Όταν το Jennifer’s Body κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στους κινηματογράφους το 2009, δυστυχώς δε σημείωσε την επιτυχία που ανέμεναν οι δημιουργοί της. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο Σαββατοκύριακο της κυκλοφορίας της συγκέντρωσε μόλις 6.8 εκατομμύρια δολάρια. Το ποσό αυτό είναι αρκετά μικρό, ιδιαίτερα αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι το budget έφτανε τα 16 εκατομμύρια. Όσον αφορά το παγκόσμιο box office, η ταινία δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα 31.6 εκατομμύρια δολάρια.
Ένας από τους λόγους πίσω από την αποτυχία του Jennifer’s Body είναι το marketing. Οι παραγωγοί ήθελαν να ‘πουλήσουν’ την ταινία κυρίως σε άνδρες στους οποίους αρέσει η Megan Fox. Πράγματι, η Megan Fox είναι μια πολύ όμορφη γυναίκα που τραβάει τα βλέμματα όλων, αλλά στην προκειμένη περίπτωση αυτή η νοοτροπία είναι προβληματική. Το Jennifer’s Body αποτελεί μία ταινία γραμμένη και σκηνοθετημένη από γυναίκες, με δύο γυναίκες πρωταγωνίστριες. Είναι λοιπόν πολύ μειωτικό να επιζητάται η προσέγγιση κυρίως του ανδρικού κοινού. Όπως είπε και η σεναριογράφος, Diablo Cody, “αυτή η ταινία είναι και για τα κορίτσια”, αλλά δυστυχώς οι σκοποί ήταν διαφορετικοί.
Ανεξάρτητα όμως από την αρχική του αποτυχία, την τελευταία δεκαετία το Jennifer’s Body έχει αναδειχθεί ως ένα εμβληματικό cult classic. Από το 2009 μέχρι σήμερα έχει συγκεντρώσει ένα αφοσιωμένο κοινό, και ιδιαίτερα εντός της queer κοινότητας, για ευνόητους φυσικά λόγους.
Το ‘λυτρωτικό’ female gaze
Ένα από τα στοιχεία που καθιστούν το Jennifer’s Body μία τόσο σπουδαία ταινία είναι ταυτόχρονα και ο λόγος για τον οποίο δεν έλαβε την αναγνώριση που της άξιζε δεκατέσσερα χρόνια πριν. Αναφέρομαι φυσικά στο γεγονός, ότι δεν αποτελεί ένα ‘sex fantasy’ με πρωταγωνίστρια τη Megan Fox και μοναδικό σκοπό να ‘διεγείρει’ το ανδρικό κοινό. Το Jennifer’s Body είναι πρωτίστως μία ταινία από γυναίκες για γυναίκες, παρόλο που το target audience ήταν σχεδόν αποκλειστικά οι άνδρες.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας βλέπουμε σκηνές, οι οποίες αν και είναι ‘αισθησιακές’, δε σχετίζονται αποκλειστικά και μόνο με το σεξ. Για παράδειγμα, οι σκηνές όπου η Jennifer παρουσιάζεται γυμνή δεν υπάρχουν για να ικανοποιήσουν τον μέσο στρέιτ άνδρα. Το ίδιο ισχύει και για το φιλί ανάμεσα στην Needy και την Jennifer. Εκ πρώτης όψεως, τέτοιες σκηνές ίσως φαίνονται εκμεταλλευτικές, με σκοπό να σοκάρουν το κοινό. Γρήγορα όμως καταλαβαίνει κανείς, ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει στην πραγματικότητα. Και αυτό οφείλεται στις Karyn Kusama και Diablo Cody.
Σε ένα χώρο όπως αυτός του κινηματογράφου, όπου η ανδρική παρουσία ήταν ανέκαθεν κυρίαρχη, η γυναικεία οπτική είναι πολύτιμη. Αυτό ακριβώς μας προσφέρει το Jennifer’s Body. Μας δίνει σκηνές που παραπέμπουν στην ‘επανοικειοποίηση’ του κακοποιημένου σώματος και στους περίπλοκους, βαθιά ριζωμένους δεσμούς φιλίας μεταξύ νεαρών κοριτσιών. Αυτή ακριβώς είναι και η σημασία του ‘female gaze’. Δεν έχει να κάνει με τη ‘γυναικεία υπερίσχυση’ ή με την αντικειμενοποίηση των ανδρών. Αντίθετα, δίνει την ευκαιρία για εξερεύνηση πραγμάτων πέραν της εξωτερικής εμφάνισης, όπως είναι οι χαρακτήρες και τα συναισθήματα.
Εκμετάλλευση του γυναικείου σώματος: ‘A tale as old as time’
Όταν η Jennifer και η Needy πηγαίνουν σε μία συναυλία στο τοπικό μπαρ, ξεσπάει φωτιά, αναγκάζοντάς τες να φύγουν όσο πιο γρήγορα μπορούν. Μετά από αυτήν την τραυματική εμπειρία τα δύο κορίτσια, και ιδιαίτερα η Jennifer, είναι σε κατάσταση σοκ. Όταν λοιπόν ο τραγουδιστής του συγκροτήματος την προσκαλεί να ‘χαλαρώσει’ μαζί τους στο βανάκι τους, εκείνη δεν προβάλλει καμία αντίσταση. Και κάπου εδώ σκεφτόμαστε, ‘το έχω ξαναδεί αυτό το έργο’. Μία νεαρή κοπέλα φεύγει με μία παρέα -ενήλικων- ανδρών και δεν την ξαναβλέπει ποτέ κανείς. Στην περίπτωση όμως που επιβιώσει, η ζωή της δεν θα είναι η ίδια.
Στο σημείο αυτό μπαίνουν στο επίκεντρο η εκμετάλλευση και η κακομεταχείριση του γυναικείου σώματος. Η Jennifer πέφτει θύμα μίας ομάδας ανδρών, οι οποίοι κυριολεκτικά τη θυσιάζουν, με αντάλλαγμα την εγγύηση της επαγγελματικής τους επιτυχίας. Όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων ισχυρών ανδρών, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα γυναικεία σώματα για να ικανοποιήσουν τις δικές τους εγωιστικές επιθυμίες. Το γυναικείο σώμα δεν θεωρείται μόνο αναλώσιμο, αλλά και κάτι που δικαιωματικά τους ανήκει. Οι γυναίκες υπάρχουν μόνο για να υπηρετούν τα συμφέροντα τους, ακόμα κι αν το τίμημα είναι η ζωή τους. Αυτό ακριβώς μας δείχνει και το Jennifer’s Body.
‘Επανοικειοποίηση’ του κακοποιημένου σώματος
Το τελετουργικό όμως πάει στραβά και η Jennifer επιβιώνει. Ωστόσο, αυτό ενέχει ένα κόστος. Έχοντας κυριευτεί από μία δαιμονική οντότητα, είναι αναγκασμένη να καταναλώνει ανθρώπινη σάρκα, προκειμένου να ζήσει. Καθ΄όλη τη διάρκεια της ταινίας βλέπουμε την Jennifer να χρησιμοποιεί το σώμα και τη σεξουαλικότητά της ως ‘όπλα’, με σκοπό να ‘παρασύρει’ τα θύματά της. Θα μπορούσαμε να πούμε, ότι αυτό αποτελεί μία προσπάθεια ‘επανοικειοποίησης’ του κακοποιημένου της σώματος. Παράλληλα, εξαιτίας της ‘μεταμόρφωσής’ της πρέπει να μάθει εκ νέου πώς να ‘κατοικεί’ σε αυτό.
Το σώμα επομένως της Jennifer -και κατ’ επέκταση της ίδιας της Megan Fox- δε φετιχοποιείται ούτε υποβιβάζεται σε ένα σεξουαλικό αντικείμενο με μοναδικό σκοπό την ικανοποίηση των ανδρών. Η βαρύτητα δίνεται στην προσπάθεια της Jennifer να ανακτήσει τη δύναμη και τη -σωματική- αυτονομία που τόσο βίαια της στέρησαν. Στο σημείο αυτό φαίνεται για ακόμα μία φορά πόσο σημαντικό είναι το female gaze σε τέτοιου είδους ταινίες.
Επιπλέον, αν επιλέγαμε να εμβαθύνουμε περισσότερο, θα μπορούσαμε να δούμε την επιλογή των θυμάτων ως μία ασυνείδητη πράξη εκδίκησης. Είναι γεγονός, ότι η Jennifer δεν επιδιώκει να κυνηγήσει τους άνδρες που την έβλαψαν. Τα αρσενικά της λοιπόν θύματα ενδεχομένως αποτελούν ‘υποκατάστατα’ των πραγματικών θυτών.
Εφηβεία: “Hell is a teenage girl”
“Hell is a teenage girl”. Με αυτή την ατάκα ‘ανοίγει’ το Jennifer’s Body η Amanda Seyfried, εισάγοντάς μας σε ένα από τα κεντρικά του θέματα. Η ταινία μας προσφέρει μία αρκετά ρεαλιστική απεικόνιση του πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα για ένα κορίτσι στην εφηβεία. Αν κοιτάξουμε για παράδειγμα την Jennifer, θα δούμε μία κοπέλα που ασχολείται σχεδόν εμμονικά με τη φροντίδα της εξωτερικής της εμφάνισης. Αυτό δεν το κάνει απαραίτητα λόγω ματαιοδοξίας, αλλά λόγω της πίεσης που δέχεται από την κοινωνία η οποία καθορίζει πώς πρέπει να είναι οι γυναίκες.
