Πάθος, μεγάλες αναπνοές και τρέμουλο. Πρόκειται για τα τρία κυριότερα χαρακτηριστικά στοιχεία που συνθέτουν την υπόσταση αυτής της καλλιτέχνιδος. Μπορεί να κατατάσσεται στις κορυφαίες ερμηνεύτριες της τζαζ μουσικής, η ίδια ωστόσο δεν αποδέχτηκε ποτέ αυτή την ταμπέλα. Το βασικό πεδίο που κινούνταν στο χώρο της μουσικής ήταν η μπλουζ, η rhythm μπλουζ και φυσικά η σόουλ μουσική. Ο λόγος γίνεται για μια γυναίκα που θύμιζε λίγο αντράκι στη συμπεριφορά. Ας πάμε όμως να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα μια από τις πιο μελωδικές φωνές που έχουν υπάρξει, την υπέροχη Νίνα Σιμόν, που είχε παρεξηγηθεί ουκ ολίγες φορές λόγω του οξύθυμου χαρακτήρα της.
Η αρχή και οι πρώτες δυσκολίες
Η Γιουνίς Κάθλην Γουέημον (Eunice Kathleen Waymon), όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, αντίκρυσε το φως της ζωής στις 21 Φεβρουαρίου του 1933. Γεννήθηκε στην πόλη Τράιον της Νότιας Καρολίνας και ανήκε σε μια πολύτεκνη οικογένεια. Πιο συγκεκριμένα, ήταν το έκτο από τα συνολικά οκτώ παιδιά της οικογένειας Γουέημον.
Το μουσικό της ταλέντο φάνηκε σε πολύ νεαρή ηλικία. Ήταν ακόμα παιδί, όταν επηρεάστηκε από την Μάριαν Άντερσον (γνωστή μεσόφωνος λυρικού ρεπερτορίου), γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να αρχίσει να τραγουδάει γκόσπελ στην τοπική της εκκλησία. Εκεί μάλιστα, υπέδειξε όχι μόνο τις πλούσιες φωνητικές ικανότητες της, αλλά και το ταλέντο της ως δεινή πιανίστρια.
Αξίζει να σημειωθεί πως στην τρυφερή ηλικία των 12 μόλις ετών, κατά τη διάρκεια της πρώτης της δημόσιας εμφάνισης στο πιάνο, οι γονείς της που είχαν πιάσει θέσεις στην πρώτη σειρά, όντες ενθουσιασμένοι για το μικρό τους κοριτσάκι, υποχρεώθηκαν να μετακινηθούν – με πολύ άσχημο και βίαιο τρόπο – , ούτως ώστε να καθίσουν λευκοί. Τότε το 12χρονο κορίτσι δήλωσε ότι αρνείται να παίξει μέχρι να καθίσουν οι γονείς της στην πρώτη σειρά, όπως κι έγινε. Ήταν η πρώτη της αντίδραση απέναντι στις φυλετικές διακρίσεις.
Το ρατσιστικό αυτό περιστατικό της είχε εντυπωθεί τόσο πολύ στο μυαλό, που ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος της μετέπειτα ανάμειξης της στο κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Ίσως μάλιστα ο χαρακτήρας της ως ενήλικη γυναίκα, ο άλλοτε απότομος και οξύθυμος, να έχει τις ρίζες του σε τέτοιου είδους ρατσιστικές συμπεριφορές, οι οποίες ήταν πολύ έντονες τη δεκαετία αυτή στην Αμερική.
7 χρόνια αργότερα μετακόμισε στη Φιλαδέλφεια της Πενσιλβάνια, όπου έκανε μαθήματα και συνόδευε στο πιάνο την ερμηνεία διαφόρων τραγουδιστών. Το πιάνο ήταν το μεγαλύτερο της πάθος, το αγαπούσε πολύ και για αυτό το λόγο άρχισε σπουδές πιάνου στη σχολή Juilliard School of Music της Νέας Υόρκης με την οικονομική βοήθεια δωρητών, καθώς οι δικοί της δε μπορούσαν να καλύψουν τις υψηλές δαπάνες που απαιτεί η ενασχόληση του συγκεκριμένου μουσικού οργάνου, αλλά και τα υπέρογκα πόσα που έπρεπε να δίνονται στη σχολή. Βέβαια μετά από λίγο, εξαιτίας της έλλειψης πόρων, υποχρεώθηκε να τα παρατήσει και να εγκαταλείψει το όνειρό της να γίνει η πρώτη Αφρο-αμερικανή σολίστας πιάνου.
