Λέων Τολστόι: Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς

Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς είναι ένα ψυχοκοινωνικό διήγημα του Λέων Τολστόι με κύριο θέμα τον θάνατο. Στην ιστορία παρακολουθούμε τη ζωή του Ιβάν Ιλίτς, η οποία απότομα διαταράσσεται όταν μια μυστηριώδης ασθένεια τον οδηγεί σταδιακά προς τον θάνατο. Ο συγγραφέας όμως δεν παραμένει στο υποκειμενικό κομμάτι του θανάτου, παρά τον εντάσσει στο γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο που αυτός συμβαίνει.

Αντιμέτωπος με τον θάνατο, ο Ιβάν Ιλίτς συνειδητοποιεί ότι χαράμισε τη ζωή του «προς τιμήν» των κοινωνικών συμβάσεων. Ψεύτικες σχέσεις, υποκρισία, ατομισμός, απληστία. Ο Τολστόι καταφέρει με θαυμάσιο τρόπο να μας μεταφέρει το μήνυμα πως η άγνοια της θνητότητας οδηγεί τους ανθρώπους να χαραμίσουν το δώρο που λέγεται ζωή. Στην πραγματικότητα, αυτό για τον Τολστόι συνιστά «καθαρή ανηθικότητα».

Ο επικείμενος θάνατος προσφέρει στον Ιβάν νηφαλιότητα. Αρχίζει να βλέπει καθαρά και με ειλικρίνεια τις κοινωνικές του σχέσεις, την εργασία του, την οικογένειά του, τον ίδιο του τον εαυτό. Και αυτό που αντικρίζει δεν του αρέσει. Συνειδητοποιεί ότι, όπως όλοι, έτσι κι αυτός χαράμισε την ζωή του. «Υπάρχει άραγε ακόμη χρόνος για να το αλλάξει;»

Advertisements

Ο Τολστόι σε αυτό το έργο καταπιάνεται με ζωτικά ζητήματα της ανθρώπινης ύπαρξης: Ο φόβος του θανάτου, το νόημα που δίνει ο άνθρωπος στην ύπαρξή του, ο ατομικισμός της κοινωνίας, η «αλάνθαστη» αυθεντία του ιατρικού επαγγέλματος, ο ιστός και η δυναμική των ανθρωπίνων σχέσεων… Ψυχολογικές, κοινωνικές και φιλοσοφικές σκοπιές αναδύονται μέσα από την αφήγηση της ιστορίας και το αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Όπως διαβάζουμε και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:

«Η νουβέλα αυτή, που αποτελεί το αδιαμφισβήτητο αριστούργημα της ύστερης δημιουργίας του, συγκινεί μέχρι σήμερα το αναγνωστικό κοινό, έχει προκαλέσει το θαυμασμό συγγραφέων όπως του Ρολλάν, του Κορτάσαρ και των υπαρξιστών κι αποτελεί πηγή έμπνευσης για σκηνοθέτες μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και ο Κουροσάβα».

Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ροές.