Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι ήταν ένας Ιταλός τενόρος, γνωστός για τη δεξιοτεχνία του στους υψηλότερους φθόγγους της έκτασης του τενόρου. Για αυτή τη δεξιοτεχνία του είχε κερδίσει και το προσωνύμιο «βασιλιάς των υψηλών ντο». Ακόμα και στην υψηλότερη έκταση, η φωνή του παρουσίαζε αξιοσημείωτη καθαρότητα και τονική ακρίβεια. Το παρουσιαστικό επίσης ήταν επιβλητικό και η φωνή του μεστή, δυνατή και κρυστάλλινη. Ο Λουτσιάνο Παβαρότι ήταν σπάνιος συνδυασμός προσωπικότητας, ιδιοφυΐας και διασημότητας. Χρησιμοποίησε αυτές τις αρετές του για να διαδώσει την όπερα σαν τρόπο διασκέδασης, κάτι που μπορεί να απολαύσει όλος ο κόσμος που αγαπάει τη μουσική.
Τα φτωχικά παιδικά χρόνια μέσα στη μουσική
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι γεννήθηκε στα περίχωρα της Μοντένα στην Ιταλία, στις 12 Οκτωβρίου 1935. Ο πατέρας του, Φερνάντο, ήταν αρτοποιός στο επάγγελμα, με ιδιαίτερη αγάπη για την όπερα και υπήρξε και καλλίφωνος. Στον ελεύθερος χρόνο του άκουγε μουσική, κυρίως τους αγαπημένους του τενόρους της εποχής, όπως ο Τζουζέπε Ντι Στέφανο. Η μητέρα του λεγόταν Αντέλε και εργαζόταν στο εργοστάσιο καπνών της περιοχής. Την ημέρα που γεννήθηκε ο μικρός Λουτσιάνο, ο μαιευτήρας της Αντέλε, αντικρίζοντας κι ακούγοντας το μικρό αγοράκι, φέρεται να είπε ότι αυτό το παιδί θα γίνει σίγουρα τενόρος!
Οι οικογένεια Παβαρόττι ήταν μια πολύ φτωχή οικογένεια και ζούσε σε ένα σπίτι με δύο μόνο δωμάτια. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ήρθε να ενισχύσει την δύσκολη αυτή ζωή, αναγκάζοντας την οικογένεια του φούρναρη και της εργάτριας να εγκαταλείψουν το σπίτι τους και να νοικιάσουν ένα δωμάτιο στην επαρχία. Σε εκείνο το μέρος, ο μικρός Λουτσιάνο θα έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με τις αγροτικές εργασίες, θα μαγευτεί από την καλλιέργεια της γης και θα θελήσει να γίνει αγρότης. Λίγο καιρό αργότερα, αλλάζει προτιμήσεις και στρέφεται προς το ποδόσφαιρο, θέλοντας να ασχοληθεί επαγγελματικά, καθώς ήταν γερός τερματοφύλακας. Όμως οι ανασφάλειες της μητέρας του τον κράτησαν μακριά από το ποδόσφαιρο και έτσι καλλιέργησε ένα άλλο έμφυτο ταλέντο του, τη μουσική.
Από μικρή ηλικία, ο Λουτσιάνο Παβαρόττι έκανε μαθήματα τραγουδιού, με δάσκαλο τον πατέρα του, ο οποίος ήταν επίσης τενόρος αλλά δεν πραγματοποίησε ποτέ το όνειρό του εξαιτίας της φτώχειας. Σε ηλικία 9 ετών ο μικρός Λουτσιάνο θα συμμετάσχει στην τοπική εκκλησιαστική χορωδία, μαζί με τον πατέρα του. Η φωνή του μικρού αγοριού δεν μπορούσε να περάσει απαρατήρητη κι έτσι σύντομα θα μεταπηδήσει στο ωδείο της περιοχής. Εκεί θα αρχίσει να ασχολείται πιο σοβαρά πια με το κλασικό τραγούδι.
Η ευρωπαϊκή πορεία του Λουτσιάνο Παβαρόττι
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι από τα 19 του κιόλας μαθήτευσε δίπλα σε διαπρεπή Ιταλό τενόρο, ο οποίος ανέλαβε αμισθί τον νεαρό με το ανεπανάληπτο ταλέντο. Σε ηλικία 20 ετών θα ταξιδέψει με την τοπική Χορωδία Ροσίνι της Μοντένα στην Ουαλία, για να συμμετέχει σε έναν διεθνή διαγωνισμό. Η ομάδα του κατέκτησε την πρώτη θέση.
Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1950, Λουτσιάνο Παβαρόττι εργαζόταν ήδη 2 χρόνια ως δάσκαλος φωνητικής σε Δημοτικό σχολείο. Παρ’όλα αυτά, παίρνει την απόφαση να γίνει επαγγελματίας τραγουδιστής και να αφιερωθεί ολόψυχα σε αυτό που αγαπάει. Δεν δίστασε παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις της οικογένειάς του.
Η πρώτη φορά που ο Λουτσιάνο Παβαρόττι θα ανέβει επαγγελματικά τη λυρική σκηνή είναι στις 29 Απριλίου 1961, σε έναν από τους σπουδαιότερους ρόλους του, εκείνον του Ροντόλφο στην όπερα του Πουτσίνι «La Boheme» του Teatro Reggio Emilia. Την ίδια χρονιά θα κερδίσει και τον διεθνή μουσικό διαγωνισμό «Achille Peri». Από τότε και μετά ο Παβαρόττι έγινε διάσημος στην Ιταλία.
Ο διεθνής Λουτσιάνο Παβαρόττι
Το 1963 ξεκινάει η διεθνής καριέρα του Λουτσιάνο Παβαρόττι, καθώς τραγούδησε για πρώτη φορά έξω από την Ιταλία, στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας. Από εκεί άνοιξαν όλοι οι δρόμοι της Ευρώπης για εκείνον. Την περίοδο 1963 – 1964 πήρε μέρος στην ευρωπαϊκή περιοδεία της «La Scala». Ακολούθησαν εμφανίσεις στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές σκηνές, τη Βιέννη, τη Ζυρίχη και το Λονδίνο. Σημείωσε παντού τεράστια επιτυχία και προκάλεσε ενθουσιασμό. Στο Λονδίνο μάλιστα αντικατέστησε τον ξακουστό συνάδελφό του Τζουζέπε ντι Στέφανο, στο ρόλο και πάλι του Ροντόλφο από τη «La Boheme» στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου.
Το 1965 ο Λουτσιάνο Παβαρόττι πραγματοποίησε εμφανίσεις στην Αμερική. Η πρώτη του εμφάνιση ήταν τον Φεβρουάριο στην Όπερα του Μεγάρου του Μαϊάμι, όταν ένας καλλιτέχνης αρρώστησε και δεν υπήρχε άλλος αντικαταστάτης. Το αμερικανικό κοινό μαγεύτηκε με τις εμφανίσεις του Λουτσιάνο Παβαρόττι. Την ίδια χρονιά θα ξεκινούσε και τη θρυλική συνεργασία του με την Αυστραλή σοπράνο Τζόαν Σάδερλαντ. Από κοινού θα κατακτήσουν τις λυρικές σκηνές της οικουμένης. Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι ταξίδεψε σε όλες τις μουσικές σκηνές του κόσμου, μέχρι Αυστραλία και Άπω Ανατολή.
Η ασθένεια που λίγο έλειψε να τερματίσει πρόωρα την καριέρα του Παβαρόττι
Τα πρώτα 6 χρόνια της καριέρας του Λουτσιάνο Παβαρόττι η μία επιτυχία διαδεχόταν την άλλη. Εκείνος πραγματοποιούσε το όνειρό του κάνοντας αυτό που αγαπάει και το κοινό τον λάτρευε. Το 1967 όμως, ένας όζος στις φωνητικές του χορδές θα τον κάνει να πάρει μια πολύ σκληρή απόφαση. Να εγκαταλείψει για πάντα τη μουσική. Η φωνή του είχε αλλοιωθεί αισθητά όμως αρχικά εκείνος ήθελε να αποδείξει ότι μπορούσε να συνεχίσει παρά το πρόβλημα υγείας του. Έδωσε ένα ρεσιτάλ στην πόλη Φεράρα, που ήταν απογοητευτικό και έδωσε την χαριστική βολή στην καριέρα του.
Παρά το γεγονός όμως ότι είχε αποφάσισε να εγκαταλείψει για πάντα την μουσική, θεραπεύτηκε αρκετά γρήγορα και ο όζος που είχε παρουσιαστεί, εξαφανίστηκε. Σε συνέντευξή του στο ΒΒC είχε δηλώσει ότι θεραπεύτηκε με τη μεγάλη δύναμη της θέλησης που είχε για να συνεχίσει να ασχολείται με την μουσική. Ο ίδιος επέστρεψε ακόμα πιο δυναμικά, εδραιώνοντας πια οριστικά το όνομά του στη μουσική.
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι έφερε την όπερα κοντά στο λαό
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι αγαπούσε με πάθος, σχεδόν εμμονικά, τη μουσική. Στα σαράντα χρόνια της καλλιτεχνικής του πορείας κατάφερε να αλλάξει το πρόσωπο της όπερας μια για πάντα. Ήταν πληθωρικός χαρακτήρας και ιδιαίτερα γενναιόδωρος, έχοντας την συμπάθεια του κόσμου. Μαζί με τον Ενρίκο Καρούζο, σύστησε την όπερα κοντά στον κόσμο και κατάφερε να γεμίσει διάσημες παραδοσιακές λυρικές σκηνές με νεαρό ακροατήριο. Ήθελε ο κόσμος να αγαπήσει την όπερα και γι αυτό προσπάθησε να τη φέρει όσο πιο κοντά γινόταν στον απλό κόσμο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι για πολύ κόσμο το όνομα του Παβαρόττι είναι συνώνυμο της όπερας.
Το 1992 έγινε για πρώτη χρονιά η καθιερωμένη ετήσια συναυλία Pavarotti and Friends. Το σκεπτικό της ήταν η σύμπραξη του περίφημου τενόρου με διάσημους ερμηνευτές της ποπ και ροκ σκηνής, με στόχο την συγκέντρωση χρημάτων για ανθρωπιστικούς σκοπούς. Έδωσε συναυλίες με πολλούς και διάφορους μουσικούς, από τον Έρικ Κλάπτον και τον Μπόνο των U2 μέχρι τη Σελίν Ντιόν, τις Spice Girls και τον Μάικλ Τζάκσον. Δέχτηκε πολλές επικρίσεις για τον τρόπο που ανάμειξε την κλασική μουσική με ποπ τραγούδια και σουξέ της εποχής. Ο ίδιος όμως ήξερε την αξία που είχε ως τενόρος.
Ο Παβαρόττι έγινε ιδιαίτερα γνωστός στο ευρύ κοινό από την συμμετοχή του στους «Τρεις Τενόρους», μαζί με τους Ισπανούς Χοσέ Καρέρας και Πλάθιντο Ντομίνγκο. Έκανε αμέτρητες εμφανίσεις στην τηλεόραση αλλά και στον κινηματογράφο, συναυλίες στα μεγαλύτερα στάδια του πλανήτη που γέμιζαν ασφυκτικά, ερμήνευσε στα μεγαλύτερα παραδοσιακά θέατρα που επίσης γέμιζαν από κόσμο. Συνολικά στην καριέρα του κέρδισε πέντε βραβεία Grammy. Ήταν ο μόνος τραγουδιστής του είδους του, που τραγούδησε ζωντανά στην εκπομπή «Saturday Night Live».
Η τελευταία του εμφάνιση στην σκηνή της όπερας ήταν στις 13 Μαρτίου 2004, τραγουδώντας για μια ακόμα φορά τον ρόλο του ζωγράφου Μάριο Καβαραντόσι, εραστή της «Τόσκα». Το κοινό, μόλις τέλειωσε η παράσταση, για 15 λεπτά έκλαιγε και χειροκροτούσε τον Παβαρόττι. Τον επανέφεραν στην σκηνή τουλάχιστον 10 φορές και ύψωσαν για χάρη του ένα πανό που έγραφε «Λουτσιάνο, σ’ αγαπάμε». Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι συνέχισε να τραγουδάει σε συναυλίες. Στην τελετή έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Τορίνο τον Φεβρουάριο του 2006, ανέβηκε για τελευταία φορά στην σκηνή για να τραγουδήσει.
Ο φιλάνθρωπος Λουτσιάνο Παβαρόττι
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι, ταυτόχρονα με την παρουσία του σε σκηνές της όπερας, ήταν και στην πρώτη γραμμή σε σχέση με τη φιλανθρωπία. Έδωσε αμέτρητες συναυλίες για καλό σκοπό. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, ο Παβαρόττι μαζί με τον Μπόνο έδωσαν μια συναυλία και συγκέντρωσαν ανθρωπιστική βοήθεια για τα παιδιά που επλήγησαν από τις συγκρούσεις. Την ίδια στιγμή δούλευε ακατάπαυστα στο πλευρό της πριγκίπισσας Νταϊάνα για την απαγόρευση των ναρκοπεδίων σε διεθνές επίπεδο. Το 2005 τιμήθηκε για το ανθρωπιστικό του έργο και τις υπηρεσίες του στην ανθρωπότητα.
