Τα τελευταία χρόνια πολλά έχουν ειπωθεί και αναθεωρηθεί για τον ζωγράφο Πωλ Γκωγκέν. Είναι πολύ εύκολο να εκφράσει κανείς κριτική για την ηθική των άλλων, πόσο ηθικό όμως είναι πραγματικά αυτό; Και στην τελική πού πρέπει να βασίζονται οι ηθικές κρίσεις; Το σίγουρο είναι ότι δεν μπορούμε να στηριχθούμε στα συναισθήματά μας για να εκφέρουμε ηθικές κρίσεις διότι:
- Είναι μεταβλητά, καθώς και προϊόν της πολιτισμικής χειραγώγησής μας και γιατί
- Οι διαφορετικές κοινωνίες έχουν διαφορετικούς ηθικούς κανόνες
Ο ρόλος του άρθρου αυτού είναι να σας παραθέσει απλά στοιχεία και γεγονότα όσον αφορά τη ζωή και το έργο του Γκωγκέν. Τα συμπεράσματα δικά σας…
H ζωή του Πωλ Γκωγκέν
Ο Πωλ γεννήθηκε στο Παρίσι στις 7 Ιουνίου το 1848. Γονείς του ο αντιμοναρχικός δημοσιογράφος Clovis Gauguin και η κατά το ήμισυ Περουβιανή Aline Maria Chazal, κόρη της σοσιαλίστριας και φεμινίστριας Φλόρα Τριστάν. Το 1851, λόγω του πολιτικού κλίματος εκείνης της περιόδου, η οικογένεια έφυγε για το Περού, αλλά ο πατέρας του Γκωγκέν πέθανε στο ταξίδι. Ο Πωλ έζησε με τη μητέρα του και την αδελφή του για 4 χρόνια στη Λίμα, με την οικογένεια του θείου του. Σίγουρα οι εικόνες από τη ζωή του εκεί επηρέασαν αργότερα την τέχνη του.
Στα επτά του, μετακόμισαν στην Ορλεάνη και έζησαν με τον παππού του. Έμαθε γαλλικά και διέπρεψε στις σπουδές του. Δεκαεπτά ετών μπήκε στο εμπορικό ναυτικό ταξιδεύοντας σε πολλά μέρη και εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία. Μετά από τρία χρόνια που τελείωσε, παρέμεινε στο Γαλλικό ναυτικό για άλλα δύο χρόνια.
Το 1871 πηγαίνει στο Παρίσι όπου με τη βοήθεια του Γκουστάβ Αρόσα, ενός πλούσιου φίλου της μητέρας του, πιάνει δουλειά στο Χρηματιστήριο του Παρισιού σαν βοηθός χρηματιστή. Ήταν μόλις 23 ετών. Θα παραμείνει εκεί για τα επόμενα 11 χρόνια. Παράλληλα κάνει και τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική. Γνωρίζει τους Πωλ Σεζάν και Καμίλ Πισσαρό, τους μεγάλους ιμπρεσιονιστές και ζωγραφίζει μαζί τους. Μάλιστα παίρνει μέρος και σε κάποιες εκθέσεις μαζί τους. Οι πινελιές όμως του Ιμπρεσιονισμού δεν τον ικανοποιούν.
Το 1873 θα παντρευτεί τη Δανή Mette-Sophie Gad (1850-1920). Τα επόμενα δέκα χρόνια θα αποκτήσουν πέντε παιδιά: τον Emile (1874-1955). Aline (1877-1897), Clovis (1879-1900), Jean Rene (1881-1961) και Paul Rollon (1883-1961). Το 1884, ο Γκωγκέν μετακομίζει με την οικογένειά του στην Κοπεγχάγη της Δανίας, όπου ακολούθησε επιχειρηματική καριέρα ως πωλητής μουσαμάδων. Δυστυχώς απέτυχε. Δε μιλούσε τη γλώσσα τους και οι Δανοί δεν ήθελαν γαλλικούς μουσαμάδες. Η γυναίκα του πλέον συντηρεί την οικογένεια παραδίδοντας μαθήματα γαλλικών. Ο γάμος τους, όπως ήταν αναμενόμενο, δεν άντεξε και ο Πωλ επιστρέφει στο Παρίσι. Ουσιαστικά τον έδιωξε η γυναίκα του, γιατί δε συμφωνούσαν σε τίποτε. Η τελευταία επαφή που είχε με την οικογένεια του ήταν το 1891.
