Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις ήταν Ιταλίδα οδηγός αγώνων αυτοκινήτου. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος σε αγώνες της Formula 1. Έκανε το ντεμπούτο της σε Grand Prix στις 18 Μαΐου 1958 χωρίς όμως να πάρει βαθμούς για το πρωτάθλημα. Και παρότι γενικά η καριέρα της στη Formula 1 ήταν σύντομη, κέρδισε αρκετούς αγώνες σε άλλες σειρές κι ακόμα την θυμόμαστε ως πρωτοπόρο του αθλήματος, στο οποίο παραδοσιακά κυριαρχούσαν οι άντρες. Θα πρέπει να περάσουν άλλα 15 χρόνια από ντεμπούτο της για να αγωνιστεί στη Formula 1 η επόμενη γυναίκα, η Ιταλίδα Λέλα Λομπάρντι. Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις υπήρξε μια δυναμική και πρωτοποριακή γυναίκα, που άνοιξε το δρόμο για τους αγώνες αυτοκινήτου στις γυναίκες, καταφέρνοντας να φοβίσει τους άντρες συναδέλφους της ότι μπορεί να χάσουν από εκείνη, αποδεικνύοντας έτσι ότι ο καθένας πρέπει να κάνει αυτό που αγαπά με πάθος, χωρίς να υποκύπτει σε στερεότυπα. Όταν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, αφοσιώθηκε στην οικογένειά της, παντρεύτηκε κι απέκτησε μια κόρη, την Κάρολα. Το 1979 έγινε μέλος της Διεθνούς Λέσχης Παλαίμαχων Οδηγών Formula 1 κι αργότερα αντιπρόεδρος. Επίσης ήταν ιδρυτικό μέλος του Maserati Club και πρόεδρός του. Πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 2016 σε ηλικία 89 ετών.
Το ξεκίνημα της Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις
Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1926 στο Μαριλιάνο της Ιταλίας. Ήταν το μικρότερο από τα 5 παιδιά του Σερίνο Φραντσέσκο ντε Φιλίπις, Ιταλού κόμη, μηχανικό αυτοκινήτων, και της Ναρκίζα Ανσέλιμι Μαλαγουέρ Ρόκα ντε Τογκόρες ι Ρούκο ι Ρεπρινιάν. Ο πατέρας ήταν ιδιοκτήτης του Παλάτσο Μαριλιάνο, κτίριο του 16ου αιώνα, όπου και μεγάλωσε, καθώς και του Παλάτσο Μπιάνκο κοντά στην Καζέρτα.
Από την εφηβεία ακόμα η Μαρία έδειξε την αγάπη της για το αθλητισμό, καθώς ήταν δεινή ιππέας αλλά ασχολούνταν και με το τένις και το σκι. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις άρχισε να ενδιαφέρεται για τον μηχανοκίνητο αθλητισμό. Το ενδιαφέρον της αυτό αρχικά αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη. Δυο από τα μεγαλύτερα αδέρφια της, οι Αντόνιο και Τζιοβάνι, έβαλαν στοίχημα μαζί της ότι δεν μπορούσε να πάει αρκετά γρήγορα και να τους νικήσει. Έτσι, η 22χρονη Μαρία Τερέζα, το 1948 συμμετείχε στον πρώτο της αγώνα, οδηγώντας ένα Fiat 500 Topolino σε έναν αγώνα 10 χιλιομέτρων μεταξύ Σαλέρνο και Κάβα ντε Τιρένι, παίρνοντας την πρώτη της νίκη.
Η νίκη αυτή τη βοήθησε να ξεδιπλώσει το ταλέντο της και να ασχοληθεί με τους αγώνες αυτοκινήτων. Τα επόμενα χρόνια συμμετείχε σε διάφορους αγώνες με αυτοκίνητο, συμπεριλαμβανομένης της αναρρίχησης σε λόφους και των αγώνων αντοχής. Το 1954 συμμετείχε στο Ιταλικό Πρωτάθλημα οδηγών, όπου και κατέλαβε την δεύτερη θέση της σεζόν. Τότε ήταν που η Maserati είδε τις δυνατότητές της και την πήρε ως οδηγό της ομάδας της, αρχικά ως δοκιμαστική οδηγό. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα παραλίγο να κάνει και ρεκόρ αλλά δεν τα κατάφερε λόγω ενός σοβαρού ατυχήματος, που της προκάλεσε απώλεια ακοής στο αριστερό της αυτί. Το 1956 τερμάτισε δεύτερη στο Grand Prix της Νάπολης, οδηγώντας μια Maserati 200S.
