Στις 3 Οκτωβρίου του 1990 πραγματοποιείται η προσχώρηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας (ΛΔΓ) στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, συμβολίζοντας με αυτόν τον τρόπο το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η ημέρα της επανένωσης γιορτάζεται απ’ τους Γερμανούς ως εθνική ημέρα ανεξαρτησίας (Μέρα της Γερμανικής ενότητας/ Tag der deutschen Einheit) και φέτος τιμώνται τα 30 χρόνια της επετείου.
Σύντομη αναδρομή στα προ-επανενωτικά γεγονότα
1945-1947
Mε την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι νικήτριες δυνάμεις έπρεπε να αποφασίσουν το μέλλον της ηττημένης χώρας, Γερμανίας. Το κλίμα δυσπιστίας ήταν έντονο, καθώς οι τέσσερις μεγάλες δυνάμεις είχαν διαφορετικές επιδιώξεις, που έγιναν πλέον φανερές μετά την Συνδιάσκεψη του Πότσδαμ. Η Γαλλία, έχοντας δεχθεί τρεις γερμανικές εισβολές στα εδάφη της από το 1870, επιθυμούσε να αποτρέψει με κάθε μέσο την μετατροπή της Γερμανίας σε αποφασιστικό, και για ακόμη μια φορά, απειλητικό παίκτη του διεθνούς συστήματος. Η ΕΣΣΔ είχε υποστεί βαριές απώλειες απ’ την εισβολή του 1941 και έβλεπε την μιλιταριστική Γερμανία ως την πιο επιθετική ιμπεριαλιστική συστημική μορφή, σύμμαχο της Δύσης.
Από την άλλη, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ θεωρούσαν τη Γερμανία ζωτικό παράγοντα για την οικονομική ευημερία της Ευρώπης και ως εκ τούτου, η τελευταία έπρεπε να ανακάμψει, προκειμένου να ξεπεραστεί η καταστροφή που επέφερε ο πόλεμος. Συνοπτικά, η Γερμανία αποτελούσε κρίσιμη περιοχή και οι μετέπειτα πρακτικές των νικητών διαγράφουν μια πορεία όπου τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα, Σοβιετικό και Δυτικό, θα αντιπαρατεθούν για τον έλεγχο της.
Είναι γεγονός πως οι Σοβιετικοί είχαν πλεονέκτημα αναφορικά με τον έλεγχο του Βερολίνου, καθώς ήταν οι πρώτοι που εισήλθαν στην πόλη και την κατέλαβαν. Το Βερολίνο επομένως βρισκόταν στην σοβιετική ζώνη κατοχής, ενώ παράλληλα η ίδια η πόλη υπέστη διαχωρισμό σε τέσσερις ζώνες που αντιστοιχούσαν στις νικήτριες δυνάμεις, οι οποίες σταδιακά αντανακλούσαν ξεχωριστά τα δύο μοντέλα κρατικο-οικονομικής οργάνωσης. Το 1946 οι Δυτικοί αρνήθηκαν τον τετραμερή χωρισμό της βιομηχανικής περιοχής του Ρουρ, ενώ η λύση των διαπραγματεύσεων για το μέλλον της Γερμανίας μέσω των Συμβουλίων Υπουργών Εξωτερικών (CFMs) και του Συμμαχικού Συμβουλίου Ελέγχου (Allied Control Council) δεν απέφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η μεγάλης κλίμακας μεταφορά αγαθών προς την ΕΣΣΔ από τις περιοχές που ήλεγχαν οι Σοβιετικοί προκάλεσε την αντίδραση της αμερικανικής πλευράς, η οποία το 1946 απέρριψε το σοβιετικό αίτημα για παραχώρηση βάσεων στα Στενά των Δαρδανελίων. Οι διεθνείς εξελίξεις στο ανατολικό μπλοκ, η εμπλοκή των ΗΠΑ στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο με το Δόγμα Τρούμαν και η αδυναμία συμφωνίας για το γερμανικό ζήτημα, οδήγησαν στην λήξη της συνεργασίας Δυτικής και Ανατολικής πλευράς στις αρχές του 1947.
1948-1949
Πρέπει να σημειωθεί ότι το σχέδιο των Σοβιετικών να διαμορφώσουν τις συνθήκες που θα επέφεραν τον πλήρη έλεγχο του Βερολίνου δεν απέδωσε καρπούς, ενώ δεν υπήρξε -για την ώρα- συνεργασία μεταξύ του Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD) και των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Η Δυτική μεριά ενοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1948 με την έκδοση του δυτικογερμανικού μάρκου, μια ενέργεια που, ως φυσικό επακόλουθο, απέβλεπε στην δημιουργία ενός δυτικογερμανικού κράτους. Στα τέλη του ίδιου μήνα, οι Σοβιετικοί διακόπτουν το σιδηροδρομικό και οδικό δίκτυο, επιδεικνύοντας την ισχύ τους.