Από το 1886 έως και το 1891 έζησε στην Βρετάνη. Άλλαξε εντελώς το στυλ της ζωγραφικής του επηρεασμένος φανερά από το ζωγράφο Εμίλ Μπερνάρ. Άρχισε να χρησιμοποιεί μεγάλες επιφάνειες και έντονα χρώματα. Στράφηκε πιο πολύ στην αφρικανική τέχνη και στην τέχνη της Ασίας δηλώνοντας απογοητευμένος από τον ιμπρεσιονισμό. Γνωρίζει τον Βαν Γκογκ και μένει μαζί του για δύο μήνες στην Αρλ. Δύο ιδιαίτεροι καλλιτέχνες που ανεβαίνουν τον δικό τους εσωτερικό Γολγοθά. Καταθλιπτικοί και οι δύο και με έντονες συγκρούσεις.
Τελικά ο Γκωγκέν, σε κακή ψυχολογική κατάσταση, φεύγει από την Ευρώπη το 1891 και ταξιδεύει στην Πολυνησία. Πρώτη εγκατάσταση του στην Ταιτή και ύστερα οι Νήσοι Μαρκέζας, όπου και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Στη Γαλλία πήγε μόνο μία φορά κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, το 1892, που αρρώστησε βαριά και αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Παρίσι για να λάβει την απαραίτητη ιατρική φροντίδα.
Στο χωριό Mataiea στην Ταϊτή, θα γνωρίσει την μούσα του, Teha’amana , η οποία θα είναι και το μοντέλο του σε πολλούς από τους πίνακές του. Ήταν μόλις 13 χρονών η «ιθαγενής» σύζυγός του. Βέβαια ήταν μια πρακτική που ακολουθούσαν συνήθως οι Γάλλοι αποικιοκράτες, αν και ο «γάμος» δεν ήταν νομικά δεσμευτικός και συχνά γινόταν με τη συναίνεση της οικογένειας της κοπέλας, για να ενισχύσει την κοινωνική και οικονομική της θέση. Μαζί της απέκτησε και ένα παιδί.
Κάποια από τα έργα που ζωγράφισε είναι τα «Fatata te Miti» («Δίπλα στη θάλασσα»), «Ia Orana Maria» (Ave Maria) και πολλά άλλα που απεικόνιζαν τη ζωή στην Ταϊτή. Το 1897 μετακόμισε στην Punaauia και δημιούργησε το αριστούργημά του, «Where Do We Come From». Ο επόμενος και τελικός προορισμός του ήταν τα νησιά Μαρκέζας.
Τα έργα του στην Πολυνησία θεωρούνται τα καλύτερα του και ξεχωρίζουν για το συμβολικό τους χαρακτήρα που σαφώς ήταν επηρεασμένος από τον πολιτισμό των ιθαγενών.
Εκεί πήρε το μέρος των αυτόχθονων λαών και πολλές φορές ήρθε σε σύγκρουση με τις αρχές και την καθολική εκκλησία. Εκείνη την περίοδο έγραψε και ένα βιβλίο με τίτλο «Avant et après» (πριν και μετά), ένα αφήγημα με τις παρατηρήσεις και τις αναμνήσεις του από τη ζωή στην Πολυνησία.
Το 1903 καταδικάστηκε σε τρεις μήνες φυλάκιση και χρηματικό πρόστιμο, εξαιτίας ενός θέματος που είχε με την εκκλησία και την κυβέρνηση. Ο μόνος που τον στήριξε ήταν ένας έμπορος τέχνης, ο Ambroise Vollard.
