Μίλτος Σαχτούρης: O τρελός λαγός της Ελληνικής ποίησης

Μίλτος Σαχτούρης

[punica-dropcap]Τ[/punica-dropcap]α ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες (ήτοι αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά, ισπανικά, ιταλικά, βουλγάρικα, ρώσικα, πορτογαλικά, ολλανδικά, πολωνέζικα). Όταν ερωτήθη για το ποιος είναι ο τρελός λαγός στο ομότιτλο ποίημά του, απάντησε αβίαστα: Εγώ είμαι ο τρελός λαγός! Ο λόγος για τον ποιητή Μίλτο Σαχτούρη, που σαν σήμερα άφησε την τελευταία του πνοή, στις 29 Μαρτίου 2005 στην Αθήνα. Μέχρι τότε γνώρισε την πολυπόθητη καταξίωση, αφού μάλιστα τιμήθηκε με τέσσερα κρατικά βραβεία: Το 1956 τιμήθηκε με το Α’ βραβείο νέων, ευρωπαίων ποιητών από την ιταλική ραδιοφωνία και τηλεόραση για τη συλλογή Όταν σας μιλώ, το 1962 με το Β’ κρατικό βραβείο ποίησης για τη συλλογή Τα στίγματα, το 1987 με το Α’ κρατικό βραβείο ποίησης για το έργο Εκτοπλάσματα και το 2003 με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας για τη συνεισφορά του στην ποίηση από το Υπουργείο Πολιτισμού.


Τα πρώτα χρόνια

Γεννήθηκε στις 19 Ιουλίου 1919 στην Αθήνα και ήταν παιδί του δικαστικού και νομικού συμβούλου του κράτους Δημήτρη Σαχτούρη και της Αγγελικής Παπαδήμα. Ήταν εγγονός του αξιωματικού του πολεμικού ναυτικού Μιλτιάδη Σαχτούρη και δισέγγονος του ναυμάχου του έπους του 1821, Γιώργη Σαχτούρη, με καταγωγή από την Ύδρα. Το 1937 γράφτηκε στο τμήμα της Νομικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών έπειτα από έντονες πιέσεις του πατέρα του. Δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις σπουδές του όμως, παρότι ήταν πολύ καλός φοιτητής. Στα 20 του χρόνια έχασε τον πατέρα του και το 1944 εγκατέλειψε οριστικά τη σχολή για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ποίηση. Έκαψε μάλιστα τα νομικά βιβλία του, ενώ τα βιβλία του πατέρα του τα πούλησε σε έναν παλαιοπώλη. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προσεβλήθη από φυματίωση και πέρασε ένα μεγάλο διάστημα καθηλωμένος στο κρεβάτι, δίχως να γνωρίζει εάν θα επιβιώσει τελικά. Η φυματίωση του στοίχισε επίσης έναν έρωτα. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου υπηρέτησε στο στρατό, ενώ όπως είχε δηλώσει, η ιδεολογία του ήταν αριστερή, χωρίς να είναι πολιτικοποιημένος.


Η ποιητική αρχή

Μίλτος Σαχτούρης

Advertising

Advertisements
Διαβάστε επίσης  Επική ποίηση: Τέσσερα σύγχρονα έργα
Ad 14

Έγραψε το πρώτο του ποίημα το 1941, ενώ το 1943 γνώρισε το ζωγράφο Νίκο Εγγονόπουλο με τον οποίο συνδέθηκε στενά, με μια δυνατή φιλία (είχε μάλιστα δηλώσει πως εάν δεν ήταν ποιητής, θα ήθελε να είναι ζωγράφος και ο ίδιος). Τότε γνώρισε και τον Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος τον παρότρυνε να εισχωρήσει στο χώρο των γραμμάτων. Και αυτό ακριβώς έκανε· άρχισε να δημοσιεύει ποιήματα στα περιοδικά Νέα γράμματα, Τραμ, Το δέντρο, Η λέξη και Νέα εστία. Το 1945 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Η λησμονημένη, που αφορούσε μια συγκεκριμένη γυναίκα, η οποία ακολουθούσε τα ποιήματα του Σαχτούρη, μέχρι τα Εκτοπλάσματα. Το 1948 κυκλοφόρησε τη συλλογή Παραλογαίς και το 1952 τη συλλογή Με το πρόσωπο στον τοίχο, που ήταν και η αγαπημένη του ποιητική συλλογή, παρά τα λίγα αντίτυπα που πούλησε.


