Tο «ωραίο» αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης λατρείας. Ανέκαθεν, η ομορφιά και το κάλλος συντελούσαν στη διαμόρφωση της έννοιας «αισθητική», που αδιαμφισβήτητα έχει διαφορετική χρωματική πινελιά στο μυαλό και στην καρδιά κάθε ανθρώπου. Η καλαισθησία εντοπίζεται σε κάθε πτυχή της ζωής μας, ανάλογα βέβαια που επιθυμεί ο καθένας να την αναζητήσει. Ο καλλιτέχνης, εκ φύσεως, προσπαθεί να αναδείξει την ομορφιά που κρύβεται γύρω μας, να δώσει ζωντάνια στην καθημερινότητα και να οπτικοποποιήσει τη φαντασία. Όπως -χαρακτηριστικά- είχε δηλώσει και ο Αμερικανός φιλόσοφος Ralph Waldo Emerson: «Η αγάπη της ομορφιάς είναι καλό γούστο. Η δημιουργία της ομορφιάς είναι τέχνη». Ένα σημαντικό μονοπάτι της τέχνης είναι και η αρχιτεκτονική, η οποία μετατρέπει ένα άψυχο δημιούργημα σε μια «ζωντανή» εικόνα. Ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους αυτής της τέχνης είναι ο Ιταλός αρχιτέκτονας Κάρλο Σκάρπα.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Κάρλο Σκάρπα γεννήθηκε στη Βενετία στις 2 Ιουνίου του 1906. Οι παιδικές του αναμνήσεις όμως, είναι «φυλαγμένες» στην πόλη Βιτσέντσα της Ιταλίας, όπου έζησε ευτυχισμένα χρόνια με τους γονείς του και τον αδερφό του. Ύστερα από το θάνατο της αγαπημένης του μητέρας, το 1919, μετακόμισαν οικογενειακώς στη γενέτειρα του, Βενετία, όταν ήταν σε ηλικία 13 ετών.
Οι σπουδές του στη Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών είχαν ως αντικείμενο την αρχιτεκτονική, στρέφοντας ξεκάθαρα το ενδιαφέρον του στη συγκεκριμένη μορφή τέχνης. Η αποφοίτησή του από τη σχολή Καλών Τεχνών τον οδήγησε στο πλευρό του αρχιτέκτονα Φραντσέσκο Ρινάλντο, όπου δίπλα του μαθήτευσε, εξασκώντας την τέχνη και τα μυστικά της αρχιτεκτονικής. Στον ορίζοντα διαφαίνονταν ήδη τα πρώτα σημάδια, που σκιαγραφούσαν το μέλλον μιας λαμπρής καριέρας. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο, που ο Κάρλο Σκάρπα χαρακτηρίζεται ως ο «Αρχιτέκτονας των Αρχιτεκτόνων».
Η λαμπρή του πορεία
Η δραστηριοποίηση του Κάρλο Σκάρπα ως αρχιτέκτονα έλαβε χώρα σε μια εποχή που τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα ασκούσαν ιδιαίτερα μεγάλη επιρροή. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Κάρλο Σκάρπα αρνήθηκε να εξεταστεί για την ιδιότητά του ως αρχιτέκτονας, με αποτέλεσμα η δράση του να περιοριστεί σε σχέση με άλλους -ήδη αναγνωρισμένους- αρχιτέκτονες, αφαιρώντας του το δικαίωμα της αυτόβουλης δράσης, λόγω της μη κατοχής της άδειας ασκήσεως επαγγέλματος. Αυτό αφενός, επιβράδυνε την αναγνώρισή του, αλλά αφετέρου του έδωσε την ευκαιρία να εμπνευστεί από σημαντικούς αρχιτέκτονες της εποχής, που απογείωσαν τις ήδη καλλιτεχνικές του ιδέες.
Ο Μάριο Μπότα και ο Τζουζέπε Ματζαριόλ ήταν δύο από τους καλλιτέχνες, με τους οποίους συνεργάστηκε ο Κάρλο Σκάρπα, οι οποίοι μάλιστα αποτέλεσαν και πηγή έμπνευσής του. Βέβαια, οι επιρροές του δεν περιορίστηκαν αποκλειστικά και μόνο στην καλλιτεχνική χώρα της Ιταλίας, αλλά δέχτηκε ερεθίσματα και από άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς, οι Η.Π.Α, η Γαλλία και η Σουηδία.