Ο, εξαντλημένος από το αλκοόλ και τη σύφιλη, Πωλ Γκωγκέν, δεν πρόλαβε να εκτίσει την ποινή του. Πέθανε στα 54 του χρόνια.
Ο Γκωγκέν πέθανε στις 8 Μαΐου το 1903 και θάφτηκε στο νεκροταφείο Calvary, Atuona, Hiva ‘Oa, Marquesas Islands, στη Γαλλική Πολυνησία.
Η κληρονομιά
Ο Πωλ Γκωγκέν ήταν ένας μετα-ιμπρεσιονιστής ζωγράφος που έγινε γνωστός μετά τον θάνατό του. Το έργο του άσκησε μεγάλη επιρροή στους Γάλλους καλλιτέχνες, αλλά και σε πολλούς άλλους σύγχρονους, όπως τον Πάμπλο Πικάσο και τον Ανρί Ματίς. Ο Γκωγκέν έγινε δημοφιλής μετά τον θάνατό του, χάρη στις προσπάθειες του εμπόρου τέχνης Ambroise Vollard, ο οποίος διοργάνωσε εκθέσεις του έργου του λίγο πριν, αλλά και μετά το θάνατο του, στο Παρίσι. Πολλά από τα έργα του βρίσκονταν στην κατοχή του Ρώσου συλλέκτη Sergei Shchukin, καθώς και σε άλλες σημαντικές συλλογές.
Ο Γκωγκέν υπήρξε σημαντική μορφή του συμβολισμού, συμμετέχοντας ως ζωγράφος, συγγραφέας και γλύπτης χαρακτικών και κεραμικών.
Ήταν ο ηγέτης της Σχολής Pont-Aven και η έμπνευση για τους Nabis. Εστίαζε κυρίως σε τοπία και γυμνά, πολύ τολμηρά για την εποχή του, λόγω της ρουστίκ και των έντονων χρωμάτων τους, σε αντίθεση με την ζωγραφική που κυριαρχούσε στη δυτική κουλτούρα εκείνη την εποχή.
Το έργο του θεωρείται από τα σημαντικότερα των Γάλλων ζωγράφων του 19ου αιώνα και συνέβαλε αποφασιστικά στη σύγχρονη τέχνη του 20ού αιώνα.
Ιδιαίτερα οι πειραματισμοί του γύρω από τη χρήση των χρωμάτων, επηρέασαν σημαντικά τα καλλιτεχνικά ρεύματα του 20ού αιώνα. Αν και έσπασε πολλές από τις σύγχρονες κοινωνικές νόρμες, η συνεισφορά του στη σύγχρονη τέχνη και τον πολιτισμό, αλλά και η εξαιρετικά πρωτότυπη εικαστική του γλώσσα, είναι αναμφισβήτητη.
Η σκιά της προσωπικής του ζωής πέφτει βαριά πάνω στην καλλιτεχνική του προσφορά.
Αμφισβητείται αν αυτό είναι σωστό… κάποιοι από εσάς ίσως επιλέξετε να απαρνηθείτε τον άνθρωπο Γκωγκέν, το έργο του όμως μην το αγνοήσετε…
Ας πάρουμε μια γεύση από το έργο του…
https://www.youtube.com/watch?v=IdDvbLV5v70
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
– Paul Gauguin Ανακτήθηκε από widewalls.ch (τελευταία πρόσβαση 6/5/2023)
– Paul Gauguin. Ανακτήθηκε από tate.org.uk / (τελευταία πρόσβαση 6/5/2023)
– Paul Gauguin.Ανακτήθηκε από paul-gauguin.net (τελευταία πρόσβαση 6/5/2023)
– Paul Gauguin. Ανακτήθηκε από nationalgalleries.org (τελευταία πρόσβαση 6/5/2023)
– Paul Gauguin. Ανακτήθηκε από dafato.com (τελευταία πρόσβαση 6/5/2023)