Η ιδιαίτερη αγάπη του Λουτσιάνο Παβαρόττι για το φαγητό
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι αγαπούσε πολύ το φαγητό και την καλή γεύση. Το σημαντικότερο δωμάτιο του σπιτιού κατά τον ίδιο ήταν η κουζίνα. Στο δικό του σπίτι η κουζίνα ήταν σε χρώμα κίτρινο, το αγαπημένο του, και όλα τα πράγματα υπήρχαν εκεί εις διπλούν.
Υπάρχουν διάφορα περιστατικά στη ζωή του Λουτσιάνο Παβαρόττι που δείχνουν αυτή του την αγάπη για το φαγητό. Το 1986 ο Παβαρόττι είχε κλείσει μια συναυλία στην Κίνα. Λίγες μέρες πριν την αναχώρηση όμως ήθελε να ακυρώσει την εμφάνισή του όταν ειδοποιήθηκε ότι το φαγητό ήταν απαίσιο. Ζήτησε λοιπόν από τους σεφ ενός διάσημου εστιατορίου στη Γένοβα να μετακομίσουν την κουζίνα τους στην Κίνα όσο διάστημα θα ήταν εκείνος εκεί. Η αποστολή τους θα ήταν να ταΐζουν τα 300 άτομα που συμμετείχαν στην περιοδεία.
Το βάρος ήταν για τον Λουτσιάνο Παβαρόττι ένας από τους μεγαλύτερους μπελάδες σε όλη του την ζωή. Η αυξανόμενη αδυναμία του να κινηθεί στην σκηνή λόγω του βάρους του ήταν μια ακόμα δυσκολία για σκηνοθέτες και σεναριογράφους, που έπρεπε να βρουν τη λύση. Στην βιογραφία του «Παβαρότι: Ο κόσμος μου» αναφέρει ότι:
«Αν νομίζετε ότι είμαι ευτυχής με το βάρος μου, κάνετε λάθος. Είμαι ευτυχής, παρά το βάρος μου. Συχνά νιώθω απέχθεια για την εικόνα που παρουσιάζω στους άλλους. Έχω επίγνωση του πώς δείχνω στις φωτογραφίες. Όταν με φωτογραφίζουν μαζί με άλλους, βάζω πάντοτε κάποιον μπροστά μου. Διαφορετικά, γεμίζω υπερβολικά τη φωτογραφία»
Advertising
Η σύζυγός του, Νικολέτα Μαντοβάνι, αποκάλυψε ότι, όσο ζούσε, κανένας δεν γνώριζε ποτέ το βάρος του Λουτσιάνο Παβαρόττι.
Το περιστατικό που «θεράπευσε» τον Παβαρόττι από την κατάθλιψη
Στις 22 Δεκεμβρίου 1975 ο Παβαρότι βρισκόταν στο αεροπλάνο από Νέα Υόρκη προς Μιλάνο. Τον τελευταίο χρόνο ένιωθε δυστυχισμένος καθώς ούτε η φήμη, που είχε αποκτήσει, ούτε η μουσική αλλά ούτε και η οικογένειά του δεν τον έκαναν να νιώθει γεμάτος. Κάτι τον κατέτρωγε. Επίσης οι υποχρεώσεις του τον ανάγκαζαν να κάνει συνέχεια ταξίδια με αεροπλάνο, κάτι που φοβόταν τρομερά.
Η μοιραία πτήση θα είναι εκείνης την ημέρας. Το Boeing 707 που τον μεταφέρει, παραλίγο να συντριβεί λόγω ομίχλης. Το αεροπλάνο χτύπησε στο έδαφος και έσπασε στα δύο μέχρι να σταματήσει. Σαν από θαύμα, κανείς επιβάτης δεν σκοτώθηκε, μόνο μερικοί τραυματίστηκαν. Ο Παβαρόττι, μόλις βγήκε σώος από εκεί διαπίστωσε ότι είχε θεραπευτεί από την κατάθλιψη. Έκανε αγωγή στην εταιρεία Boeing και μετά από έξι χρόνια δικαστικής περιπέτειας πήρε αποζημίωση 1 εκατομμύριο δολάρια.
