Η δεκαετία του ’70 αποτέλεσε αναμφίβολα την εποχή κατά την οποία τηλεόραση και ελληνική λογοτεχνία συναντήθηκαν, γεννώντας έτσι ανεπανάληπτα αριστουργήματα. Τηλεοπτικές σειρές, δηλαδή, που μετέφεραν άρτια την αισθητική και τους στοχασμούς μυθιστορημάτων μεγάλων Ελλήνων συγγραφέων. Η μεγάλη λογοτεχνία αποδόθηκε για πρώτη φορά οπτικοακουστικά και καλούσε τους θεατές να τη γνωρίσουν. Δρόμοι ερήμωναν, ο κόσμος κλεινόταν στα σπίτια του και αφηνόταν στην ατμόσφαιρα αλλοτινών εποχών, ταξίδευε με τους λεπτοδουλεμένους χαρακτήρες και προβληματιζόταν για την κοινωνία, τον άνθρωπο, τον έρωτα. Από τους «Εμπόρους των εθνών» μέχρι τον «Συμβολαιογράφο» θα επιχειρήσουμε να αναψηλαφήσουμε ασπρόμαυρες εικόνες, που σε άλλους θα ξυπνήσουν μνήμες νοσταλγικές και σε άλλους θα κινήσουν το ενδιαφέρον για μια καλύτερη γνωριμία τόσο με την τηλεοπτική όσο και λογοτεχνική μας ιστορία.
Οι έμποροι των εθνών (1973)
Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με την τηλεοπτική μεταφορά του μνημειώδους έργου του Παπαδιαμάντη «Οι έμποροι των εθνών». Στις 3 Οκτωβρίου 1973 μεταδίδεται το πρώτο επεισόδιο. Το μεγάλο αυτό εγχείρημα της μεταφοράς, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, λογοτεχνικού έργου στην τηλεόραση ανέλαβαν οι Δημήτρης Ποντίκας (παραγωγή και σκηνοθεσία) και ο Κώστας Φέρρης (σκηνοθεσία). Το σενάριο έγραψαν οι Γιώργος Μπαλλής και Κώστας Δαρλάσης, ενώ συμμετείχαν μια σειρά εξεχόντων ηθοποιών όπως οι Νίκος Τζόγιας, Κατερίνα Αποστόλου, Ανδρέας Μπάρκουλης, Στάθης Ψάλτης, Νικήτας Τσακίρογλου, Ειρήνη Κουμαριανού και πολλοί άλλοι.
Η σειρά, όπως και το βιβλίο, εξιστορεί τα γεγονότα από την εποχή της Ενετοκρατίας που έλαβαν χώρα στα νησιά των Κυκλάδων τότε που εξόρμησαν σ’ αυτά Βενετοί και Γενοβέζοι. Ιστορία και ερωτικό πάθος συνυφαίνονται παράλληλα και περιγράφουν μαεστρικά το κλίμα της εποχής.
Η ίδια η σειρά δυστυχώς δεν σώζεται στο αρχείο της ΕΡΤ.
Για τις ανάγκες των τίτλων αρχής ηχογραφήθηκε το αλησμόνητο τραγούδι «Ήτανε μια φορά μάτια μου» σε στίχους Κώστα Φέρρη, μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και φωνή Νίκου Ξυλούρη. Το τραγούδι έπαιξε μόνο στην αρχή και έπειτα λογοκρίθηκε από τη χούντα ενώ είχε προηγηθεί η σύλληψη του μεγάλου Κρητικού τραγουδιστή και λυράρη.
Τερέζα Βάρμα-Δακόστα (1975)
Περνάμε στην πρώτη τηλεοπτική μεταφορά βιβλίου του Ξενόπουλου στη μικρή οθόνη. Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Κώστας Κουτσομύτης και τη διασκευή σε σενάριο ο Βαγγέλης Γκούφας. Πρωταγωνιστούν οι Ελένη Ερήμου και Κώστας Αρζόγλου. Ολοκληρώνεται σε 26 επεισόδια και δυστυχώς ούτε κι αυτή η σειρά σώζεται ολόκληρη.
