Ένα μεγάλο μικρό βιβλίο που κουβουλά το στίγμα που η παιδική ηλικία αφήνει στον ενήλικα, υπακούει στους κανόνες της πρόζας, αλλά έχει ποιητικό ρυθμό, δημιουργεί μια αίσθηση απόκοσμη για το πόσο ασύνδετες μεταξύ τους είναι οι ιστορίες, οι οποίες, όμως, δεν παύουν να ανήκουν στον ίδιο κόσμο. Πρόκειται για ένα βιβλίο επικίνδυνο για τη συνείδηση του καθενός.
Ανακάλυψα αυτό το μυστήριο βιβλίο εντελώς απροσδόκητα, όταν μια μέρα άκουσα την αγαπημένη μου Ελληνίδα συγγραφέα να το αναφέρει με ιδιαίτερη συμπάθεια σε συνέντευξή της σε κάποια διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή. Τα Μαλλιά του Φιν ήδη κυκλοφορούν από το 2014 από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ και πλέον, έγιναν αναπόσπαστο μέλος της βιβλιοθήκης μου.
Η Εύα Στεφανή, η συγγραφέας του βιβλίου, γεννήθηκε το 1964 και σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και κινηματογράφο στην Ecole Varan, στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (Μ.Α. in Cinema Studies) και στο National Film and Television School στη Βρετανία, όπου ειδικεύτηκε στη σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ. Το 1997, τελείωσε τη διδακτορική της διατριβή στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Είναι επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και σκηνοθέτης.
Τα Μαλλιά του Φιν είναι η πρώτη συγγραφική απόπειρα της Εύας Στεφανή, η οποία είναι ήδη γνωστή στο χώρο του κινηματογράφου. Πρόκειται για ένα βιβλίο που φυλλομετράται μόλις σε σαράντα σελίδες και η κάθε σελίδα του περιλαμβάνει από μια ιστορία που μερικές φορές δεν ξεπερνάνε τις δέκα σειρές. Ωστόσο, η περιεκτική γραφή της εμπεριέχει μυστήριο, όταν πρόκειται για ιστορίες που τα πρόσωπα και οι καταστάσεις που βιώνουν παραμένουν άγνωστες ή και δυσνόητες στον αναγνώστη και είναι λυρική, όταν τα κείμενα της μοιάζουν με ποιήματα, αλλά δεν είναι.
Μπορεί ο κεντρικός άξονας του βιβλίου να αποτελεί το ταξίδι του αναγνώστη στις πρωτόγνωρες αναμνήσεις που μπορεί να έχει ένα παιδί, αλλά το νόημα των ιστοριών ξεχωριστά, αλλά και ως σύνολο παραμένει εύπλαστο για κάθε αναγνώστη, διαφορετικό και απαιτεί να γίνει κτήμα του αναγνώστη. Εν τέλει, δεν δημιουργείται η επιθυμία να ερμηνεύσεις τα λόγια της συγγραφέας, επειδή δημιουργεί ένα μοναδικό νόημα για τον καθένα.
Το κυρίαρχο στοιχείο του βιβλίου που το συναντάει κανείς στο εξώφυλλο κι από τον τίτλο έως και το τέλος του βιβλίου είναι το στοιχείο του νερού. Ο πίνακας που κοσμεί το εξώφυλλο, έργο του Ζάφου Ξαγοράκη, μπορεί αρχικά να εφευρίσκει την ψευδαίσθηση πως μια γυναικεία μορφή αιωρείται, αλλά στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα σώμα που βυθίζεται στο νερό. Ο τίτλος, από την άλλη, δημιουργεί τη δική του πλάνη γύρω από το προσωπείο αυτού του κάποιου Φιν και τα μαλλιά του, ο οποίος στην πραγματικότητα δεν υφίσταται. Η συγγραφέας Ούρσουλα Φωσκόλου στη δικό της σχολιασμό για το βιβλίο αναπτύσσει την πολύπλευρη ερμηνεία της λέξης Φιν στα αγγλικά, η οποία μπορεί «να ερμηνευθεί ως πτερύγιο ψαριού ή αεροπλάνου, βατραχοπέδιλο, στάχυ, στα γαλλικά ερμηνεύεται ως τέλος, αλλά και ως λεπτός, ευαίσθητος». Η υποβόσκουσα παραπομπή της συγγραφέως για μια ακόμα φορά στο υγρό στοιχείο δεν μένει κρυφή.
Το νερό, κατά παράδοση στη λογοτεχνία, συμβολίζει την αρχή και το τέλος και θα πρόσθετα εγώ την ατέρμονη προσπάθεια της κολύμβησης, να επιπλεύσεις ή να βυθιστείς στην απύθμενη άβυσσο του βυθού. Κι έτσι, σχεδόν σκηνοθετικά, στήνοντας εδώ κι εκεί στοιχεία, σαν αποκρυπτογραφημένα μηνύματα, η συγγραφέας προκαλεί τον αναγνώστη να αναγνωρίσει τα σύμβολα, να οδηγηθεί στη λύση του μυστηρίου. Δίνοντας την αίσθηση πως αποζητά την κάθαρση της αιωνιότητας, την εξαφάνιση της στο σκοτάδι, η συγγραφέας στην πραγματικότητα απογυμνώνει τις αναμνήσεις της σε μια λάμψη φωτός, εκθετώντάς τες μπροστά στον αναγνώστη, αναζητά με έναν ωμό λόγο τη σύνδεση μαζί του και συγχρόνως, τον αποχαιρετισμό.
Περιγραφή από το οπισθόφυλλο
Δειλά δειλά φύτρωσαν στην αυλή μας τα μαλλιά του Φιν. Είναι κίτρινα και ψηλά σαν στάχυα. Δεν τα ποτίζουμε πολύ για να μη μαλακώσουν. Τα απογεύματα σκαρφαλώνουμε πάνω τους και πλέκουμε κοτσίδες. Μερικοί κρύβονται πίσω από τις τεράστιες αλογοουρές και λένε μυστικά. Όταν βρέχει τα μαλλιά του Φιν ζαρώνουν και μπερδεύονται. Βγαίνουμε τότε με σκληρές βούρτσες και χτενίζουμε την αυλή.
Γιατί να αποτελεί έκπληξη το πρώτο λογοτεχνικό βιβλίο της Εύας Στεφανή; Η γυναίκα που έχει καταφέρει να βγάλει από τα πιο απλά και ανεπιτήδευτα πλάνα του ντοκιμαντέρ της για τον Ε.Χ. Γονατά ποίηση, σκέψη και συναίσθημα, δεν γίνεται να μην μπορεί να χειριστεί με τον ίδιο τρόπο και τις λέξεις. Να τις μετατρέψει σε εικόνες, να τους δώσει αναπάντεχες δυνατότητες, να φτάσει σε λίγες μόνο σειρές στο βάθος του εαυτού της, να επιβάλει διαυγείς και σίγουρες τις πιο παράξενες ιστορίες. Διαβάστε και ξαναδιαβάστε το βιβλιαράκι της «Τα μαλλιά του Φιν». Κάθε φορά θα είναι σαν καινούργιο- Βένα Γεωργακοπούλου, Εφημερίδα των Συντακτών.