Η επίμονη ποιητική ιδέα

Οι ποιητές ξεστρατίζουν από την πραγματικότητα και ζούνε το όνειρο, σύμφωνα με τον Μίλτο Σαχτούρη. Ταυτοχρόνως, είναι επιφορτισμένοι και με το βάρος της ευθύνης τους απέναντι στην τέχνη και στην κοινωνία. Ο ποιητής δεν παντρεύτηκε ποτέ, ούτε απέκτησε παιδιά, επειδή οι πατεράδες αρνούνταν να του δώσουν το χέρι της κόρης τους. Δεν είναι δουλειά ο ποιητής, δεν είναι επάγγελμα, του λέγανε. Ο ίδιος διατηρούσε σχέση με τη ζωγράφο Γιάννα Τερζάκη μέχρι το θάνατό του. Για τη σύντροφό του έλεγε πως δεν έλαβε την αναγνώριση που της άξιζε. Ο ίδιος απεναντίας ευτύχησε να καταξιωθεί, όσο βρίσκονταν ακόμη στη ζωή. Το 1956 κυκλοφόρησε τη συλλογή Όταν σας μιλώ, το 1958 Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο, το 1960 ο Περίπατος, το 1962 τα στίγματα, το 1964 τα Χρωμοτραύματα, το 1968 Τα εκτοπλάσματα, το 1990 η Καταβύθιση, το 1986 τη συλλογή Έκτοτε και το 1998 τη συλλογή Ανάποδα γυρίσαν τα ρολόγια. Επιπλέον, είχαν κυκλοφορήσει και συγκεντρωμένες μαζί οι συλλογές του. Με το έργο του καταπιάστηκαν πολλοί λόγιοι άνθρωποι, οι οποίοι εξέφρασαν διθυραμβικές κριτικές για την ποίησή του και για τον ίδιο. Ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος Αργυρίου, η Νόρα Αναγνωστάκη, ο Γιάννης Δάλλας, η Τατιάνα Μιλλιέξ, ο Θάνος Κωνσταντινίδης, η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, ο Χρήστος Μπράβος και ο Δημήτρης Μαρωνίτης.

Διαβάστε επίσης  Νίκος Καζαντζάκης: το ντεμπούτο του, Σπασμένες Ψυχές

Η ποίησή του χαρακτηρίστηκε δύσκολη, διότι κατακλύζεται από συμβολισμό, εικονοπλασία, θέματα θανάτου και καταστροφής. Η επιρροή του υπερρεαλισμού είναι εμφανής και ο Μίλτος Σαχτούρης θεωρείται από τους μείζονες ποιητές της γενιάς του. Μολονότι δεν είναι εμφανές, η Κατοχή και ο πόλεμος στιγμάτισαν την ποίησή του, όπως αποκάλυψε πολλά χρόνια αργότερα.

Δίχως πόνο, ποίηση δε γίνεται. Οι ποιητές είναι πονεμένοι άνθρωποι!

Advertising

Για τον ίδιο ήταν μια μορφή διεξόδου και λύτρωσης. Στα έργα του κύρια θέματα είναι ο καθρέφτης, το αίμα, η σελήνη και ο ουρανός.

Ας μην το κρύβουμε. Διψάμε για ουρανό!


Το τέλος

Μίλτος Σαχτούρης
Με το δημοσιογράφο, Νίκο Λαγκαδινό.

Τα τελευταία χρόνια ζούσε στην Κυψέλη της Αθήνας και έγραφε ελάχιστα. Βιοποριζόταν από την τιμητική σύνταξη που του είχε χορηγήσει το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ είχε αναγκαστεί λόγω οικονομικών δυσχερειών, να πουλήσει το οικογενειακό του κτήμα, έκτασης 230 στρεμμάτων, που είχε παραχωρηθεί στους δικούς του από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών και για το θάνατό του τοποθετήθηκαν τότε ο Κώστας Καραμανλής, ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Κάρολος Παπούλιας, τονίζοντας την αξία του έργου του για την πολιτισμική κληρονομιά της χώρας.