Το πέρας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αποδείχτηκε ιδιαίτερα καθοριστικό για τη μετέπειτα αναγνώριση του Κάρλο Σκάρπα στην τέχνη της αρχιτεκτονικής.
Στην περίοδο από το 1932 έως και το 1947, ο Κάρλο Σκάρπα είναι ο εμπνευστής και κάτοχος της επωνυμίας του περίφημου γυαλιού Venini. Αυτή η περίοδος ήταν ιδιαίτερα σημαντική για αυτόν, καθώς του έδωσε το έναυσμα να ασχοληθεί με την αρχιτεκτονική των σκαφών, αξιοποιώντας το υλικό του γυαλιού Venini, και δημιουργώντας νέα πρωτότυπα σχέδια.
Η αρχιτεκτονική με τη «ματιά» του Κάρλο Σκάρπα
Ο Κάρλο Σκάρπα ακολουθούσε πάντα την τάση της εποχής, αφουγκραζόταν τις ανάγκες, και πρωτοπορούσε, έχοντας το βλέμμα του διορατικά στο μέλλον. Η σχολή της Βιέννης, καθώς και οι κυρίαρχες επιρροές από τις αντιλήψεις κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, διαδραμάτισε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης του.
Η αρχιτεκτονική είναι ευαίσθητη στο χρόνο και διαμορφώνεται από τα ερεθίσματα κάθε εποχής, δίνοντας έτσι βάση στις νέες προτεραιότητες, και κυρίως στις νέες σχέσεις, μέσα από τις οποίες συντίθεται το αρχιτεκτόνημα.
Carlo Scarpa.
Η λεπτομέρεια σε κάθε δημιούργημα του Κάρλο Σκάρπα έδινε «τροφή» στην κυρίαρχη οπτική γωνία αυτού του καλλιτέχνη. Τα υλικά που χρησιμοποιούσε, οι γεωμετρικές γραμμές, η τεχνική, το σχήμα, η τελική μορφή, καθώς και οι χαράξεις, αποτυπώνονταν με τέτοια λεπτομέρεια, που απέδωσαν στον Κάρλο Σκάρπα την ονομασία «Ο αρχιτέκτονας της λεπτομέρειας». Ο χρόνος που αφιέρωνε στην έρευνα και την αναζήτηση πριν την υλοποίηση, φανέρωνε το πάθος και την ολοκληρωτική αφοσίωσή του στην τελειοποίηση του έργου του. Δεχόταν επιδράσεις και από άλλες κοινωνικές επιστήμες, διότι επεδίωκε την πολύπλευρη κατανόηση των εννοιών του χώρου, της διάστασης και της γεωμετρίας γενικότερα. Υπήρξε άριστος τεχνίτης του γυαλιού και δημιουργός νέων σχεδίων με «μοντέρνα» όψη. Ενδιαφερόταν για τις συναισθηματικές και πρακτικές ανάγκες του απλού κόσμου και προσπαθούσε να μετουσιώσει την πρακτικότητα σε τέχνη.
Το αρχιτεκτονικό του έργο
-
Μουσεία
Σημαντικό κομμάτι της καριέρας του αποτέλεσε ο σχεδιασμός και η ανακαίνιση μουσειακών χώρων. Η λεπτομέρεια σε συνδυασμό με τη φινέτσα καθιστούν το σχεδιασμό των μουσειακών κτιρίων σε ένα εκλεπτυσμένο δημιούργημα. Το μουσείο Castelvecchio στη Βερόνα, ο κήπος των αγαλμάτων στη Βενετία και το πολεμικό μουσείο Luigi Marzoli στη Μπρέσια της Ιταλίας, αποτελούν ορισμένα μόνο από τα μουσειακά έργα που ανέλαβε ο Κάρλο Σκάρπα.