Η Jennifer αισθάνεται πίεση να ανταποκριθεί στις κοινωνικές προσδοκίες και τα υπάρχοντα πρότυπα ομορφιάς. Αυτό γίνεται εμφανές και μέσα από τη φράση “Oh God, it’s like I’m one of the normal girls”. Με τα λόγια αυτά αναφέρεται η Jennifer στην ταλαιπωρημένη της εμφάνιση μία μέρα μετά τη φωτιά. Παρόλο που η λέξη ‘normal’ παραπέμπει σε ανθρώπινα επιφανειακά ‘ψεγάδια’, για την Jennifer ισοδυναμεί με την ασχήμια και την κατωτερότητα. Για κορίτσια σαν και εκείνη, η εξωτερική εμφάνιση λειτουργεί πάνω απ’ όλα ως ‘πανοπλία’, κρύβοντας μία βαθιά ριζωμένη ανασφάλεια.
Queer εκπροσώπηση και γυναικείες σχέσεις
Ένας από τους λόγους για τους οποίους η συγκεκριμένη ταινία αποτελεί ένα αγαπημένο cult classic είναι το queer στοιχείο. Ακόμα κι αν ο σκοπός των δημιουργών δεν ήταν η queer εκπροσώπηση, το Jennifer’s Body εξακολουθεί να κατέχει μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά πολλών ατόμων για αυτόν ακριβώς το λόγο. Η χαρακτηριστική φράση “I go both ways” καθώς και η περίπλοκη σχέση της Jennifer και της Needy βρίσκονται στην καρδιά της ταινίας.
Η ‘καλή’ εκπροσώπηση των bisexual ατόμων ανέκαθεν αποτελούσε μία περίπλοκη υπόθεση. Δεν έχω σκοπό να εμβαθύνω στο αν το Jennifer’s Body ‘πέτυχε’ κάτι τέτοιο ή οχι. Είναι όμως πολύ ενδιαφέρον το γεγονός, ότι βλέπουμε δύο φίλες να βιώνουν παράλληλες σεξουαλικότητες, με διαφορετικό τρόπο η κάθε μία. Η Jennifer επισημαίνει συνέχεια τη σεξουαλική έλξη που νιώθει για τα αγόρια. Ταυτόχρονα, είναι εμφανής και η εμμονή που έχει με την κολλητή της. Η Needy είναι σε σχέση με ένα αγόρι. Και στη δική της όμως περίπτωση, τα συναισθήματα της για την Jennifer είναι ξεκάθαρα.
Το πιο συναρπαστικό στοιχείο στη σχέση των δύο κοριτσιών είναι η ανισορροπία ισχύος. Από τότε που ήταν μικρές, το πάνω χέρι το είχε η Jennifer. H Needy, παρόλο που συχνά υποτιμάται από εκείνη, δεν παύει να τη θεοποιεί. Ακόμα κι έτσι όμως, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την ύπαρξη μίας αμοιβαίας εμμονής αλλά και επιθυμίας. Η εμμονή γίνεται εμφανής αρχικά από την πλευρά της Needy, η οποία μοιάζει να αισθάνεται την παρουσία της Jennifer, ακόμα κι αν εκείνη είναι μακριά. Όσον αφορά τη δεύτερη, δεν είναι τυχαίο το γεγονός, ότι τα δύο τελευταία της θύματα ήταν αγόρια για τα οποία είχε εκφράσει ενδιαφέρον η φίλη της.
Στη συνέχεια, η επιθυμία κορυφώνεται όταν τα δύο κορίτσια φιλιούνται. Για την Jennifer, το φιλί αποτελεί τον μοναδικό τρόπο έκφρασης της αγάπης που νιώθει για την Needy. Και για τις δύο πάντως, το φιλί ισοδυναμεί με μία πράξη απελευθέρωσης. Εκείνη τη στιγμή μπορούν να εκφράσουν αυτό που νιώθουν και να είναι πραγματικά ευάλωτες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Jennifer, η οποία θεωρεί την ευαλωτότητα ως σημάδι αδυναμίας. Με την Needy όμως νιώθει ότι μπορεί να αφεθεί ελεύθερη και να είναι ο εαυτός της.
Το Jennifer’s Body αποτελεί μία αδικημένη ταινία. Η ‘ιδιαίτερη’ θεματολογία που καλύπτει την καθιστά πολύ μπροστά από την εποχή της κυκλοφορίας της. Το γεγονός όμως ότι απέκτησε την αναγνώριση που της άξιζε έστω και εκ των υστέρων, αποτελεί σίγουρα μία παρηγοριά.