Το έργο παρακολουθεί την ιστορίας της νεαρής αριστοκράτισσας Τερέζας και του Νομικού Στέφανου Αγγελικόπουλου. Η σχέση τους αμφίβολη, έντονη. Η νεαρή πανέμορφη αριστοκράτισσα με το υπεροπτικό και συχνά περιφρονητικό ύφος βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τον, διαπνεόμενο από σοσιαλιστικές ιδέες και οραματισμούς για μια δίκαιη κοινωνία, νομικό. Οι καυγάδες τους θα τους φέρουν πιο κοντά, ο Στέφανος θα ενδώσει στο πάθος του για την ακαταμάχητη ομορφιά της νεαρής αρχόντισσας· εκείνη, όμως, φέρει όλα τα ελαττώματα του «σιναφιού» της και δεν μπορεί παρά να αντιμετωπίζει τον Στέφανο ως κοινωνικά κατώτερο.
Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται (1975)
Η τηλεοπτική μεταφορά του εμβληματικού έργου του Νίκου Καζαντζάκη είναι ίσως από τις ιστορικότερες και πιο επιτυχημένες σειρές που γυρίστηκαν ποτέ στην Ελλάδα. Το έργο του μεγάλου Έλληνα στοχαστή και λογοτέχνη, η αναπαράσταση του θείου πάθους από τους κατοίκους της Λυκόβρυσης- ενός χωριού της Μ. Ασίας- κατά το παλιό έθιμο, καθήλωσε με ανεπανάληπτο τρόπο το τηλεοπτικό κοινό. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Βασίλης Γεωργιάδης και το σενάριο έγραψε ο Νότης Περγιάλης. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος δόθηκε στον Αλέξη Γκόλφη που ήταν επιφορτισμένος με το βαρύ «χρέος» να υποδυθεί στο τηλεοπτικό κοινό το ιερότερο πρόσωπό της ανθρώπινης ιστορίας, αυτό του Χριστού. Ακόμη συμμετέχουν μια πλειάδα ηθοποιών αναφέροντας ενδεικτικά τους: Γιώργο Φούντα, Ανδρέα Φιλιππίδη, Γεωργία Βασιλειάδου, Κάτια Δανδουλάκη. Η σειρά σημείωσε τεράστια επιτυχία για τα δεδομένα της εποχής και ολοκληρώθηκε σε πενήντα επεισόδια. Από αυτά σώζονται μονάχα 18 επεισόδια των πενήντα λεπτών. Θεωρείται για το λόγο αυτό ως η παλαιότερη σωζόμενη τηλεοπτική σειρά, επιτείνοντας έτσι την ιστορική της σημασία.
Μενεξεδένια Πολιτεία (1975)
Την ίδια χρονιά με το «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» κάνει πρεμιέρα η τηλεοπτική μεταφορά της «Μενεξεδένιας Πολιτείας», του πιο διάσημου ίσως έργου του Άγγελου Τερζάκη. Προβλήθηκε από την ΕΙΡΤ σε σκηνοθεσία Κώστα Φέρρη και διασκευή του Γιάννη Κανδήλα. Αριθμεί 36 επεισόδια και παίζουν: Θάνος Κωτσόπουλος, Κατερίνα Βασιλάκου, Κώστας Καστανάς, Νίκος Γαλανός κ.α.
