Ο Παντελής Βούλγαρης είναι ο σκηνοθέτης των ιστοριών του χθες μέσα από τις εικόνες του σήμερα. Στις ταινίες του βλέπουμε την σύγχρονη ιστορία ενός έθνους. Η τέχνη δε δίνει λύσεις, αλλά σίγουρα είναι ικανή να προβληματίσει τον θεατή.
Βιογραφικά Στοιχεία
Ο Παντελής Βούλγαρης γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου του 1940 σε μια γειτονιά των Αθηνών, στα Πατήσια. Από τους γονείς του έχει καταγωγή από τη Σάμο και τη Νάξο. Γεννιέται επί κατοχής και βιώνει την περίοδο του Εμφυλίου, η οποία τον προίκισε με ζοφερές και σκληρές εικόνες της κοινωνίας. Η πρώτη του επαφή με την έβδομη τέχνη ήταν στην παιδική του ηλικία ως θεατής στους κινηματογράφους της Αθήνας που έπαιζαν δημοφιλείς παραγωγές του Holywood της εποχής. Οι φίλοι του έλκονταν από τη λάμψη των αστέρων της μεγάλης οθόνης, ο Παντελής Βούλγαρης όμως εστίαζε από τότε στο σκηνοθετικό κομμάτι. Κομβικό σημείο στη ζωή του ήταν η συνάντησή του με τον σκηνοθέτη Σωκράτη Καψάσκη, τον οποίο γνώρισε όταν γύριζε κάποιες σκηνές κάτω από το πατρικό του Βούλγαρη. Η γνωριμία αυτή έκανε τον Παντελή Βούλγαρη να καταλάβει πως η σκηνοθεσία είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει.
Προσπάθησε να μπει στη Νομική Σχολή χωρίς να τα καταφέρει και το ίδιο αποτέλεσμα είχε και στην προσπάθεια για την Φιλοσοφική. Εντέλει, το 1960 αποφασίζει να γραφτεί στη Σχολή Σταυράκου και να σπουδάσει κινηματογράφο. Μαθήτευσε κοντά στον Γρηγόρη Γρηγορίου, στον Ντίνο Δημόπουλο και στον θεωρητικό Γιάννη Μπακογιαννόπουλο. Συμφοιτητές του ήταν σημαντικοί εκπρόσωποι του “νέου αίματος” του κινηματογράφου όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, η Τώνια Μαρκετάκη, ο Δήμος Θέο και ο Κώστας Φέρρης.
Πρώιμη περίοδος
Την τετραετία 1961-1965 εργάζεται στη Finos Film ως βοηθός σκηνοθέτη. Το 1965 σκηνοθετεί την πρώτη του προσωπική δουλειά, μια ταινία μικρού μήκους με τίτλο “Κλέφτης” και ένα χρόνο μετά γυρίζει μια ακόμη μικρού μήκους που τιτλοφορήθηκε ως “Τζίμης ο Τίγρης”. Τις ταινίες μικρού μήκους διαδέχεται το 1971 ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο “Ο Χορός των Τράγων” και την ίδια χρονιά πηγαίνει στο Παρίσι και επιμελείται του μοντάζ της ταινίας “Ce n’ est qu’ un debut”, η οποία εναντιώνεται στο δικτατορικό καθεστώς. Το 1972 σκηνοθετεί μια μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο “Το Προξενιό της Άννας”, η οποία γνώρισε επιτυχία και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αλλά και στο εξωτερικό. Το 1973 έρχεται μια πρόταση από το Μάνο Χατζιδάκι, να μεταφέρουν τον “Μεγάλο Ερωτικό” στον κινηματογράφο. Ένα χρόνο μετά, βρίσκεται εξόριστος από τη Χούντα στη Γυάρο. Το 1975 έρχεται ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ με τίτλο “Οι Ψάλτες” και ένα χρόνο μετά συμμετέχει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με την ταινία “Happy Day”. Την ίδια χρονιά έρχεται το ντοκιμαντέρ “Κάρολος Κουν” που προβλήθηκε στην τηλεόραση και την επόμενη χρονιά γυρίζει έξι επεισόδια με την Έλλη Λαμπέτη, τα οποία τιτλοφορήθηκαν ως “Κείμενα της Μεγάλης Εβδομάδας”. Το 1978 κινηματογραφεί επτά ντοκιμαντέρ για τη σειρά “Εικόνες από τη Βόρεια Ελλάδα”.
Μέσα στην ίδια χρονιά ξεκινά να δουλεύει την προσωπογραφία ενός από τους κορυφαίους ηγέτες της Ελλάδας, του Ελευθερίου Βενιζέλου, και καλύπτει την χρονική περίοδο 1910 ως 1927. Η ταινία “Ελευθέριος Βενιζέλος” δίχασε κοινό και κυρίως κριτικούς με αποτέλεσμα την προσωρινή αποχή του Παντελή Βούλγαρη από τον κινηματογράφο και τη στροφή του στον τηλεοπτικό χώρο. Γυρίζει πέντε ντοκιμαντέρ για τη σειρά “Εδώ Γεννήθηκε η Ευρώπη” και σκηνοθετεί δύο σίριαλ “Ο Κήπος με τα Αγάλματα” και “Οι Απόμαχοι”. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη διαφήμιση και σκηνοθετούσε θεατρικές παραστάσεις.