Στο διάστημα που αγωνιζόταν στην OSCA, κατασκευάστρια εταιρεία σπορ αυτοκινήτων, των αδελφών Μαζεράτι, ερωτεύτηκε τον οδηγό Λουίτζι Μούσο. Ο αγαπημένος της την βοήθησε να εξελίξει την τεχνική της στην οδήγηση και παράλληλα ταξίδευαν μαζί σε αγώνες. Έβαζαν μάλιστα και στοιχήματα για το ποιος από τους δύο θα τερμάτιζε σε υψηλότερη θέση.
Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις στη Formula 1
Το 1958 ήταν η χρονιά που η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις μπαίνει στη Formula 1 και γίνεται η πρώτη γυναίκα οδηγός σε μονοθέσιο της Formula 1. Η Maserati, στην οποία βρισκόταν μέχρι τότε η ντε Φιλίπις, είχε αποσυρθεί από το άθλημα μέχρι το τέλος του 1958, αλλά πολλά αυτοκίνητά της είχαν παραμείνει σε ιδιώτες. Στις 18 Μαΐου 1958 Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις είχε την ευκαιρία να συμμετέχει στο Grand Prix του Μονακό, τον δεύτερο γύρο της σεζόν, με ένα από τα 250Fs. Επειδή όμως δεν υπήρχαν χορηγοί, αγόρασε μόνη της το αυτοκίνητο, ιδιοκτησία του Scarlatti και ένα από τα πιο εντυπωσιακά αμάξια, που είχαν κυκλοφορήσει μέχρι τότε. Μόνο οι μισοί από τους 31 συμμετέχοντες κατάφεραν να προκριθούν. Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις έχασε, όπως και ο πρωτοεμφανιζόμενος Μπέρνι Έκλεστοουν, ο μετέπειτα πρόεδρος της Formula 1. Οι δυο τους έγιναν τότε φίλοι και διατήρησαν καλές σχέσεις τα επόμενα χρόνια. Από αυτή την παρουσία της κέρδισε και το παρατσούκλι της «Pilotino», που σημαίνει μικρός πιλότος.
Στο Grand Prix του Βελγίου του 1958 οι οδηγοί μπορούσαν να αγωνιστούν χωρίς διακοπή για την πρόκριση. Έτσι η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις προκρίθηκε στην 19η θέση, σχεδόν 34 δευτερόλεπτα μακριά από τον χρόνο της pole position του Τόνι Μπρουκς και μπροστά μόνο από τον Κεν Κάβανο.
Ο επόμενος αγώνα, το γαλλικό Grand Prix στο Reims-Gueux στις 6 Ιουλίου 1958, ήταν ο μόνος αγώνας στον οποίο η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις δεν αγωνίστηκε, καθώς την εμπόδισαν οι άντρες διοργανωτές. Σύμφωνα με συνέντευξή της το 2006, ο διευθυντής του αγώνας της έδιωξε λέγοντας ότι το μόνο κράνος που θα πρέπει να φοράει μια γυναίκα είναι αυτό του κομμωτηρίου. Ένας από εκείνους που δεν την αντιμετώπιζαν με καχυποψία ήταν ο Χουάν Μανουέλ Φάντζιο, ίνδαλμά της και σπουδαίο όνομα στο χώρο.
Τον Αύγουστο του 1958, στο Grand Prix της Πορτογαλίας, η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις προκρίθηκε στην τελευταία θέση, με διαφορά 15 δευτερολέπτων από τον προηγούμενο μπροστά της. Ο αγώνας της κράτησε μόνο 6 γύρους πριν χαλάσει ο κινητήρας της.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1958 συμμετείχε στο Grand Prix της Monza από την τελευταία θέση. Ολοκλήρωσε 57 από τους 70 γύρους και αποσύρθηκε λόγω προβλήματος στον κινητήρα.