Ο αποκλεισμός του Βερολίνου είχε ως στόχο την εγκατάλειψη της πόλης από τις αντίπαλες δυνάμεις, αφού αυτές δεν θα ήταν πλέον σε θέση να εφοδιάζουν το δυτικό κομμάτι. Αμερικανικά και βρετανικά αεροσκάφη ανέλαβαν τον ανεφοδιασμό του Βερολίνου, αποκλειστικά δι’ αέρος. Από τον Ιούλιο του 1948 μέχρι το Μάιο του 1949, πάνω από ενάμιση εκατομμύριο τόνοι αγαθών μεταφέρθηκαν στην πόλη, σημειώνοντας νίκη για τους Δυτικούς, που κατάφεραν να διατηρήσουν τη θέση τους στην πόλη. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας ιδρύθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1949, με πρωτεύουσα τη Βόννη.
1980-1990
Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, η ΕΣΣΔ παρουσιάζει σημάδια αποσύνθεσης, αφού η εγκαθίδρυση της πολιτικής των μεταρρυθμίσεων μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953, οδήγησαν στη σταδιακή φιλελευθεροποίηση σε οικονομία και διοίκηση. Τα χρόνια 1980-1989 σημαδεύονται από αστάθεια και αναταραχές σε όλο το μήκος του σοβιετικού μπλοκ, με αποκορύφωμα την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η οποία ανοίγει τα σύνορα και εγκαινιάζει την διαδικασία για την ενοποίηση της Γερμανίας. Με την επίσκεψη του Γκορμπατσώφ το 1989 στο Ανατολικό Βερολίνο, ο επικεφαλής Έριχ Χόνεκερ παραδίδει τα ηνία της διοίκησης στον Έγκον Κρεντς. Το Νοέμβριο του 1989, ο δρόμος προς την γερμανική επανένωση ξεκινά πλέον επίσημα.
Σημαντικοί σταθμοί της ενωτικής διαδικασίας
Στις 7 Φεβρουαρίου, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση προτείνει στη ΛΔΓ άμεσες διαπραγματεύσεις για την επίτευξη νομισματικής ένωσης, ενώ ένα μήνα αργότερα πραγματοποιούνται εκλογές στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, στις οποίες οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) σημειώνουν νίκη. Τον Μάιο, υπουργοί Εξωτερικών των δύο Γερμανιών, των ΗΠΑ, της ΕΣΣΔ, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου συναντώνται στη Βόννη και στις 18 Μαΐου, υπογράφεται η συμφωνία για τη νομισματική, οικονομική και κοινωνική ένωση των δύο κρατών, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου 1990, οπότε η ΛΔΓ υιοθέτησε το δυτικό μάρκο.
Ο Καγκελάριος Κολ χαρακτήρισε τη συμφωνία ως τη «στιγμή της γέννησης μιας ελεύθερης κι ενωμένης Γερμανίας». Στις 16 Ιουλίου οι Κολ και Γκορμπατσώφ συμφωνούν πως η, ενωμένη πια, Γερμανία θα συνεχίσει να είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Συμφωνήθηκαν επίσης η παρουσία σοβιετικών δυνάμεων στην Ανατολική Γερμανία για τέσσερα χρόνια και ο Κολ είχε αναγνωρίσει την γραμμή Όντερ- Νάισσε ως το σύνορο με την Πολωνία. Στις 24 Αυγούστου, η ΛΔΓ αποχωρεί απ’ το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Τα μεσάνυχτα της 3ης Οκτωβρίου το ειδικό καθεστώς των συμμάχων στο Βερολίνο αίρεται και πλήθη πολιτών γιορτάζουν την γερμανική επανένωση.
Σημασία
Εύλογα μπορούμε να ισχυριστούμε πως η 3η Οκτωβρίου είναι μέρα-σύμβολο του τέλους του Ψυχρού Πολέμου, ενώ η πόλη του Βερολίνου εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να φέρει τα σημάδια του διαχωρισμού της. Με την επίτευξη της γερμανικής επανένωσης εγκωμιάζεται ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εγκαινιάζεται η έναρξη του εγχειρήματος της Ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Σχετικό βίντεο
Η 3η Οκτωβρίου 1990 όπως σχολιάστηκε σε απευθείας μετάδοση από τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης:
Πηγές άρθρου
Χατζηβασιλείου, Ε. Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου. Εκδόσεις Πατάκη.
Calvocoressi, P. H διεθνής πολιτική μετά το 1945 (Τόμος Α). Εκδόσεις Τουρίκη.
Η Γερμανία γιορτάζει 30 χρόνια επανένωση. Ανακτήθηκε από ellada.diplo.de (Τελευταία πρόσβαση: 29/9/2020).
Γερμανική επανένωση. Ανακτήθηκε από el.wikipedia.org (Τελευταία πρόσβαση: 29/9/2020).
