Edgar Allan Poe – Δοκίμια

Ο Αμερικανός δημοσιογράφος, ρομαντικός ποιητής και συγγραφέας τρόμου, βρίσκει τον τρόπο και «δοκιμάζει» να μας μιλήσει για τη γραφή, για την αίσθηση εκείνη που όλους τους μαγεύει.
Μέσα απ’ τα δοκίμιά του προσπαθεί να μεταφέρει το κλίμα που γεννά κάθε βιβλίο, αλλά και το αίσθημα που μεταδίδεται απ’ την «αίσθηση του Ωραίου». Και για τον κύριο Πόε το Ωραίο είναι η διέγερση ή η ευχάριστη ανύψωση της ψυχής. Δεν του αρκεί η ευχαρίστηση του μυαλού –η Αλήθεια, όπως λέει–, ούτε όμως η διέγερση της καρδιάς –το Πάθος–, παρά μόνο εκείνο το σύνολο που εν τέλει να συνεπάρει τον αναγνώστη και θα διαμορφώσει την πρωτοτυπία στη σκέψη του.

«Η φιλοσοφία της σύνθεσης» είναι μια εξομολόγηση για το τι συνέβη σε ένα από τα πιο γνωστά του έργα: Το κοράκι. O συγγραφέας αποδομεί την έμπνευση της στιγμής και βήμα βήμα δίνει στοιχεία για την πλοκή, την τεχνική διαμόρφωση του ύφους και της δομής. Μας μιλά για την προαποφασισμένη έκταση, για την επιλογή της εντύπωσης ή του συναισθήματος, ακόμα και για τον λυπητερό τόνο στην αφήγηση.
Βρίσκει όλα εκείνα τα στοιχεία των κατάλληλων λέξεων που διαμορφώνουν ένα μοτίβο, μια επανάληψη, χωρίς όμως να χάνεται η πρωτοτυπία και ο ρυθμός· ακόμα κι αν μοιάζει αναμενόμενος ο χαρακτήρας τους.
Είναι αυτή η επανάσταση της λέξης ή της φαντασίας που έχει σκοπό να δημιουργήσει μια παρόμοια επανάσταση στον αναγνώστη, μας λέει και επιλέγει με προσοχή το σκηνικό του, χωρίς να χάνει την κάποια πολυπλοκότητα και εκείνον τον υπαινιγμό.

Αντίστοιχα στο δοκίμιό του με τίτλο «Το διήγημα», εμμένει στην άποψη ότι το μυθιστόρημα μειονεκτεί στο ζήτημα της έκτασης και χάνει το πλεονέκτημα της ολότητας, όπως αναφέρει.
Είναι που ο κάθε συγγραφέας θα πρέπει με την πρώτη του φράση να διαμορφώσει εκείνη τη μια και μοναδική εντύπωση που θέλει να αποδώσει μέσα απ’ το κείμενο. «Αν η πρώτη πρώτη πρότασή του δεν φέρει στην επιφάνεια την εντύπωση αυτή, τότε έχει κάνει γκάφα από το πρώτο κιόλας βήμα», αναφέρει, ενώ στην «Ποιητική αρχή» είναι χαρακτηριστικό ότι μας χαρίζει την άποψή του ότι η αξία ενός ποιήματος είναι ανάλογη με την ανυψωτική συγκίνηση που οφείλει να προκαλεί για να αποκαλείται ποίημα.

Advertisements

Είναι που τελικά αυτή η προσωπικότητα μας άφησε κόσμους περίεργους και ιδιαίτερους, όπως και αρκετοί άλλοι βέβαια, μόνο που μπόρεσε να δει λίγο πιο βαθιά στην ψυχή και να βρει το Ωραίο σ’ αυτήν, να διεκδικήσει την ανύψωσή της μέσα απ’ την τέχνη της γραφής.