Ένα ακόμα δείγμα της άδικης αντιμετώπισης της ήταν όταν προσπάθησε να εισαχθεί στο ιδιαίτερα απαιτητικό Curtis Institute της Φιλαδέλφεια, αλλά απορρίφθηκε. Η ίδια πίστευε ακράδαντα πως η απόρριψη αυτή οφειλόταν στη φυλετική της καταγωγή.
Στροφή στη μπλουζ και τζαζ μουσική
Το 1954 άρχισε να εμφανίζεται σε ένα νυχτερινό κέντρο της Ατλάντικ Σίτυ. Επέλεξε να χρησιμοποιήσει ψευδώνυμο και όχι το πραγματικό της όνομα. Κάπως έτσι, λοιπόν, προέκυψε το καλλιτεχνικό όνομα Νίνα Σιμόν. Νίνα στα ισπανικά είναι το κορίτσι και επρόκειτο για το παρατσούκλι που της είχε δώσει ένας φίλος της, ενώ το Σιμόν προήλθε από το όνομα της Γαλλίδας ηθοποιού, Σιμόν Σινιορέ.
Πάντα μου άρεσε το όνομα Νίνα και είδα το όνομα Σιμόν στην αφίσα μιας ταινίας…
Άρχισε να γίνεται γνωστή στο ευρύτερο κοινό το 1959, ερμηνεύοντας σε διασκευή το I Loves You Porgy (από το μιούζικαλ Porgy And Bess) του Τζωρτζ Γκέρσουϊν, το οποίο ήταν και η μοναδική της επιτυχία που θα εισερχόταν στο αμερικανικό Top 40. Ακολούθησε το My Baby Just Cares For Me (το οποίο επανήλθε ως επιτυχία τη δεκαετία του 1980, όταν χρησιμοποιήθηκε σε τηλεοπτικές διαφημίσεις του αρώματος Chanel No. 5).
Κατά τη δεκαετία του 1960 η Σιμόν αναμείχθηκε στο κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα και ηχογράφησε μία σειρά στρατευμένων τραγουδιών, όπως τα To Be Young, Gifted And Black (που έγινε αργότερα μεγάλη επιτυχία σε εκτέλεση της Αρίθα Φράνκλιν) Blacklash Blues, Mississippi Goddam, με αφορμή τη δολοφονία του Μαύρου αγωνιστή Μέντγκαρ Έβερς και την έκρηξη βόμβας σε εκκλησία στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, όπου σκοτώθηκαν τέσσερα μαύρα παιδιά και ένα πέμπτο τυφλώθηκε. Όπως έλεγε η Σιμόν αργότερα, ήταν το πρώτο της τραγούδι διαμαρτυρίας που γράφτηκε «από μανία, μίσος και αποφασιστικότητα». Ακολούθησε το I Wish I Knew How It Would Feel To Be Free και το Pirate Jenny του Κουρτ Βάιλ (από την Όπερα της Πεντάρας).
Το 1961 η Νίνα Σιμόν ηχογράφησε μια εκτέλεση του παραδοσιακού τραγουδιού House Of The Rising Sun, ένα τραγούδι το οποίο αργότερα ηχογράφησε και ο Μπομπ Ντίλαν, ενώ έγινε μεγάλη επιτυχία από τους Animals. Στα τραγούδια για τα οποία είναι διάσημη περιλαμβάνονται το I Put A Spell On You (η αυθεντική εκτέλεση είναι του Screamin Jay Hawkins), το Here Comes The Sun των Beatles, και το Four Women. Η Σιμόν ήταν πολυδιάστατη ως καλλιτέχνης και αυτό ήταν έκδηλο στο σύνολο της μουσικής της, που συχνά είχε την απλότητα της παραδοσιακής μουσικής. Σε μία και μόνο συναυλία, μπορούσε με εκπληκτική ευκολία να περνάει από γκόσπελ ήχους σε μπλουζ και τζαζ. Στην κινηματογραφική επιτυχία του Νόρμαν Τζούισον, The Thomas Crown Affair του 1968, με πρωταγωνιστές τον Στιβ Μακ Κουίν και τη Φέη Ντάναγουεϊ, ξεχώριζε το τραγούδι Sinner Man, το οποίο και έφερε τη μουσική της Νίνα Σιμόν κοντά στο ευρύτερο κοινό.
Συμμετοχή στο κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων των Μαύρων και μετέπειτα πορεία
Ο ακτιβισμός υπέρ των δικαιωμάτων δε σταμάτησε μόνο στα τραγούδια. Η Σιμόν έδινε το παρόν σε πολλές συγκεντρώσεις κινημάτων, μιλούσε και εμψύχωνε τους συναγωνιστές της και υποστήριζε με όλη της τη ψυχή τα δικαιώματα των μαύρων.
Η Σιμόν, μάλιστα, ήταν υπέρμαχος της βίαιης επανάστασης. Τρεις ημέρες αφότου δολοφονήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, αφιέρωσε ολόκληρη συναυλία στη μνήμη του, όπου τραγούδησε το Why (The King of Love is Dead). Το τραγούδι γράφτηκε από το μπασίστα της, αμέσως μόλις πληροφορήθηκε την είδηση της δολοφονίας.
Τότε ένιωθα πιο ζωντανή απ’ ότι νιώθω τώρα. Ερμήνευα τραγούδια για να βοηθήσω τους συνανθρώπους μου. -Απόσπασμα από την αυτοβιογραφία της.
Το 1971 η Σιμόν έφυγε από τις Ηνωμένες Πολιτείες μετά από διαφορές που είχε με ατζέντηδες, δισκογραφικές εταιρίες, αλλά και τις φορολογικές Αρχές, επικαλούμενη και πάλι ως αιτία το ρατσισμό. Έτσι, επιστρέφοντας το 1978, συνελήφθη για φοροδιαφυγή, αφού είχε αρνηθεί να καταβάλει φόρους αρκετών ετών ως διαμαρτυρία για τον πόλεμο στο Βιετνάμ.
Έζησε σε διάφορες χώρες της Καραϊβικής, της Αφρικής και της Ευρώπης, συνεχίζοντας τις εμφανίσεις και μετά τα εξήντα της. Τη δεκαετία του 1980 εμφανιζόταν τακτικά στο τζαζ κλαμπ Ronnie Scott’s στο Λονδίνο.
Το εκρηκτικό ταμπεραμέντο
Στη μουσική βιομηχανία είχε αποκτήσει τη φήμη ανθρώπου δύσκολου στη συνεννόηση και με εκρηκτικό ταμπεραμέντο, χαρακτηρισμός για τον οποίο η ίδια διαφωνούσε σθεναρά. Είναι χαρακτηριστικό ένα περιστατικό που συνέβη το 1995, όταν έριξε εναντίον του γιου ενός γείτονά της με αεροβόλο όπλο, επειδή γελούσε και την εμπόδιζε να αυτοσυγκεντρωθεί.
Πολλές ήταν και οι συγκρούσεις της με το κοινό. Αρνούνταν να τραγουδήσει όταν από κάτω οι θαμώνες μιλούσαν ή γελούσαν και πολύ συχνά στεκόταν σιωπηλή, μέχρι να υπάρξει απόλυτη σιωπή.
Περιμένω και αξίζω το σεβασμό σας, έλεγε συχνά στο κοινό.
Advertising
Αν και η παρουσία της επί σκηνής είχε κάπως απόμακρο και αλαζονικό ύφος, στα μετέπειτα χρόνια η Σιμόν έδειχνε να απολαμβάνει ιδιαίτερα να επικοινωνεί με το ακροατήριο, με διηγήσεις χιουμοριστικών περιστατικών από την καριέρα της, αλλά και ερμηνεύοντας κομμάτια κατά παραγγελία των θαυμαστών της. Το μεγαλοπρεπές της παρουσιαστικό και η επιβλητική της παρουσία πάνω στη σκηνή, χάρισαν στη Σιμόν τον τίτλο της Αρχιέρειας της Σόουλ.
Κάτι σαν επίλογος..
Παντρεύτηκε και χώρισε δύο φορές. Ο πρώτος της γάμος, το 1958, με τον Ντον Ρος διήρκεσε μόλις ένα χρόνο. Το 1960 ήταν η σειρά του Άντυ Στρουντ, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη, τη Λίζα. Ωστόσο, θα πάρουν διαζύγιο το 1970.
Το 1993 εγκαταστάθηκε κοντά στο Αιξ-αν-Προβάνς, στη νότια Γαλλία. Απεβίωσε στον ύπνο της, στο Καρρύ-λα-Ρουέτ, το 2003.
Η αυτοβιογραφία της Σιμόν με τίτλο I Put A Spell On You εκδόθηκε το 1992.
Τζαζ είναι ένας όρος των λευκών για να ορίσουν τους μαύρους ανθρώπους. Η μουσική μου είναι μαύρη κλασική μουσική.
Ακολουθούν τα τραγούδια Sinner Man και I put a spell on you.
info | https://el.m.wikipedia.org/wiki/Νίνα
http://m.lifo.gr/team/sansimera/569cb519bfe87383e5e39bd1