Ο Δρόμος προς την Καταξίωση
Το 1985 επανέρχεται στον κινηματογράφο με μια επιτυχία που συγκίνησε κριτές και κοινό “Τα Πέτρινα Χρόνια”. Η ταινία εκφράζει το δράμα ενός λαού μέσα από δύο πρόσωπα που ζουν τις συνέπειες του να είσαι πιστός στις πολιτικές σου πεποιθήσεις κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης, τη δεκαετία του ’50. Το 1987 κινηματογραφεί ένα ντοκιμαντέρ για τον μεγάλο ποιητή Γιάννη Ρίτσο και το 1988 γυρίζει την ταινία “Η Φανέλα με το Εννιά”. Η δεκαετία του ’90 ξεκινά με τις “Ήσυχες Μέρες του Αυγούστου” το 1991.
Το 1995 έρχεται η μεγάλη επιτυχία “Ακροπόλ”. Το 1998 σκηνοθετεί το συγκλονιστικό “Όλα Είναι Δρόμος” και το 2004 επιστρέφει με τις “Νύφες”. Η ταινία αυτή έχει ως έναυσμα τον αναχρονιστικό θεσμό του προξενιού: 700 νύφες ταξιδεύουν χωρίς συνοδεία για την Αμερική με σκοπό το γάμο, αλλά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού παρεμβαίνουν τα συναισθήματα και τα πράγματα αλλάζουν. Το 2009 ο Παντελής Βούλγαρης καταπιάνεται με τον εμφύλιο και κινηματογραφεί μια ταινία με τίτλο “Ψυχή Βαθιά”. Το 2013 κάνει πρεμιέρα η ταινία “Μικρή Αγγλία”, όπου πρόκειται για τη μεταφορά του μυθιστορήματος της συζύγου του, Ιωάννας Καρυστιάνη. Το 2017 σκηνοθετεί “Το Τελευταίο Σημείωμα” και το σενάριο υπογράφει ο ίδιος και η σύζυγός του.
Όλα Είναι Δρόμος – “Ηλία ριχ’το”
Η ταινία αφηγείται τρεις διαφορετικές ιστορίες. Η πρώτη τιτλοφορήθηκε ως “Χαρώνειο Νόμισμα” και απεικονίζει έναν αρχαιολόγο να ανακαλύπτει έναν ασύλλητο τάφο και ύστερα να ταξιδεύει ως τα σύνορα για να περάσει από τους χώρους που πέρασε ο γιος του ως φαντάρος, λίγο πριν αυτοκτονήσει στην σκοπιά.
Η δεύτερη ιστορία έχει τίτλο “Η Τελευταία Νανόχηνα” και πρωταγωνιστεί ο μεγάλος Θανάσης Βέγγος, ο οποίος υποδύεται ένα φιλήσυχο θηροφύλακα. Μια ομάδα ορνηθολόγων ακολουθεί και καταγράφει τη διαδρομή της τελευταίας νανόχηνας, η οποία βρήκε καταφύγιο στον Έβρο. Ένας λαθροκυνηγός σκοτώνει το πτηνό και ο θηροφύλακας τον πληρώνει με το ίδιο νόμισμα. Η τρίτη ταινία έχει τίτλο “Βιετνάμ”. Σε αυτή βλέπουμε ένα μεσήλικα επιχειρηματία να προσπαθεί να ξεπεράσει το διαζύγιο του σε ένα επαρχιακό σκυλάδικο με το όνομα Βιετνάμ. Ο Γιώργος Αρμένης απέσπασε το βραβείο Α’ ανδρικού ρόλου στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για την ερμηνεία του και το θρυλικό “Ηλία ριχ’το”. Στην τελευταία σκηνή, ο Αρμένης αγοράζει το σκυλάδικο που διασκέδαζε, προκειμένου να το γκρεμίσει το ίδιο βράδυ. Ενώ το μηχάνημα έχει έρθει για την κατεδάφιση, ακούγεται το ζεϊμπέκικο “Θα πάρω φόρα”, με τον πρωταγωνιστή να χορεύει και να βάζει φωτιά στα ρούχα του. Ο ηθοποιός θυμάται έντονα αυτή τη σκηνή, καθώς στο άκουσμα της λέξης “cut” από τον Παντελή Βούλγαρη, έπεσε στο έδαφος, ενώ καιγόταν, και έκλαψε λόγω της έντασης.
Παρακάτω ακολουθεί στιγμιότυπο από την ταινία Ακροπόλ, όπου η Μελίνα Κανά ερμηνεύει το τραγούδι “Ο Μαχαραγιάς”.
Πηγές
