George Orwell – «Η φάρμα των ζώων», μια πολιτική αλληγορία

Η «Φάρμα των ζώων» είναι ένα από τα πιο γνωστά λογοτεχνικά έργα του εικοστού αιώνα. Ο Βρετανός συγγραφέας George Orwell δημιούργησε την ειλικρινή και εξαιρετικά γραμμένη πολιτική σάτιρα το 1945, τέσσερα χρόνια πριν από την έκδοση του δημοφιλέστερου του μυθιστορήματος, «1984».Η έκδοση του βιβλίου αποδείχθηκε δύσκολη υπόθεση και η κυκλοφορία του απαγορεύτηκε στις χώρες της ΕΣΣΔ μέχρι το 1989. Πρόκειται για μια ιδιοφυή αλληγορία του σταλινικού καθεστώτος, αλλά και γενικότερα των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Η ιστορία είναι για τα ζώα μιας φάρμας, που επαναστατούν ενάντια στον αφέντη τους και αναλαμβάνουν τα ίδια τη διαχείρισή της. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στη ζωή μετά την Επανάσταση και τη διαμόρφωση της κοινωνίας των ζώων της φάρμας κατά την ανεξαρτησία τους από τους ανθρώπους.

Στην «Φάρμα των ζώων», δύο γουρούνια, ο Snowball και ο Ναπολέων, επηρεασμένα  από τις επαναστατικές θεωρίες ενός γέρικου χοίρου, που είχε πεθάνει πρόσφατα,  του Old Major, υποκινούν μία επανάσταση, με την συναίνεση όλων των ζώων. Οι ανθρώπινοι αφέντες τους εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη φάρμα. Τα ζώα, με την καθοδήγηση των γουρουνιών ως των «πιο έξυπνων ζώων»  αρχίζουν να συμβιώνουν και να συνεργάζονται, υπό καθεστώς απόλυτης ισότητας. Τα ζώα, όμως, έρχονται αντιμέτωπα με πολλά πρακτικά προβλήματα. Σιγά σιγά άρχισαν να διακρίνονται στη φάρμα τα διαβρωτικά αποτελέσματα της απόλυτης εξουσίας. Η άσβεστη δίψα του Ναπολέων για εξουσία θα οδηγήσει στην εξορία του Snowball, τη μετατροπή της κοινότητας σε απολυταρχικό καθεστώς και στην κατάλυση των δικαιωμάτων των ζώων. Η οριστική προδοσία έρχεται όταν η βασική ηθική αρχή της φάρμας, δηλαδή ότι «Όλα τα ζώα είναι ίσα» μετατρέπεται σε:

«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια είναι πιο ίσα από τα άλλα»

Το βιβλίο παρουσιάζει πανέξυπνα τις τακτικές του ολοκληρωτισμού. Μία από αυτές είναι η αλλοίωση της ιστορίας από τους ισχυρούς, ώστε να νομιμοποιούν τον έλεγχο που ασκούν στις μάζες. Επίσης, ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο είναι ο τρόμος, που παραλύει τις συνειδήσεις, με τα άγρια εκπαιδευμένα σκυλιά να σκοτώνουν όποιο ζώο εν δυνάμει απειλεί το καθεστώς. Στο τέλος όλα τα ζώα υποκύπτουν, αφού λόγω της σκληρής εργασίας που τους επιβάλλεται καθημερινά δεν έχουν περιθώρια να σκεφτούν τι τους συμβαίνει και να αντιδράσουν ανάλογα. Και στην περίπτωση που κάποιο πάψει να είναι χρήσιμο «αποβάλλεται» χωρίς οίκτο. Οι αναφορές του Orwell στην ιστορία του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού είναι προφανείς.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Η αλληγορία του George Orwell έχει πρωταγωνιστές της τα ζώα, όπως και αυτές του Αισώπου. Ένα χαρακτηριστικό που κερδίζει τον αναγνώστη είναι το πόσο καλογραμμένο είναι το βιβλίο. Η γλώσσα είναι απλή και άμεση, ενώ η πλοκή του είναι απλή αλλά ρεαλιστική και προχωράει γρήγορα, κρατώντας τον αναγνώστη σε εγρήγορση. Το ταλέντο του Orwell ως συγγραφέα φαίνεται από το πρώτο κεφάλαιο, όπου εκτυλίσσεται η πρώτη συνέλευση των ζώων. Δίνει ακριβώς όσες πληροφορίες χρειάζονται για τους χαρακτήρες που θα συναντήσουμε στο βιβλίο. Η  χρήση του χιούμορ από τον Orwell, σε πολλές περιπτώσεις, είναι πολύ έξυπνη,  όπως για παράδειγμα όταν οι γάτες ψηφίζουν και υπέρ και κατά στη συνέλευση. Όλα αυτά προετοιμάζουν τον αναγνώστη πως το βιβλίο δεν είναι απλώς διασκεδαστικό, αλλά θα του μείνει αξέχαστο.

