Το μεροκάματο του τρόμου είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο που μας μεταφέρει σε έναν άγριο και κυνικά βίαιο κόσμο, όπου ο καθένας παλεύει με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεση του για να επιβιώσει. Είναι το δημοφιλέστερο μυθιστόρημα του Ζωρζ Αρνώ, μια δυνατή ιστορία ικανή να απορροφήσει στον υπέρτατο βαθμό την προσοχή των αναγνωστών. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1950, πούλησε δύο περίπου εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως και ενέπνευσε μια γεμάτη από σασπένς κινηματογραφική ταινία με τον ίδιο τίτλο, που κυκλοφόρησε το 1953.
Η ιστορία μας μεταφέρει στη Γουατεμάλα και πιο συγκεκριμένα σε μια πάμφτωχη πόλη το Λας Πιέντρας, μια πόλη γεμάτη από περιθωριακούς ανθρώπους, από αρρώστια και πείνα. Το βιβλίο μας βάζει από την αρχή στο απάνθρωπο κλίμα που πρόκειται να ακολουθήσει κατά τη διάρκεια όλης της πλοκής. Πιο συγκεκριμένα, ξεκινάει με μια τρομερή έκρηξη που συνέβη σε κάποιο διυλιστήριο πετρελαίου, επιφέροντας το θάνατο σε δεκάδες κακοπληρωμένους εργάτες, σκηνή που ήδη μας προϊδεάζει για το τι πρόκειται να συναντήσουμε στη συνέχεια, αν κρίνουμε και από τον έτσι και αλλιώς πολύ περιγραφικό τίτλο.
Η πηγή του κακού – και όλων των συμφορών που πρόκειται να γεννηθούν με μαθηματική ακρίβεια από αυτή την πηγή – δεν είναι άλλη από μια αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία, η οποία εκμεταλλεύεται με τον πλέον αποικιοκρατικό τρόπο τα πετρέλαια και τον ορυκτό πλούτο της χώρας. Από τις πρώτες σελίδες ερχόμαστε σε επαφή με τον “Όμπι¨ έναν από τους διευθυντές της εταιρείας, ο οποίος με πλήρη αδιαφορία και κυνικότητα για το δυστύχημα που συνέβη, απασχολεί τη συνείδηση του μόνο με το πως θα καλύψει το γεγονός, καθώς και με τις στρατηγικές που θα πρέπει να ακολουθήσει στο μέλλον, έτσι ώστε να μη μειωθούν τα κέρδη της εταιρείας που εκπροσωπεί.
Ο συγχρονισμός των γεγονότων είναι κακός, καθώς ταυτόχρονα με τη θανατηφόρα έκρηξη, η εταιρεία έχει στα σκαριά μια πολύ επικίνδυνη δουλειά, που μέσα σε αυτές τις συνθήκες μπορεί να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων. Ο λόγος για τη μεταφορά μέσω δύο φορτηγών μεγάλης ποσότητας νιτρογλυκερίνης, μιας κινούμενης δηλαδή βόμβας που με το παραμικρό τράνταγμα στο δρόμο μπορεί να εκραγεί και να εξαφανίσει μαζί της ένα ολόκληρο χωριό. Ο Όμπι δεν θέλει να δώσει τη δουλειά σε ντόπιους, καθώς μετά από τα τελευταία γεγονότα είναι πολύ πιθανόν αυτοί να ξεσηκωθούν σε περίπτωση που κάτι θα πάει πάλι στραβά. Από την άλλη πλευρά, έχει πάντα την επιλογή να καλέσει ειδικά εκπαιδευμένους οδηγούς από την Αμερική, αυτοί όμως θα απαιτήσουν πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας από ότι ο ίδιος είναι διατεθειμένος να τους παραχωρήσει και εκτός αυτού θα τραβήξουν πάνω τους τα βλέμματα ενός καλά οργανωμένου συνδικάτου ικανού να προκαλέσει προβλήματα στην μεγάλη εταιρεία.
Το δαιμόνιο μυαλό του διευθυντή δεν αργεί να βρει τη λύση. Υπάρχει στο Λας Πιέντρας μια τρίτη κατηγορία ανθρώπων που όχι μόνο είναι ικανοί, μα είναι και υπερβολικά πρόθυμοι να αναλάβουν ένα τέτοιο έργο. Ξεχασμένο και βαλτωμένο στους δρόμους της πόλης αυτής φυτοζωεί ένα πλήθος Ευρωπαίων μεταναστών που βρέθηκαν στη χώρα ένας θεός ξέρει πως. Τα άτομα αυτά αποτελούνται από κάθε καρυδιάς καρύδι, άνθρωποι του σκοινιού και του παλουκιού με σκοτεινό παρελθόν και τρομερές ιστορίες να βαραίνουν τον κάθε έναν από αυτούς. Πολλοί από αυτούς ήταν μισθοφόροι στρατιώτες σε κάποια γειτονική χώρα και κατέφυγαν στη Γουατεμάλα μετά από κάποια λιποταξία. Άλλοι ήταν περιπετειώδεις ναυτικοί που βγήκαν στη χώρα, μα ξέμειναν από χρήματα και δεν έβρισκαν πλοίο για να ξανά μπαρκάρουν. Φυσικά υπήρχαν και κοινοί εγκληματίες του ποινικού δικαίου, οι οποίοι διέπραξαν κάποια παρανομία σε μια από τις διπλανές χώρες και αναζήτησαν ένα ασφαλές καταφύγιο στη Γουατεμάλα για να μη συλληφθούν.
Η περίεργη αυτή κοινωνική ομάδα περνάει τις μέρες της στην πόλη, άλλοτε βυθισμένη σε απολαύσεις, με το αλκοόλ, το χασίς και την πορνεία να τους απορροφάν πλήρως. Άλλοτε όμως προσπαθούν να βρούνε μια τίμια δουλειά, την οποία όμως παρατάνε αμέσως, μόλις αντιληφθούν την ακραία εκμετάλλευση που πρόκειται να υποστούν, μια εκμετάλλευση τόσο σκληρή που είναι φως φανάρι ότι θα τους εξουθενώσει και θα τους εξαντλήσει μέχρι λιποθυμίας και όλα αυτά για ένα μισθό το λιγότερο πενιχρό. Από την ομάδα αυτών των απόκληρων ξεχωρίζει ο Ζεράρ ένας παράξενος Γάλλος τυχοδιώκτης. Νιώθει και αυτός εγκλωβισμένος σε αυτή την πόλη και ονειρεύεται να αγοράσει ένα μικρό σκάφος και να δραπετεύσει με αυτό, μέσω της θαλάσσιας οδού, παίρνοντας μαζί του τη Λίντα μια ντόπια κοπέλα που αγαπά. Ο Ζεράρ έχει και αυτός το βασικό χαρακτηριστικό που ενώνει όλα τα αλήτικα στοιχεία των Ευρωπαίων που έχουν μαζευτεί σε αυτή τη χώρα. Και αυτό δεν είναι άλλο από το ότι θα έδινε και θα έκανε τα πάντα για να του δοθεί μια ευκαιρία να φύγει από εκεί.
Όπως ήδη έχετε καταλάβει η ευκαιρία αυτή δεν αργεί καθόλου να παρουσιαστεί. Η εταιρεία του ΄Όμπι ανακοινώνει πως υπάρχει ανοικτή μια άκρως επικίνδυνη αλλά πολύ καλοπληρωμένη θέση εργασίας, ο μισθός της οποίας θα επέτρεπε σε κάποιον να ταξιδέψει άμεσα εκτός της χώρας. Αυτομάτως καμιά εικοσαριά από αυτά τα “λεβεντόπαιδα” μαζεύονται στην πόρτα του Όμπι, παρακαλώντας για τη θέση, απλώς και μόνο για να μάθουν πως οι θέσεις που είναι ανοιχτές είναι μόνο τέσσερεις. Ο εκπρόσωπος της Αμερικάνικης εταιρείας τους εξηγεί τη φύση της δουλειάς και κάνει μπροστά τους μια επίδειξη του αποτελέσματος που μπορεί να φέρει η νιτρογλυκερίνη αν αφεθεί να εκραγεί. Για το πείραμα του χρησιμοποιεί μόνο λίγες σταγόνες που σκάνε εντυπωσιακά και αφήνει στη φαντασία τους να συλλάβει τι θα γινόταν αν συνέβαινε η ίδια έκρηξη με το γεμάτο βυτίο ενός μεγάλου φορτηγού. Ορισμένοι ήδη αποχωρούν, μα οι περισσότεροι καλούνται να διαγωνιστούν σε ένα τεστ οδήγησης για γερά νεύρα, οι νικητές του οποίου θα κερδίσουν και τη θέση.
