Η Μαρίνα Ιβάνοβα Τσβετάγιεβα γεννιέται στις 8 Οκτωβρίου 1892 στην Μόσχα. Μαζί της γεννιέται ένας ακόμη ποιητικός ψίθυρος που θα γίνει κραυγή. Το δύσκολο ιστορικό πλαίσιο της προεπαναστατικής Ρωσίας αλλά και του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου στο οποίο ζει σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη προσωπικότητα και την βαθιά ευαισθησία της, θα διαμορφώσουν τη Μαρίνα Τσβετάγιεβα ως μια μεγάλη ποιήτρια των ρωσικών γραμμάτων.
Ο Λυρισμός κι η επανάσταση στο λογοτεχνικό της έργο
Το λογοτεχνικό έργο της Μαρίνας Τσβετάγιεβα είναι εμπνευσμένο από την ακατανίκητη ανάγκη της για αγάπη. Από τις πρώτες της ποιητικές συλλογές, Βραδινό Λεύκωμα και Μαγικός Φανός, ως και τα τελευταία της έργα, είναι ξεκάθαρη η ενστικτώδης ορμή και η λαχτάρα της για ζωή, έρωτα και συναισθηματική έκφραση. Έγραψε ρομαντικά θεατρικά όπως Η Χιονοθύελλα, Η Μοίρα, Ο Φοίνικας κ.α.
Στην πραγματεία της «Ο ποιητής κι ο χρόνος: Δοκίμιο για την Νεωτερικότητα» θέτει το πρόβλημα της σχέσης του ποιητή με τον κόσμο και τον χρόνο. Την περίοδο που ζει στο εξωτερικό θα γράψει βιβλία και ποιητικές συλλογές. «Στίχοι στον Μπλοκ», «Ο χωρισμός», «Ψυχέα. Ρομαντισμός», «Στίχοι στον γιο μου», «Πατρίδα», «Νόστος», «Βέρστια» είναι κάποια από τα έργα της. Σε όλα εμπνέεται από την αγάπη της για τη Μόσχα, τη μητρική της υπόσταση αλλά και τους έρωτές της.
«Θησέας», «Φαίδρα» και «Στίχοι προς τους Τσέχους»
Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα θα γράψει σύγχρονα έπη – παραμύθια αλλά θα εμπνευστεί και από ρωσικούς και αρχαιοελληνικούς μύθους. Έτσι, το 1927 θα εκδοθεί το έπος της με τίτλο Θησέας ενώ το 1928 η Φαίδρα. Ο λυρισμός κι ο έρωτας σε αυτά τα έργα, πέρα από όρια και ηθικούς φραγμούς, κυριαρχούν. Ο τελευταίος της ποιητικός κύκλος με τίτλο «Στίχοι προς τους Τσέχους» γράφεται την περίοδο 1938-39 και είναι η κατακραυγή της ποιήτριας στον φασισμό. Λίγο πριν αυτοκτονήσει η Τσβετάγιεβα μεταφράζει Μπωντλαίρ, Λόρκα και άλλους ευρωπαίους ποιητές.
Η καταγωγή της Μαρίνα Τσβετάγιεβα
Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα καταγόταν από εύπορη αστική οικογένεια. Ο πατέρας της ήταν καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας. Υπήρξε βασικός συντελεστής στην ίδρυση και λειτουργία του σημερινού Μουσείου Πούσκιν. Η μητέρα της ήταν μουσικός και ταλαντούχα πιανίστρια. Τα αδέρφια της ήταν επίσης μουσικοί. Έζησε στη Γένοβα, στη Λωζάνη και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, επέστρεψε στη Μόσχα και φοίτησε σε αυστηρά σχολεία εκεί. Στα συνέχεια σπούδασε στο Παρίσι, ιστορία της φιλολογίας. Το 1910 εκδίδει την πρώτη της ποιητική συλλογή, το Βραδινό Λεύκωμα.
Η δύσκολη ζωή
Το 1912, η Τσβετάγιεβα παντρεύεται τον Ρώσο Εβραίο στρατιωτικό, Σεργκέι Εφρόν. Μαζί του απέκτησε τα τρία της παιδιά. Το 1917 θα ζήσει τη Ρώσικη Επανάσταση και την αποχώρηση του συζύγου της για τον πόλεμο, που αρχικά θα πολεμά ενάντια στους μπολσεβίκους. Το 1920 η μια της κόρη θα πεθάνει από ασιτία. Το 1922, η Μαρίνα ακολουθεί τον Σεργκέι στην Πράγα και το Βερολίνο και στη συνέχεια θα εγκατασταθούν στο Παρίσι όπου εκείνος θα περάσει στο αντίπαλο στρατόπεδο, εκείνο των κομμουνιστών και θα έχει πια τον σκοτεινό ρόλο του διπλού κατασκόπου.