Η «Φάρμα των ζώων» είναι ένα σπουδαίο έργο που ψυχαγωγεί και ταυτόχρονα προειδοποιεί. Είναι η καυστική απεικόνιση της νέας και ελπιδοφόρας ηγεσίας που, μόλις έρθει στην εξουσία, γίνεται όπως όλες οι προηγούμενες. Το τέλος του, αν και πεσιμιστικό,  είναι απόλυτα ταιριαστό. Συγκεκριμένα: «Τα ζώα απ’ έξω κοιτούσαν πότε τα γουρούνια και πότε τους ανθρώπους, πότε τους ανθρώπους και πότε τα γουρούνια, ύστερα πάλι τα γουρούνια και πάλι τους ανθρώπους, αλλά ήταν αδύνατον να διακρίνουν ποιος ήταν ποιος.»

Συνεχώς νυσταγμένη 20χρονη. Έχοντας μεγάλη αγάπη για τον γραπτό λόγο, κατέληξα φοιτήτρια στη Φιλολογία της Θεσσαλονίκης. Ανέκαθεν πίστευα ότι οι λέξεις και οι ιδέες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο και νομίζω πως ήρθε η ώρα να κάνω κι εγώ την προσπάθεια μου.

Περισσότερα από τη στήλη: Βιβλίο

Βιβλίο

Οι Επιβάτες της Αποβάθρας 5: Η δύναμη της ανθρώπινης σύνδεσης

Πόσες φορές έχουμε προσπεράσει αγνώστους μέσα στο μετρό, χωρίς να φανταζόμαστε πόσα θα μπορούσαμε να…

Βιβλίο

5 Βιβλία που αξίζει να πάρεις μαζί σου στις διακοπές

Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι η ιδανική εποχή για να απολαύσεις το διάβασμα. Είτε πίνεις τον…

Βιβλίο

Ο Νίκος Δαββέτας «φυλακίζει» τη μνήμη στη νουβέλα του με τίτλο «Η δεσμοφύλακας»

Το πιο πρόσφατο έργο του βραβευμένου συγγραφέα Νίκου Δαββέτα είναι η νουβέλα με τίτλο «Η…

Βιβλίο

Βορράς και Νότος: Όταν η αγάπη συναντά την κοινωνική αντίθεση

Το «Βορράς και Νότος» της Ελίζαμπεθ Γκάσκελ είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια ρομαντική ιστορία.…

Βιβλίο

Αγώνες Πείνας: Η αρχή

Πώς ξεκίνησαν οι Αγώνες Πείνας; Όλοι ξέρουμε τους Αγώνες Πείνας: τα βιβλία, τις ταινίες, την…

Βιβλίο

Βρυκόλακες και Υπαρξισμός: Anne Rice

Οι βρυκόλακες αποτελούν κάτι παραπάνω από απέθαντα πλάσματα με κοφτερούς κυνόδοντες και ακατάσβεστη δίψα για…

Βιβλίο

Τελικά η έπαυλη Μπλάι του Henry James ήταν στοιχειωμένη;

Μετά από την αφήγηση του αρχιεπίσκοπου του Καντέρμπουρυ, ο Henry James αποφάσισε να μεταφέρει στο…