον δεύτερο γάµο της. Παντρεύεται για Τρίτη φορά, στη συνέχεια καταρρέει και καταλήγει σε ψυχιατρική κλινική. Τα δυο της κορίτσια περιµένουν την επιστροφή της, αν και ξέρουν πως η ζωή µε τη µαµά δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση, πως µαζί της ζουν στιγµές εκστατικής ευτυχίας και απόλυτης ελευθερίας, τις οποίες διαδέχεται σχεδόν νοµοτελειακά η κατάβαση στην Κόλαση. Όµως εκείνες την αγαπούν πάνω απ’ όλα, η µαµά είναι η «βασίλισσά» τους και ορκίζονται ότι θα κάνουν τα πάντα για να την κρατήσουν στη ζωή.
Μέσα από µια αφήγηση πληθωρική και στοχαστική ταυτόχρονα, η Βιολαίν Ουισµάν καταθέτει ένα σπουδαίο αυτοβιογραφικό µυθιστόρηµα µε επίκεντρο τον «βίο και την πολιτεία» της Κατρίν, της «ανένταχτης βασίλισσας» που έζησε πέρα από το κατεστηµένο και τις συµβατικότητες ως το τέλος.
«Η αγάπη πονάει και η Ουισµάν εξετάζει µε κοµψότητα το πώς και το γιατί». Kirkus
«Η Ουισµάν διαθέτει µια εξαιρετική αφηγηµατική δεινότητα· ξεδιπλώνει το αφηγηµατικό νήµα όπως ένας παραµυθάς σε µια συνάθροιση συνθέτοντας το καλειδοσκοπικό πορτρέτο της Κατρίν. Η ευαισθησία µε την οποία ψηλαφεί το οικογενειακό τραύµα κι αναδεικνύει τους δεσµούς αγάπης θα καθηλώσει τους αναγνώστες». Publisher’s Weekly
[Πηγή: Εκδόσεις Καστανιώτη]