Η επιστροφή στην αγαπημένη της Μόσχα κι ο θάνατος της ποιήτριας
Το 1937, ο Σεργκέι και η πρωτότοκη κόρη του Άλια (Ανδριάνα) θα επιστρέψουν στην Ρωσία. Εκείνος θα συλληφθεί και θα εξοριστεί ενώ η κόρη του θα φυλακιστεί. Δύο χρόνια μετά θα επιστρέψει και η Μαρίνα με τον μικρό γιο της. Εξαιτίας της δράσης του Σεργκέι, το περιβάλλον στη Μόσχα είναι εχθρικό και για την ίδια. Έτσι εκτοπίζεται από το σταλινικό καθεστώς στο Ταταρστάν όπου και θα τερματίσει την ζωή της με απαγχονισμό. Ήταν ήδη άρρωστη από φυματίωση αλλά και ανήμπορη ψυχικά να αντιμετωπίσει πια την σκληρή ζωή της. Πριν αυτοκτονήσει συνέταξε επιστολές τόσο στον αγαπημένο της γιο αλλά και σε φίλους και συγγενείς.
Η ιδιαίτερη Μαρίνα Τσβετάγιεβα
Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα ήταν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα. Αντισυμβατική, απόλυτη και ακραία συναισθηματική. Παντρεμένη από νεαρή ηλικία με τον Εφρόν, δημιουργεί παράλληλα κι άλλες σχέσεις, τόσο ετερόφυλες όσο και ομοφυλόφιλες. Μοιάζει να αναζητά πάντα την αγάπη και την αποδοχή. Είναι θυελλώδης η σχέση της με τον ομότεχνό της, Οσίπ Μαντελστάμ. Σχεδόν παράλληλα, είχε ερωτική σχέση και με την ποιήτρια Σοφία Παρνόκ. Ακολούθησαν κι άλλοι τέτοιοι έρωτες. Η σχέση δια αλληλογραφίας που είχε με τον Μπόρις Παστερνάκ για είκοσι χρόνια αποτελεί την σημαντικότερη ερωτική ποιητική αλληλογραφία στη λογοτεχνία του εικοστού αιώνα. Ήταν αναμφισβήτητα ένας μεγάλος έρωτας για την Μαρίνα Τσβετάγιεβα. Με πάθος αλληλογραφούσε και με τον ποιητή Ράινερ Ρίλκε. Γνωστές είναι επίσης και οι επιστολές θαυμασμού της στον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, αν και η ίδια ανήκε στους επικριτές του σοβιετικού καθεστώτος που εκείνος εξέφραζε. Ποιήματά της έχει αφιερώσει και στην άλλη μεγάλη Ρωσίδα ποιήτρια Άννα Αχμάτοβα.
Έγραφα πάνω σε μια πλάκα από σχιστόλιθο
Και πάνω στα ξεθωριασμένα φτερά μιας βεντάλιας,
Και πάνω στην άμμο των ποταμών και των θαλασσών,
Πάνω στον πάγο με πατίνια και πάνω στο γυαλί μ’ ένα δαχτυλίδι,Και πάνω στο φλοιό των αιωνόβιων δέντρων,
Και στο τέλος, για να το μάθουν όλοι,
Ότι αγαπήθηκες, αγαπήθηκες, αγαπήθηκες, αγαπήθηκες!
Και υπέγραφα τις λέξεις αυτές με ένα ουράνιο τόξο στον ορίζοντα.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σ’ αυτό το άρθρο:
- Το πορτραίτο μιας κορυφαίας των ρωσικών γραμμάτων: Η μπαλάντα του αυτοχειριασμού, Λίζυ Τσιριμώκου. Ανάκτηση από: tovima.gr (τελευταία σύνδεση 05/10/2020)
- Sergei Efron. Ανάκτηση από: Wikipedia.org(τελευταία σύνδεση 06/10/2020)
- Η πεταλούδα χωρίς φτερά, Αναστάσης Βιστωνίτης. Ανάκτηση από: tovima.gr (τελευταία σύνδεση 06/10/2020)
- Η ποιήτρια Τσβετάγιεβα Μαρίνα Ιβάνοβα (Μόσχα 1892 -Ελάμπουκα 1941). Ανάκτηση από: 24grammata.com (τελευταία σύνδεση 06/10/2020)
- Η “Φαίδρα” της Μαρίνας Τσβετάγιεβα στο θέατρο Σημείο. Ανάκτηση από: elculture.gr (τελευταία σύνδεση 07/10/2020)