Για να μην τα πολυλογούμε οι τέσσερεις “τυχεροί” αποτελούνται από το Ζεράρ και το Τζόνι στο ένα φορτηγό, το Μπίμπα και το Λουίτζι στο δεύτερο. Ο Τζόνι είναι ένας Ρουμάνος με εγκληματικό παρελθόν που έχει αρχίσει να αποκτά φιλικές σχέσεις με το Ζεράρ. Ο Μπίμπα είναι ένας πρώην μαχητής του Ισπανικού εμφύλιου πολέμου και ο Λουίτζι, κάποιος Ιταλός τυχοδιώκτης. Από τη στιγμή αυτή και μετά ξεκινάει ένα από τα πιο δυσοίωνα ταξίδια όλων των εποχών, ένα αληθινό θρίλερ γεμάτο από κίνδυνο, δυσκολίες αλλά και προδοτικά πισώπλατα μαχαιρώματα που φέρνουν το θάνατο και τον όλεθρο ένα βήμα πιο κοντά. Για την ακρίβεια ξεκινάει η μεγαλύτερη δοκιμασία που πιθανότατα είχαν υποβάλλει ποτέ τα άτομα αυτά τον εαυτό τους. Ένα θερμός από παγωμένο δυνατό καφέ, ένα μπουκάλι αλκοόλ και μερικά τσιγάρα είναι τα εφόδια που θα τους χρειαστούν. Φαρμακείο για τραυματισμούς δεν υπάρχει, καθώς ο μόνος πιθανός τραυματισμός που έχει προβλεφθεί από την εταιρεία είναι αυτός της έκρηξης, στην περίπτωση της οποίας δεν χωράει καμία μορφή θεραπείας. Και το χειρότερο είναι πως ο Όμπι γνωρίζει εκ των προτέρων πως με βάσει το περιβάλλον και τους εξωτερικούς παράγοντες της διαδρομής, ένα στα δύο φορτηγά, είναι βέβαιο πως εκρήγνυται και δεν καταφέρνει να φτάσει στον προορισμό του.
Η διαδρομή είναι κυριολεκτικά άθλια, με ελάχιστη άσφαλτο να υπάρχει σε συγκεκριμένα μέρη και το υπόλοιπο του δρόμου να αποτελείται από χώμα. Αυτό από μόνο του δεν ακούγεται τόσο τρομερό, μα το πρόβλημα είναι πως το φορτίο δεν έχει αντοχή σε τραντάγματα και πως μια απλή λακκούβα είναι παραπάνω από αρκετή για να τινάξει το φορτηγό στον αέρα. Συνεπώς, οι οδηγοί είναι αναγκασμένοι να έχουν τα μάτια τους δεκατέσσερα, έχοντας να οδηγούν σε κάποια σημεία πολύ αργά και σε άλλα πολύ γρήγορα καθώς υπάρχουν χαρακιές στο δρόμο που μόνο αν τις περάσεις με αυξημένη ταχύτητα δεν θα σε αναταράξουν. Είναι εύκολο να τα σκέφτεται αυτά κανείς στο μυαλό του, αλλά αντιθέτως υπερβολικά δύσκολο να τα εφαρμόζει στην πράξη.
Για αυτό λοιπόν ένας παραπάνω ανασταλτικός παράγοντας που θα έρθει σαν κακός δαίμονας για να συντρέξει στην καταστροφή των οδηγών θα είναι ο φόβος, ένας φόβος παθολογικός, κυριολεκτικά σαν αρρώστια, μια αδυσώπητη νευρικότητα που δεν θα επιτρέπει σε ορισμένους από τους οδηγούς να λειτουργήσουν ορθά και θα αυξάνει τα βάσανα τους. Μα το δρομολόγιο αυτό δεν σηκώνει πολυτέλειες για νευρικότητες και άγχη, καθώς εδώ μιλάμε για μια υπόθεση επιβίωσης και για τον θάνατο που καιροφυλακτεί καλά κρυμμένος πίσω από κάθε πετραδάκι. Σαν επακόλουθο αυτής της κατάστασης, το επόμενο που θα δοκιμαστεί σκληρά θα είναι οι σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους αυτούς. Η σχέση της φιλίας και βασικά της συντροφικότητας, μιας συντροφικότητας που δεν υπάρχει όμως λόγω επιλογής, μα περισσότερο λόγω ανάγκης, καθώς ο ένας χρειάζεται τον άλλον για να φέρει σε πέρας την αποστολή.