Τα τελευταία χρόνια του Λουτσιάνο Παβαρόττι
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι τα τελευταία χρόνια είχε διαγνωστεί με καρκίνο στο πάγκρεας. Κατά την διάρκεια της προετοιμασίας του για μια ακόμα περιοδεία με συναυλίες, τον Ιούλιο του 2006, εγχειρίστηκε εσπευσμένα σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης για αφαίρεση καρκινικού όγκου. Στην συνέχεια και για τον επόμενο 1 χρόνο θα αποσυρθεί στην γενέτειρά του την Μοντένα.
Τον Αύγουστο του 2007 θα περάσει άλλες δύο εβδομάδες σε νοσοκομείο της Μοντένα αυτή τη φορά. Θα βγει από την κλινική μόλις δύο εβδομάδες πριν τον θάνατό του. Ήταν πια στο τελικό στάδιο της ασθένειας και επέλεξε να επιστρέψει στο σπίτι του για να περάσει εκεί όσο χρόνο του απέμενε καθώς δεν μπορούσε πια να γίνει κάτι άλλο.
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι θα φύγει από την ζωή 6 Σεπτεμβρίου του 2007, σε ηλικία 72 ετών. Η είδηση του θανάτου του γέμισε θλίψη όσους τον γνώριζαν ή τον είχαν ακούσει έστω και μια φορά. Την επόμενη μέρα από τον θάνατό του οι «Times» του Λονδίνου έγραψαν για τον Παβαρόττι:
«Εκείνος μόνο ήξερε πώς, μπροστά σε ένα ακροατήριο χιλιάδων ατόμων, μπορούσε να πείσει τον καθένα ξεχωριστά ότι τραγουδά για εκείνον μόνο».
Από τις 4 κόρες που απέκτησε ο Λουτσιάνο Παβαρόττι μέσα από δύο γάμους, καμιά δεν φαίνεται μέχρι τώρα να ακολουθεί τα καλλιτεχνικά του βήματα. Μόνο μία εγγονή του φαίνεται να ακολουθεί τα χνάρια του παππού της.
Οι δύο γάμοι και η διαμάχες για τα κληρονομικά
Ο Λουτσιάνο Παβαρότι είχε κάνει δύο γάμους. Ο πρώτος με την Άντουα Βερόνι διήρκεσε 35 χρόνια και μαζί της απέκτησε τρεις κόρες, τη Λορέντσα, την Κριστίνα και την Τζουλιάνα.
Ο δεύτερος γάμος του ήταν με την τελευταία γραμματέα του, τη Νικολέτα Μαντοβάνι, με την οποία είχε ήδη σχέση οκτώ ετών και μαζί της είχε αποκτήσει μία κόρη, την Αλίτσε. Όταν γνωρίστηκαν η Μαντοβάνι ήταν 23 ετών κι εκείνος 58. Όταν μαθεύτηκε η σχέση του Παβαρόττι με μια κοπέλα με ηλικία μικρότερη από τις κόρες του, προκλήθηκε σεισμός στην Ιταλία και για μεγάλο χρονικό διάστημα η σχέση αυτή ήταν θέμα στα μέσα ενημέρωσης όλου του κόσμου.
Ο θάνατος του Παβαρόττι ήταν η αρχή για μια δύσκολη περίοδο για την Μαντοβάνι, καθώς δέχτηκε επιθέσεις και σκληρή κριτική για την στάση της. Επίσης ακολούθησαν και αρκετές νομικές μάχες για τα κληρονομικά. Η περιουσία του Παβαρόττι όταν πέθανε υπολογίζεται περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια, με ακίνητα σε Νέα Υόρκη, Μόντε Κάρλο και Μοντένα. Σύμφωνα με το ιταλικό δίκαιο, το 25% της περιουσίας πήγε στη Μαντοβάνι, ενώ το 50% μοιράστηκε ανάμεσα στις τέσσερις κόρες τους, με την μικρότερη να είναι τότε 4,5 ετών. Για το υπόλοιπο 25% δόθηκαν πολλές δικαστικές μάχες, που κατέληξαν σε συμβιβασμό, χωρίς κανένας να γνωρίζει τις λεπτομέρειες.
Τώρα πια η Μαντοβάνι λέει ότι όλα αυτά τα έχει αφήσει πίσω της. Μοναδική της επιδίωξη είναι να διατηρήσει την μνήμη του Λουτσιάνο Παβαρόττι ζωντανή. Το σπίτι τους στην Μοντένα έχει μετατραπεί σε μουσείο αφιερωμένο στον τενόρο, με 50.000 άτομα να το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Εκεί βρίσκονται τα πιο σημαντικά βραβεία του Παβαρόττι, τα Grammy, το «Kennedy Award», που συνήθως δίδεται σε Αμερικανούς και περισσότερα από 600 κλειδιά πόλεων. Στο υπνοδωμάτιο εκτίθενται πίνακες που είχε ζωγραφίσει ο ίδιος, καθώς λίγοι γνώριζαν ότι αγαπούσε την ζωγραφική. Στο ίδιο χώρο θα δούμε επίσης και έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς του Παβαρόττι, μια μεγάλη ζυγαριά.