Ένα δείγμα των ποιημάτων του

Τα Δώρα (Παραλογαίς 1948)

Advertising

Σήμερα φόρεσα ένα
ζεστό κόκκινο αίμα
σήμερα οι άνθρωποι μ’ αγαπούν
μια γυναίκα μού χαμογέλασε
ένα κορίτσι μού χάρισε ένα κοχύλι
ένα παιδί μού χάρισε ένα σφυρί

Σήμερα γονατίζω στο πεζοδρόμιο
καρφώνω πάνω στις πλάκες
τα γυμνά άσπρα ποδάρια των περαστικών
είναι όλοι τους δακρυσμένοι
όμως κανείς δεν τρομάζει
όλοι μείναν στις θέσεις που πρόφτασα
είναι όλοι τους δακρυσμένοι
όμως κοιτάζουν τις ουράνιες ρεκλάμες
και μια ζητιάνα που πουλάει τσουρέκια
στον ουρανό

Διαβάστε επίσης  Τρεις ξεχωριστές ποιήτριες

Δυο άνθρωποι ψιθυρίζουν
τι κάνει την καρδιά μας καρφώνει;
ναι την καρδιά μας καρφώνει
ώστε λοιπόν είναι ποιητής

Ο στρατιώτης ποιητής (Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο 1958)

Advertising

Δεν έχω γράψει ποιήματα
μέσα σε κρότους
μέσα σε κρότους
κύλησε η ζωή μου
Τη μιαν ημέρα έτρεμα
την άλλην ανατρίχιαζα
μέσα στο φόβο
μέσα στο φόβο
πέρασε η ζωή μου
Δεν έχω γράψει ποιήματα
δεν έχω γράψει ποιήματα
μόνο σταυρούς
σε μνήματα
καρφώνω

Θρήνος (Σφραγίδα ή η όγδοη σελήνη 1964)

Σκισμένα τα κορίτσια σα χαρτόνι
με στίγματα από θειάφι μέσα στο κεφάλι
με χόρτο θυμωμένο μες στο στόμα
να σπάζουν το φλιτζάνι τ’ ουρανού
με δάκρυα τεντωμένα μες στα μάτια
σα μαύρες ολοκαίνουργιες καρφίτσες
πότε το χρώμα των πουλιών θα τραγουδήσει;
πότε οι πεταλούδες θα χτυπήσουν τα μαχαίρια;
όταν στους ήλιους θα φυτρώσουν άλλα χέρια
κι ο ύπνος θα τους αδειάζει απ’ το σκοτάδι

κι η νύχτα θα ’ναι όμορφη σα μέρα

Advertising

Η μητέρα (Έκτοτε 1996)

Έψαχνα να βρω το σπίτι μου. Οι δρόμοι ήταν
γεμάτοι ερείπια· μοναχά τοίχους πεσμένους και
πέτρες έβλεπες· κι ούτε ένας άνθρωπος δεν φαινόταν.
Και τότε φάνηκε η άρρωστη μητέρα.
Ποτέ δεν ήταν τόσο καλά, γεμάτη ενέργεια και δύναμη,
με πήρε απ’ το χέρι και βρεθήκαμε σ’ ένα
συμπαθητικό δωμάτιο, το σπίτι μας.
Εγώ έκλαιγα, έκλαιγα γοερά…
Κι αυτή: Μη κλαις, ο καθένας μας με τη σειρά του.


Βίντεο

Ο μουσικός Μιχάλης Σιγανίδης με το μουσικό σχήμα Φίλοι Μίλτου Σαχτούρη μελοποίησε τον τρελό λαγό σε τζαζ μελωδία.

Advertising

H εκπομπή Παρασκήνιο της ΕΡΤ με αφιέρωμα στον Μίλτο Σαχτούρη το 2004 (τίτλος αφιερώματος: Kληρονόμος Πουλιών)


Πηγές

Archive.ert.gr

Wikipedia.org

Advertising

Σαν σήμερα 

Εκ Κατερίνης ορμώμενη σπουδάζω πλέον στα εξωτικά Γιάννενα Ιστορία και Αρχαιολογία, αλλά και Δημοσιογραφία. Αγαπώ τις γάτες, τις ταινίες και την καλή μουσική. Όταν βρίσκω χρόνο μαθαίνω Ρώσικα και φλυαρώ στους φίλους μου για όλα τα παραπάνω.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές