Με καταγωγή από την Κρήτη, και μάλιστα με προ παππούδες που έζησαν τον πόλεμο και ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους ήρθε η ώρα να δω και την άλλη μεριά, αυτή των Μουσουλμάνων εξισλαμιστών Τουρκοκρητικών που διώχτηκαν από την Κρήτη και πήγαν στην Τουρκία.
Το βιβλίο της Ελένης Ψαραδάκη είναι μια ολοκληρωτική έρευνα που μέσα από αυτό μπορεί κανείς να μάθει την ιστορία της μειονότητας των Τουρκοκρητικών που εξισλαμίστηκαν στην Κρήτη και εν μια νυκτή ξεριζώθηκαν στην Τουρκία αφήνοντας για πάντα πίσω τις περιουσίες και τις ζωές τους. Αν και αναφέρεται σε τόσο δύσκολες συνθήκες ζωής και πολύ πόνο είναι ανάλαφρο, με λυτή γλώσσα, εξηγεί με σαφήνεια τα όσα έγιναν τότε μέσα από συνεντεύξεις και έρευνες.
Μέσα από το βιβλίο ΜΝΗΜΕΣ ΠΑΤΡΙΔΩΝ βλέπει κανείς τον πόνο που ένιωσαν αυτοί οι άνθρωποι και που παραμένει ζωντανός εκατό χρόνια μετά, από όταν τους ξερίζωσαν από τον τόπο τους, τον πόνο και την οργή τους αφού στο βιβλίο, έπειτα πάντα από έρευνα αναφέρει ότι έσπασαν και διέλυσαν τις περιουσίες τους φεύγοντας από την Κρήτη.
Οι συνεντεύξεις είναι βγαλμένες από την πραγματική ζωή και ο κάθε άνθρωπος έχει να πει την δική του ιστορία. Όλοι όμως έχουν τα ίδιο βιώματα, ανταλλαγή πληθυσμών, ξεριζωμός, φευγιώ… Όλοι έχουν να πουν το ίδιο… πείνα… πόνος… μια ζωή από την αρχή που έπρεπε να χτιστεί από το πουθενά στο πουθενά. Νέα επαγγέλματα από ανάγκη για επιβίωση και νέες συνήθειες.
Μνήμες πατρίδων από ανθρώπους που ποτέ δεν πάτησαν το πόδι τους στην Κρήτη και όμως βίωσαν έμμεσα ότι και οι προγονοί τους, μέσα από την ιστορία και τις μνήμες που ζωντανεύουν αυτό τον εφιάλτη. Το αίμα που κυλάει στις φλέβες τους είναι το ίδιο με αυτό που συνδέεται η ιστορία τους.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν εκεί στα παράλια της Κρητικής γειτονιάς άλλαξαν πολλά, όχι όμως η ιστορία, όχι όμως οι αναμνήσεις και η ταυτότητα των ανθρώπων. Σε όποιο μέρος και να πας που υπάρχει προσφυγιά είναι κάπως διαφορετικά, είναι σαν να σε διαπερνά ένα ρίγος και να νιώθεις όλα εκείνα που έγιναν στην πραγματικότητα. Όποια εικόνα και αν δεις όποιο χαλίκι και αν σηκώσεις έχει την δική του ιστορία, ιστορία μεγάλου πόνου.
Έμφαση δίνει η συγγραφέας στο τι είναι ταυτότητα, και η αλήθεια είναι ότι με έβαλε σε σκέψεις, γιατί όντως η ταυτότητα μας είναι τα ήθη, τα έθιμα, η καθημερινότητα μας, τα μέρη που υπάρχουμε, οι συνταγές μας. Οι μνήμες είναι αυτό που ζούμε και κατ’ επανάληψη επαναλαμβάνουμε άρα μένει ζωντανό.
Στο βιβλίο,.επίσης, αναφέρονται όλα αυτά που οι Τουρκοκρητικοί κράτησαν ζωντανά από την Κρήτη και ότι είχαν διαφορετικές συνήθειες από αυτές τον ντόπιων στην Τουρκία. Πολλά τα κοινά με τους Κρητικούς, στις συνταγές, στα προικιά, στις συνήθειες και τις τελετές, και φρόντισαν να τα κρατήσουν όλα ζωντανά για να μη χαθεί η ταυτότητα τους.
Όσο διάβαζα το βιβλίο ρίγη συγκίνησης με διαπερνούσαν σε κάθε μαρτυρία, αν και οι δικοί μου πρόγονοι έφυγαν από την Μικρά Ασία για την Κρήτη ένιωσα όσα βίωσαν αυτοί, ένιωσα ό,τι βίωσαν όλοι οι άνθρωποι που διώχθηκαν από τα σπίτια τους. Είναι τόσο διαφορετικό να ξέρεις ότι υπήρξε η ανταλλαγή με το να μπεις μέσα σε αυτό και να βιώσεις την ιστορία.