Το αστικό τοπίο κυριαρχεί στη σειρά -όπως και στο μυθιστόρημα-, άλλωστε η «αστική ηθογραφία» και ο καταθλιπτικός μικροαστισμός της Αθήνας κυριαρχούν σε μια πλειάδα έργων του Ναυπλιώτη λογοτέχνη. Ο τίτλος είναι φυσικά παραπλανητικός. Η «Μενεξεδένια Πολιτεία» δεν είναι άλλη από μια Αθήνα που μέρα με τη μέρα χάνει την ειδυλλιακή όψη της και αρχίζει να μεταβάλλεται ραγδαία σε ένα «άχαρο» αστικό τοπίο. Επίκεντρο της υπόθεσης είναι η οικογένεια Μαλβή, που καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Γαλήνη (1976)
Την επόμενη χρονιά, μετά από τις δύο παραπάνω τηλεοπτικές σειρές, στις 2 Ιουλίου του 1976, κάνει πρεμιέρα το πρώτο επεισόδιο της «Γαλήνης», του λογοτεχνικού έργου του Ηλία Βενέζη. Η σειρά ολοκληρώνεται σε 29 επεισόδια, σκηνοθετεί ο Κώστας Λυχναράς και το σενάριο γράφει ο Τάκης Χατζηαναγνώστου. Πρωταγωνιστούν οι: Γιώργος Φούντας, Μπέτυ Αρβανίτη, Τάνια Σαββοπούλου, Πέτρος Ζαρκάδης, Χρυσούλα Διαβάτη κ.α. Τη μουσική της σειράς επιμελείται η Ελένη Καραΐνδρου.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα παράλια της Αττικής και παρακολουθεί της προσπάθειες των ξεριζωμένων από τον τόπο τους Μικρασιατών, να προσαρμοστούν στο νέο έδαφος, να καλλιεργήσουν την άνυδρη γη και να αποδεχθούν τον ξεριζωμό τους. Οι οικογένειες του γιατρού Δημήτρη Βένη και του αγρότη Φώτη Γλάρου βρίσκονται στο επίκεντρο και δοκιμάζουν την αγριότητα του ανθρώπου και της φύσης, βλέπουν τα όνειρα τους να γίνονται άπιαστες χίμαιρες.
Λεμονοδάσος (1978)
Ανάμεσα στις παραπάνω σειρές, κι αυτή που βασίστηκε στο ομότιτλο πρώτο μυθιστόρημα του Κοσμά Πολίτη και ολοκληρώνεται σε 9 επεισόδια. Το σενάριο έχει γράψει ο Κώστας Λειβαδέας και τη σκηνοθεσία υπογράφει η Τώνια Μαρκετάκη.
Παίζουν οι: Γιάννης Ζαβραδινός, Ελεονώρα Σταθοπούλου, Ντόρα Χατζηγιάννη, Μανώλης Λογιάδης, Καίτη Πάνου κ.α.
Ο συμβολαιογράφος (1979)
Και περνάμε, τέλος, στην τηλεοπτική μεταφορά του διηγήματος του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή: Ο Συμβολαιογράφος. Μια εκ των εμβληματικότερων σειρών, στην οποία ο Βασίλης Διαμαντόπουλος μας χάρισε μια από τις πιο ανεπανάληπτες ερμηνείες του, κλείνει η χρυσή δεκαετία. Η σειρά αποτελείται από 20 επεισόδια με τον Γιώργο Μηχαηλίδη να υπογράφει σκηνοθεσία και σενάριο και τον Γιάννη Ζουγανέλη να το ντύνει μουσικά με μια από τις πιο ανατριχιαστικά όμορφες συνθέσεις. Εκτός από τον αείμνηστο Βασίλη Διαμαντόπουλο το καστ πλαισιώνεται από μια πληθώρα ταλαντούχων ηθοποιών όπως οι Γιάννης Φέρτης, Αλμπέρτο Εσκενάζυ, Μιμή Ντενίση, Δέσπω Διαμαντίδου, Στάθης Ψάλτης κ.α.
«Ο συμβολαιογράφος» έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πρώτες «αστυνομικές σειρές» που γράφτηκαν ποτέ. Παρακολουθεί την ιστορία του νεαρού Ροδίνη που κληρονομεί έναν πλούσιο κόμη, τον κόμη Ναννέτο, και τις ραδιουργίες του συμβολαιογράφου Τάπα όταν μαθαίνει πως η περιουσία δεν θα περάσει τελικά στα χέρια του ανηψιού του Κόμη- Γεράσιμου- και υποψήφιου γαμπρού του.
Πηγές: el.wikipedia.org
www.retrodb.gr
archive.ert.gr