Τσακωμοί, ένταση, λιγοψυχιές και προδοσίες θα προσθέσουν ακόμα μεγαλύτερο φορτίο στην ήδη ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα που επικρατεί εξαιτίας της έτσι και αλλιώς ακραίας κατάστασης. Και δεν φτάνουν μόνο αυτά. Σε έναν κόσμο που είναι πέρα για πέρα εχθρικός, πέρα από ότι μπορεί να φανταστεί ο συνηθισμένος άνθρωπος, οι παγίδες που ελλοχεύουν ύπουλα όλο και αυξάνονται. Αλληλεγγύη ανάμεσα σε αυτά τα τυχοδιωκτικά στοιχεία δεν θα μπορούσε να υπάρξει ούτε για αστείο, συνεπώς αν προκληθεί ένα ατύχημα, αυτό μεταφράζεται με τη λογική του ότι τη θέση του θύματος – άρα και το μισθό του -θα διεκδικήσει ο επόμενος που υπάρχει στη λίστα, κάποιος δηλαδή από αυτούς που δεν κατάφεραν να επιλεχθούν στη δοκιμή. Η συνθήκη αυτή δημιουργεί προσοδοφόρο έδαφος για σαμποτάζ και κρυφές ενέργειες που μόνο φιλικές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Μα πηγές παραπληροφόρησης και επικίνδυνων συμβουλών δεν έρχονται μόνο από τους υποτιθέμενους “συντρόφους” των οδηγών. Και οι ντόπιοι αποτελούν έναν ακόμα επικίνδυνο παράγοντα. Οι άνθρωποι αυτοί, οι περισσότερο αδικημένοι από όλους, έχουν κάθε λόγο να μη θέλουν ανάμεσα στις φιλειρηνικές ζωές και τις οικογένειες τους μια βόμβα μεγατόνων που κυλάει πάνω στις ρόδες ενός φορτηγού. Και καθώς δεν μπορούν να τα βάλλουν άμεσα με την εταιρεία είναι πολύ πιθανόν να στοχοποιήσουν τα εκτελεστικά της όργανα, που στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι άλλα από τους οδηγούς!
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά το δρομολόγιο πρέπει αυστηρά να έχει ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια μιας νύχτας και υπάρχουν αρκετά σοβαροί λόγοι για αυτό. Όταν η μέρα ξημερώσει και ο ήλιος ανέβει στο τροπικό βάθρο του, η ζέστη θα είναι τόσο δυνατή που από μόνη της θα μπορούσε να προκαλέσει ανάφλεξη του φορτίου. Αυτό από μόνο του αυξάνει και άλλο τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει ο Ζεράρ και η παρέα του, καθώς η οδήγηση τη νύχτα υπό τέτοιες συνθήκες απαιτεί ακόμα περισσότερη εγρήγορση και προσοχή, ενώ η πίεση που ασκεί πάνω στα νεύρα τους ο περιορισμένος χρόνος και η άφιξη της ημέρας είναι ικανή να ξεχαρβαλώσει τα νεύρα κάποιου και να τον στείλει απευθείας σε θάλαμο τρελοκομείου. Πραγματικά, η περιπέτεια αυτή συμπληρώνεται από μια ανελέητη επίθεση κούρασης και εξάντλησης, από τραγικά λάθη, μα και από την εκδήλωση σιδερένιας θέλησης, κουράγιου και πολλές φορές μιας επιμονής τόσο ισχυρής και αμετακίνητης που ξεπερνάει τα όρια της λογικής και φλερτάρει επικίνδυνα με την τρέλα. Οι ήρωες του βιβλίου είναι καταδικασμένοι να φτάσουν στα όρια τους και να παλέψουν με το θάνατο σε έναν αγώνα που απαιτεί μεγάλες αντοχές. Τα όνειρα τους για ένα καλύτερο μέλλον είναι η μοναδική πυξίδα που οδηγεί τις πράξεις τους και η απελπισία τους είναι τόσο μεγάλη ώστε είναι ικανή να τους μετατρέψει σε ριψοκίνδυνους και αδυσώπητους εκτελεστές της δουλειάς αυτής, που συγκεντρωμένοι στο στόχο τους παρασέρνονται σε ενέργειες που τους οδηγούν πέρα από τα αποδεκτά όρια.
Οι συνεχόμενες εναλλαγές πλοκής του συγγραφέα και ο σχεδόν ιδιοφυής και δαιμόνιος τρόπος γραφής του, ένας τρόπος γραφής που είναι γεμάτος από έξυπνες ειρωνείες που παντρεύονται όμορφα με τις πιο δραματικές σκηνές, έρχονται να ολοκληρώσουν το έργο αυτό και να το κατατάξουν σε ένα διαμάντι της λογοτεχνίας που αξίζει να διαβαστεί.
