Πρόκειται για έναν αμφιλεγόμενο καλλιτέχνη του 19ου αιώνα, έναν από τους θεμελιωτές της μοντέρνας τέχνης και ηγετική μορφή του ιμπρεσιονιστικού ρεύματος. Τα έργα του προκαλούσαν εντύπωση και πολλές φορές και αντιδράσεις, καθώς δε συμβάδιζαν με τα δεδομένα της εποχής. Ο Εντουάρ Μανέ είχε ανοίξει το δρόμο για ένα νεό είδος τέχνης, χωρίς ο ίδιος να το αντιλαμβάνεται πλήρως. Δε λειτουργούσε με βάση την ανάγκη της αναγνώρισης, δρούσε ως γνήσιος καλλιτέχνης που αντιλαμβανόταν την τέχνη ως δρόμο για να εκφραστεί η ψυχή.
Το ξεκίνημα
Ο Εντουάρ Μανέ γεννήθηκε στο Παρίσι στις 23 Ιανουαρίου του 1832. Ήταν γόνος εύπορης οικογένειας, πράγμα το οποίο σήμαινε για την εποχή εκείνη πως είχε τη δυνατότητα να λάβει μόρφωση. Πατέρας του ήταν ο Ωγκύστ Μανέ, ο οποίος ήταν δικαστής της αυτοκρατορικής διοίκησης. Η μητέρα του, Εζενί-Ντεριζέ Φουρνίε, ήταν κόρη διπλωμάτη. Ο πατέρας του τον προσανατόλιζε επαγγελματικά στη νομική, για να ακολουθήσει την καριέρα του. Ο αδερφός της μητέρας του, όμως, τον παρότρυνε να ασχοληθεί με την τέχνη και συγκεκριμένα με τη ζωγραφική. Η πορεία του στο σχολείο ήταν απογοητευτική κι έτσι ο πατέρας του εγκατέλειψε τα όνειρα που είχε για νομική καριέρα. Ο Μανέ δίνει εξετάσεις στη Ναυτική Ακαδημία, στην οποία αποτυγχάνει να εισαχθεί. Επόμενο βήμα του είναι να μπαρκάρει για Βραζιλία σε ηλικία μόλις 12 χρονών.
Επιστρέφει στη γενέτειρά του και άλλη μια αποτυχία για εισαγωγή στη Ναυτική Ακαδημία τον οδηγεί στο να καταλήξει στη ζωγραφική. Μαθήτευσε για 6 χρόνια στο ατελιέ του Τομά Κοτύρ, όπου διδάχθηκε διάφορες τεχνικές. Παράλληλα, ασχολείται με την προσωπική αναζήτηση και προχωρά σε επισκέψεις στο Λούβρο και σε ταξίδια στην κεντρική Ευρώπη, την Ιταλία και την Ολλανδία. Τα ταξίδια του περιελάμβαναν κυρίως επισκέψεις σε μουσεία και αντιγραφή κλασικών έργων. Η περίοδος αυτή της αντιγραφής διήρκησε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η έναρξη της δημιουργικής περιόδου
Η περίοδος της αντιγραφής ήταν πλέον παρελθόν και είχε έρθει η στιγμή για προσωπική έκφραση και δημιουργία. Το 1859 ο Εντουάρ Μανέ εκθέτει για πρώτη φορά δημοσίως κάποιο έργο. Ο πίνακας ονομαζόταν «Πότης Αψεντίου» (Le Buveur d’absinthe), ένα από τα πιο γνωστά έργα του, το οποίο αποτελεί φόρο τιμής στον Ισπανό ζωγράφο Ντιέγκο Βελάσκεθ, τον οποίο ο Μανέ θεωρούσε τον σημαντικότερο ζωγράφο. Παρ’ όλα αυτά, το έργο δε γίνεται δεκτό από την Ακαδημία, καθώς ήταν αδύνατο να εκτεθεί στο Σαλόν πίνακας με ένα τόσο προκλητικό θέμα. Ο Μανέ απεικόνιζε έναν άνθρωπο του περιθωρίου, τον οποίο η κοινωνία δεν δεχόταν.
Ένας ακόμη πίνακας που παρουσιάζει ενδιαφέρον είναι αυτος με τον τίτλο «Μουσική στους κήπους του Κεραμικού». Ο Μανέ απεικονίζει στον πίνακα αυτό τον κύκλο του, την οικογένειά του, τους φίλους του, πρόσωπα του καλλιτεχνικού κόσμου και της μεσοαστικής κοινότητας των Παρισίων. Απεικονίζει και τον εαυτό του στο έργο αυτό και τον τοποθετεί στην αριστερή άκρη με το μισό του σώμα μέσα στον πίνακα. Η τοποθέτηση αυτή είναι συμβολική, καθώς με τον τρόπο αυτό δείχνει τη θέση του στους κύκλους αυτούς: ήταν κομμάτι του «καλού» κόσμου, διότι από αυτόν προερχόταν, αλλά ταυτόχρονα ανήκε και στο περιθώριο.
