Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο του Anthony Marra είναι ένα μαγευτικό λογοτεχνικό ανάγνωσμα, που συνδυάζει περίπλοκα τις ζωές διαφόρων χαρακτήρων από διάφορες γενιές στη Ρωσία, σχεδιάζοντας ένα ζωντανό πορτρέτο της αγάπης, της τέχνης, της ανθεκτικότητας και της διαρκούς επίδρασης της ιστορίας. Μέσα από μια σειρά από αλληλένδετες ιστορίες, ο Marra περιηγείται επιδέξια στη Ρωσία, αναδεικνύοντας τα ανεξίτηλα σημάδια που αφήνουν στους ανθρώπους οι πολιτικές αναταραχές.
Η αφήγηση ξεκινά με την ιστορία ενός νεαρού καλλιτέχνη, του Ρομάν, του οποίου ο ρόλος του στη σοβιετική προπαγάνδα περιλαμβάνει το να απομακρύνει τους αντιφρονούντες από φωτογραφίες. Αυτό θέτει το σκηνικό για μια εξερεύνηση της δυναμικής ισχύος μεταξύ της τέχνης και της πολιτικής χειραγώγησης. Ο Ρομάν σβήνοντας πρόσωπα για πάντα από τις φωτογραφίες και την ιστορία, θα ερωτευτεί με πάθος μια μπαλαρίνα σε μια από τις φωτογραφίες του. Ο έρωτας αυτός είναι θα τον οδηγήσει να κατηγορηθεί για σχέση με την πολωνική κατασκοπεία και θα τον φέρει αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον εαυτό, με τα ίδια τα πιστεύω του.
Καθώς η ιστορία προχωρά γνωρίζουμε τη Γκαλίνα, μία γυναίκα ταλαντούχα μα και σκληρή. Ο συγγραφέας παρακολουθεί τη ζωή της από όταν ήταν μικρό κορίτσι στη Σοβιετική Ένωση και την ακολουθεί σε όλα τα βήματά της, σε κάθε ηλικία της. Γνωρίζουμε το ταλέντο της, τις φιλίες της, τον πρώτο της έρωτα. Ένα συγκλονιστικό διήγημα τοποθετημένο στη Σιβηρία, το οποίο μας αφηγούνται οι εγγονές πρώην κρατούμενων.
Και ύστερα γνωρίζουμε τον Κόλλια, αιχμάλωτο πολέμου. Δε ξέρει πια για τι και ποιόν πολεμούσε, κρατά τις αναμνήσεις του από μια προηγούμενη, αλλιώτικη ζωή του σαν φυλαχτό και παίρνει δύναμη από αυτές για να συνεχίσει να ζει.
O Ρομάν, η Γκαλίνα, ο Κόλλια, ζωγράφοι, στρατιώτες, γιαγιάδες, εγγονές αλλά και ο Στάλιν, ο Γκορμπατσώφ, ο Πούτιν. Όλοι έχουν θέση σ’ αυτήν την πολύπλευρη και μεγαλειώδη αφήγηση του Marra. Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο αποτελείται από εννέα διηγήματα, φαινομενικά μεν ξεχωριστά, τα οποία, όμως, συνδέονται μεταξύ τους με τρόπο αριστοτεχνικό και πανέξυπνο. Άνθρωποι, αντικείμενα, τοπία τρυπώνουν το ένα στην ιστορία του άλλου παίζοντας άλλοτε μικρότερο, άλλοτε μεγαλύτερο, μα πάντοτε με έναν τρόπο, σημαντικό ρόλο. Εννέα διηγήματα που μας ταξιδεύουν στο Λένινγκραντ του 1937, στη Σιβηρία του 1999, στην Τσετσενία του 2000 και στην Αγία Πετρούπολη του σήμερα. Ένα συναρπαστικό ταξίδι όχι μόνο σε τόπους αλλά και στο χρόνο με όχημα τις λέξεις και το ταλέντο του Anthony Marra.
Θεώρησα συγκλονιστική την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων. Όλοι σε έκαναν κάπου να τους συμπαθήσεις, να τους καταλάβεις και να τους συμπονέσεις, κάπου να σε θυμώσουν, αλλού να τους λυπηθείς, να τους σιχαθείς, να τους αντιπαθήσεις, κάπου ακόμη και να γελάσεις μαζί τους. Και, τελικά, να συνειδητοποιήσεις πόσο υπέροχα περίπλοκοι είμαστε οι άνθρωποι.
Στα πιο πρακτικά του βιβλίου να αναφέρω την πολύ καλή δουλειά από τις εκδόσεις Ίκαρος. Οι σελίδες της έκδοσης αυτής έχουν μια ιδιαίτερη αίσθηση στη υφή και μία πολύ πολύ όμορφη ευανάγνωστη γραμματοσειρά. Επιπλέον, ο μεταφραστής έχει φροντίσει να μας προμηθεύσει με όλες τις απαραίτητες σημειώσεις και διευκρινίσεις σε ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο, ώστε να κατανοήσουμε πλήρως τα όσα διαβάζουμε. Μια μικρή μου ένσταση είναι ότι θα προτιμούσα την κάθε σημείωση στη σελίδα που διαβάζω και όχι όλες συγκεντρωμένες στο τέλος του βιβλίου καθώς αυτό κάποιες φορές με έκανε κάπως να χάνω τον ειρμό μου στο διάβασμα.
Αν ψάχνετε ένα βιβλίο διαφορετικό, ασυνήθιστο, με ιδιαίτερο τρόπο γραφής τότε αξίζει ο τσάρος του Marra ίσως είναι αυτό που θέλετε. Θα σας κάνει ταυτόχρονα να γελάσετε, να κλάψετε, να θυμώσετε, να προβληματιστείτε και να μάθετε ιστορία. Και δε ξέρω πολλά βιβλία να το κάνουν με τόσο μοναδικό τρόπο, όπως αυτό.