-
Επαγγελματικοί χώροι
Αδιαμφισβήτητη είναι η παρουσία του Κάρλο Σκάρπα και στο σχεδιασμό χώρων, που προορίζονταν για επαγγελματική χρήση. Ορόσημο αποτελεί ο εκθεσιακός χώρος Olivetti στη Βενετία, ένα δημιούργημα για το οποίο τιμήθηκε με το ομώνυμο βραβείο Olivetti, το 1956. Το έργο αυτό συνδυάζει την ιταλική κουλτούρα με τις λεπτές ιαπωνικές γραμμές, δημιουργώντας την αίσθηση ενός επιχρυσωμένου αριστουργήματος. Η επιτυχία του βασίζεται στο συνδυασμό των υλικών, που, ενώ δημιουργούν έντονες αντιθέσεις, καταφέρνουν να εξισορροπήσουν τη διαφορετικότητά τους, μέσα σε ένα κλίμα αρμονίας.
-
Δημόσια κτίρια
Σε αυτήν την κατηγορία, ο Κάρλο Σκάρπα δημιούργησε το σπουδαίο -από αρχιτεκτονική σκοπιά- κτίριο, το κοιμητήριο Brion στην Ιταλία. Ένα έργο που αποπνέει το σεβασμό που του αρμόζει. Κυρίαρχο στοιχείο αποτελούν οι δύο γεωμετρικοί ομόκεντροι κύκλοι, που έχουν σχεδιαστεί ως παράθυρα στον ιερό χώρο του νεκροταφείου. Ο Κάρλο Σκάρπα χρησιμοποίησε αυτόν το συμβολισμό, για να αντιπαραθέσει την άρρηκτη σχέση ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο. Μια σχέση αναπόφευκτη και μη αναστρέψιμη, γεγονός που επιβεβαιώνεται αρχιτεκτονικά από την τομή των δύο κύκλων. Αυτό το δημιούργημα θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί την τρανή απόδειξη ότι δεν εκτελούσε απλά έναν αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, αλλά οπτικοποιούσε τις φιλοσοφικές και κοινωνικές του αναζητήσεις.
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως το τέλος της ζωής του, δίδασκε αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και εσωτερική διακόσμηση στο Ινστιτούτο αρχιτεκτονικής της Βενετίας, με σκοπό να μεταδώσει τις γνώσεις και την εμπειρία του στους νέους επίδοξους ιχνηλάτες της τέχνης, που διψούσαν για δημιουργία. Η συνολική συμβολή του αναγνωρίστηκε με την τιμητική απονομή του βραβείου Olivetti και ΙN/ARC. Επίσης, έλαβε το χρυσό μετάλλιο για την προσφορά του στην ιταλική κουλτούρα και τέχνη, ενώ το Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, στο οποίο και δίδαξε, του απέδωσε και τιμητικό τίτλο για τη συνεισφορά του.
If the architecture is any good, a person who looks and listens will feel its good effects without noticing.
Carlo Scarpa.
Το τέλος της ζωής του
Στις 28 Νοεμβρίου του 1978 ο Κάρλο Σκάρπα χάνει τη ζωή του -εντελώς ξαφνικά- σε ατύχημα που έλαβε χώρα στο Σεντάι της Ιαπωνίας, πέφτοντας από μια σκάλα.
Έκτοτε, η απουσία του είναι άκρως αισθητή και αφήνει ένα σημαντικό κενό στο χώρο της αρχιτεκτονικής δημιουργίας και παράδοσης. Σήμερα, το έργο και η προσωπικότητά του, αποτελεί αντικείμενο μελέτης και έρευνας από πολλούς καλλιτέχνες του είδους και όχι μόνο.
Ο Κάρλο Σκάρπα ήταν καλλιτέχνης με ευαισθητοποίηση. Πρωτοποριακός, διορατικός και τελειομανής είναι το τρίπτυχο της επιτυχίας για τον Κάρλο Σκάρπα, καθιστώντας τη μνήμη και την πορεία του -ανεξίτηλη- στα σοκάκια της αρχιτεκτονικής κουλτούρας.
Στο βίντεο που ακολουθεί, παρουσιάζεται ένα περιγραφικό υλικό σχετικά με τη ζωή και την τέχνη της αρχιτεκτονικής, που ακολούθησε ο Κάρλο Σκάρπα, ένας από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα.
Τέλος, στο ακόλουθο βίντεο παρουσιάζεται το έργο του Κάρλο Σκάρπα, μέσα από τη φωτογραφική ματιά του θαυμαστή του, Richard Bryant.
Πηγές