Ο κόσμος θυμάται τον Λουτσιάνο Παβαρόττι
Ο Λουτσιάνο Παβαρόττι βοήθησε ώστε το μουσικό είδος της όπερας, που μέχρι τότε ήταν το είδος που αγαπούσαν οι ελίτ, να γίνει μαζικό και ποπ. Μπορεί να κατηγορήθηκε ότι ήταν φιλοχρήματος, καθώς ο πρώην μάνατζέρ του, Χέμπερτ Μπρέσλιν, μετά από 36 χρόνια συνεργασίας, έγραψε στο βιβλίο «The King And I», ότι ο Παβαρόττι, αν και κέρδιζε πολλά χρήματα, ήταν απίστευτα τσιγκούνης, αναφερόμενος μάλιστα στον Παβαρόττι με το όνομα «Χοντρο-Παβ». Ο ίδιος ο Παβαρόττι συνήθιζε να λέει: «Δεν τραγουδάω για να μείνω μύθος της όπερας, τραγουδάω για να βγάλω χρήματα». Σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ο ίδιος είχε δηλώσει:
«Τα είχα όλα στη ζωή μου, πραγματικά όλα, αλλά ακόμη και αν τα έχανα όλα, με το Θεό είμαστε πάτσι».
Το 1996 το περιοδικό Forbes κατέταξε τον Λουτσιάνο Παβαρόττι στην 28η θέση μεταξύ των πιο υψηλά αμειβόμενων καλλιτεχνών, υπολογίζοντας τα ετήσια έσοδά του στα 25 εκατομμύρια δολάρια και την προσωπική του περιουσία στο δεκαπλάσιο.
Ωστόσο, οι λάτρεις της όπερας, όσα αρνητικά και να του προσάπτουν, θα έχουν αιώνια κληρονομιά την δισκογραφία του, με 40 και πλέον ηχογραφημένες όπερες, θα τον θυμούνται ως κορυφαίο Ροντόλφο στη «Μποέμ», ως έναν από τους καλύτερους ερμηνευτές της «Τόσκα».
Ακολουθεί η σπουδαία ερμηνεία του Λουτσιάνο Παβαρόττι στο «Nessun dorma» από την όπερα «Turandot».
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Λουτσιάνο Παβαρόττι, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Λουτσιάνο Παβαρότι: Υπέρβαρος, γυναικάς, τσιγκούνης -Η απίστευτη ζωή ενός μεγάλου τενόρου (2018). Ανακτήθηκε από: https://www.iefimerida.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Λουτσιάνο Παβαρότι, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- «O Παβαρότι που αγάπησα»: ο τενόρος με τα μάτια της γυναίκας του (2017). Ανακτήθηκε από: https://www.protagon.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Χατζηστυλιανού, Α. Μ., Pavarotti, Ανακτήθηκε από: https://www.moveitmag.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Κουρουπάκη, Γ. (2017). Λουτσιάνο Παβαρότι, το «χάδι» μιας φωνής: Δέκα χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου τενόρου. Ανακτήθηκε από: https://www.cnn.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Σαν σήμερα το 2007 πεθαίνει ο σπουδαίος τενόρος Λουτσιάνο Παβαρότι. (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.newsbomb.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Ταινία η ζωή του Παβαρότι (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.iciao.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές του Λουτσιάνο Παβαρότι (2019). Ανακτήθηκε από: https://m.naftemporiki.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Στο φως άγνωστες πτυχές της ζωής του Λουτσιάνο Παβαρότι (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.cretalive.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Ο «βασιλιάς των υψηλών ντο» Λουτσιάνο Παβαρότι (2014). Ανακτήθηκε από: https://www.newsbeast.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
- Ποιον ερμηνευτή αποκαλούσαν «βασιλιά των ακυρώσεων», αλλά προσέφερε πάνω από 1,5 εκατ. δολάρια σε φιλανθρωπίες. Ένας όζος στις φωνητικές χορδές παραλίγο να τερματίσει πρόωρα την καριέρα του…, Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 19/8/20