Το 1863 ο Εντουάρ Μανέ κάνει μια ακόμη προσπάθεια για συμμετοχή στο Σαλόνι του Παρισιού με το έργο «Πρόγευμα στη Χλόη», ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του, το οποίο προκάλεσε αντιδράσεις και εν τέλει απορρίφθηκε από την ακαδημία. Θα καταφέρει να εκθέσει το έργο αυτό μετά από απόφαση του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ’, ο οποίος δημιούργησε μία έκθεση για τα απορριφθέντα από την ακαδημία έργα. Ο πίνακας αρχικά ονομαζόταν «Λουτρό», αλλά εν τέλει επέλεξε τον τίτλο «Πρόγευμα στη Χλόη» για να σατιρίσει την κοινωνία του. Το μοντέλο του εργαστηρίου του τοποθετείται με τέτοιο τρόπο στο έργο, ώστε να παραπέμπει σε πόρνη και οι δύο νεαροί που είναι ενδεδυμένοι ως φοιτητές είναι τα δύο αδέρφια του ζωγράφου. Η ματιά της κοπέλας είναι η σύνδεση του έργου με τον κόσμο. Το έργο αυτό δεν θα αποτελούσε πρόκληση για την συντηρητική κοινωνία, αν είχε κρατήσει τον αρχικό τίτλο, καθώς θα περιέγραφε μια εικόνα σε κάποια όχθη.
Ακόμη μεγαλύτερη αίσθηση αλλά και σκάνδαλο θα προκαλέσει το 1865 με τον πίνακα «Ολυμπία», τον οποίο κατάφερε να εκθέσει στο Σαλόνι του Παρισιού. Προκάλεσε σκάνδαλο καθώς αυτή τη φορά δεν υπήρχε καμία αμφιβολία πως η εικονιζόμενη ήταν πόρνη – θεματολογία ανεπίτρεπτη για την συντηρητική και πουριτανή κοινωνία της εποχής. Ο Εντουάρ Μανέ απεικονίζει την Ολυμπία ως μία δυναμική γυναίκα, κύρια του εαυτού και του εμπορεύματός της.
Οι φίλοι του Μανέ ήταν οι ιμπρεσιονιστές Ντεγκά, Μονέ, Σεζάν, Ρενουάρ και Πισαρό. Παρόλο που δεν συμμετείχε στις εκθέσεις τους, ο Μανέ αποτέλεσε για αυτούς έμπνευση ως εκπρόσωπος του κινήματός τους. Ο ίδιος, όμως, δεν το δεχόταν. Ο Εντουάρ Μανέ επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την τεχνοτροπία του Μονέ, όπως και από τα ιαπωνικά χαρακτικά που τα έβλεπε ως κάτι νέο που ξεφεύγει από τα καθιερωμένα της εποχής του. Έτσι, αφομοιώνει πολλά από τα χαρακτηριστικά τους: έντονα περιγράμματα, έντονα χρώματα, μετωπική στάση. Εκτός από τους ιμπρεσιονιστές, το έργο του Μανέ υπερασπίστηκαν δημόσια και άλλες προσωπικότητες, όπως οι λογοτέχνες Εμίλ Ζολά, Στεφάν Μαλαρμέ και Σαρλ Μπωντλαίρ. Ιδιαίτερα δημοφιλή είναι και τα πορτραίτα που φιλοτέχνησε ο Μανέ για τους Ζολά και Μαλαρμέ.
Τα τελευταία χρόνια του Εντουάρ Μανέ
Το 1870 ο Εντουάρ Μανέ υπηρέτησε ως ανθυπολοχαγός στο Γαλλο-Πρωσσικό πόλεμο και το 1881 παρασημοφορήθηκε με το Μετάλλιο της Τιμής. Πέθανε το 1883 στο Παρίσι από σύφιλη, η οποία του προκάλεσε και μερική παράλυση στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Έντεκα ημέρες πριν το θάνατό του αναγκάστηκε να υποστεί τον ακρωτηριασμό του αριστερού του ποδιού λόγω γάγγραινας.
Παρακάτω ακολουθεί βίντεο που περιέχει έργα του Εντουάρ Μανέ:
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
Foucault M.(2004). Η ζωγραφική του Μανέ. Εκδόσεις Νήσος
Εντουάρ Μανέ. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%85%CE%AC%CF%81_%CE%9C%CE%B1%CE%BD%CE%AD (τελευταία πρόσβαση 1.05.2019)