Το 1959 η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις μπήκε στην ομάδα Behra-Porsche RSK. Τον Απρίλιο έκανε το ντεμπούτο της με την ομάδα στο Grand Prix της Siracusa, όπου τερμάτισε στην 5η θέση. Στα υπόλοιπα Grand Prix εκείνης της σεζόν επιχείρησε να πάρει το εισιτήριο για το Grand Prix του Μονακό αλλά δεν προκρίθηκε καθώς ήταν 3 δευτερόλεπτα πιο αργή από τον χαμηλότερο ρυθμό των προκριματικών και 1 ακόμη δευτερόλεπτο πίσω από τον Βόλφγκανγκ φον Τριπς. Αυτή θα ήταν και η τελευταία της προσπάθεια να προκριθεί σε τελικό Grand Prix, στις 10 Μαΐου 1959.
Την 1η Αυγούστου 1959, στο Grand Prix της Γερμανίας, στην βρεγμένη πίστα Avus κοντά στο Βερολίνο, Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις έγινε μάρτυρας ενός αυτοκινητιστικού δυστυχήματος, που σόκαρε την παγκόσμια κοινότητα. Εκεί έχασε την ζωή του ο αρχηγός της ομάδας και σύντροφός της, σύμφωνα με τις φήμες, Ζαν Μπεχρά. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την απώλεια ενός ακόμη φίλου της λίγο καιρό νωρίτερα, συνέβαλε στην απόφασή της να αποσυρθεί οριστικά από τον αγωνιστικό στίβο.
Τα χρόνια μετά την απόσυρση από τους αγώνες
Λίγο μετά την απόσυρσή της από τους αγώνες, η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις ταξίδεψε στο Σεντ Άντον για να χαλαρώσει κάνοντας σκι, ένα άθλημα που αγαπούσε από μικρή. Εκεί γνώρισε τον Αυστριακό χημικό Θίοντορ Χούσεκ, που ειδικευόταν στην υφαντουργία. Το 1960 παντρεύτηκαν και αρχικά αποφάσισαν να μείνουν στην χώρα όπου γνωρίστηκαν. Μετά πήγαν στην Ελβετία και τέλος στην Ιταλία. Σύντομα γεννήθηκε και η κόρη τους, Κάρολα, η οποία δεν ασχολήθηκε με τον μηχανοκίνητο αθλητισμό. Αντίθετα αποφάσισε να παντρευτεί και να τους χαρίσει 2 εγγονάκια. Και η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις όμως αφοσιώθηκε στην οικογένειά της και κρατήθηκε μακριά από όλες τις μορφές αγώνων αυτοκινήτου, παίρνοντας μέρος περιστασιακά, καθώς το ταπεραμέντο της δεν μπορούσε να σβήσει εντελώς το πάθος της για τους κινητήρες.
Το 1979 μπήκε στη Διεθνή Λέσχη Παλαίμαχων Οδηγών της Grand Prix F1 και το 1997, σε ηλικία 71 ετών, έγινε αντιπρόεδρος. Επίσης υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Maserati Club το 2004 κι έγινε πρόεδρός του.
Η Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις πέθανε στις 9 Ιανουαρίου 2016, στο Σκαντζοροσκιάτε του Μπέργκαμο, σε ηλικία 89 ετών.
Ακολουθεί ένα σύντομο βίντεο-αφιέρωμα στη Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις:
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Maria Teresa de Filippis, Ανακτήθηκε από: https://en.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
- Κρίκη, Ειρ. – Θ. (2024). Mαρία Τερέζα ντε Φιλίπις: H γυναίκα που άφησε το στίγμα της στη Φόρμουλα 1. Ανακτήθηκε από: https://www.offlinepost.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
- Μαρία Τερέζα ντε Φιλίπις: Η πρώτη γυναίκα πιλότος της Φόρμουλα 1, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/biographies/1533#goog_rewarded Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
- Η πρώτη γυναίκα που «έτρεξε» στη Φόρμουλα 1 και έσπασε όλα τα στερεότυπα των 50ς, Ανακτήθηκε από: https://www.mixanitouxronou.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
- Παυλού, Σμ. (2022). Μαρία Τερέζα Ντε Φιλίπις: Η γυναίκα που «έγραψε» ιστορία στη Formula 1. Ανακτήθηκε από: https://www.sdna.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
- Ανδρουλάκης, Μ. «Το μοναδικό κράνος που πρέπει να φορά μια γυναίκα είναι εκείνο στο κομμωτήριο», Η Μαρία ντε Φιλίπις είχε αντίθετη άποψη… Ανακτήθηκε από: https://sport-retro.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 27/12/24
