Από την Ητεία μέχρι την… Σητεία Λασιθίου

Η Σητεία είναι μία κωμόπολη της Ανατολικής Κρήτης, υπάγεται στο Νομό Λασιθίου και αποτελεί την πρωτεύουσα του ομώνυμου Δήμου και της επαρχίας. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά γύρω από τον Σητειακό κόλπο και είναι εύκολα προσβάσιμη, καθώς διαθέτει λιμάνι και αεροδρόμιο. Η Σητεία Λασιθίου σήμερα αριθμεί 11.000 κατοίκους, ενώ στην επαρχία Σητείας καταγράφονται περίπου 45 χωριά, τα οποία είναι φημισμένα για την ιστορικότητα, την παράδοση και το αρχαιολογικό τους ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, στοιχεία που πιστοποιούν την πολιτιστική και πολιτισμική παράδοση αυτού του τόπου. Είναι η πατρίδα του ποιητή του ″Ερωτόκριτου″, Βιτσέντζου Κορνάρου.

Ιστορία της Σητείας

Από την Ητεία μέχρι την… Σητεία

Το όνομα Σητεία, προέρχεται ετυμολογικά και έχει τις ρίζες του στην Αρχαία πόλη Ήτιδος ή Ητεία που βρισκόταν στην Ανατολική Κρήτη, σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα του Διογένη του Λαέρτιου, ο οποίος την αναφέρει ως πατρίδα του Μύσωνα, ενός από τους 7 σοφούς της Αρχαιότητας. Ο μελετητής του Ερωτόκριτου, Γιάνναρης, έχει διατυπώσει την άποψη πως το σημερινό όνομα προήλθε από την γενική πτώση «της Ητείας» ή από τη φράση «εις Ητείαν». Άλλοι επιστήμονες και γλωσσολόγοι, βασιζόμενοι σε επιγραφή που περιέχει το ψήφισμα των Πραισίων (βλέπε παρακάτω για τους Πραίσιους), θεωρούν ότι μπορεί να υπήρχε μια διαφορετική πόλη με το όνομα Σήταια ή Σηταία που άλλαξε σε Σητεία αργότερα.

Όποια κι αν είναι η ισχύουσα άποψη, το μόνο βέβαιο είναι ότι η σημερινή πόλη δεν είναι χτισμένη πάνω από την αρχαία πόλη της Ητείας. Η πόλη Ητεία, ιδιαίτερα το ανατολικότερο τμήμα της ήταν χτισμένη στην συνοικία Πετράς, κατοικήθηκε κατά την εποχή του Χαλκού και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τον 2^ο αιώνα π.Χ., όταν μετακινήθηκαν εκεί οι Πραίσιοι που έφυγαν από την πόλη τους, αρχαία Πραισός, που βρίσκεται σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τη Σητεία Λασιθίου. Στην πόλη Ητεία κατοικούσαν αρχικά οι Ετεοκρήτες, δηλαδή οι αυτόχθονες Κρητικοί – Μινωίτες, όμως η πόλη γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της μετά την άφιξη των Πραισίων, εξαιτίας των εμπορικών και οικονομικών των τελευταίων με τα μεγαλύτερα λιμάνια της Ελλάδας και της Μεσογείου.

Διαβάστε επίσης Ληξούρι: Το "Πίκολο Παρίσι" του Ιονίου Πελάγους

Η Ητεία έκοβε δικό της νόμισμα, ενώ η περίοδος της ευημερίας της συνεχίστηκε και κατά τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Κατά τα πρώτα Βυζαντινά χρόνια, η πόλη μεταφέρθηκε από τη θέση Πετράς στη θέση της σημερινής πόλης. Χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς το γεγονός, ότι κατά την βυζαντινή περίοδο η Ητεία έγινε έδρα Επισκοπής, ενώ το 731 μ.Χ. αναφέρεται σε θρησκευτικά κείμενα ο τίτλος «Επισκοπος Σητείας»

Advertising

Η Σητεία Λασιθίου κατά την Ενετοκρατία

Κατά τη διάρκεια της Ενετικής κατοχής της Κρήτης, 1205 – 1669, η Σητεία ενσωματώθηκε στο Βενετικό ″Regno Di Candia″ (Βασίλειο της Κρήτης) και μάλιστα είχε χαρακτηριστεί ″maximum statum et lumen ejiusdem insulae″, δηλαδή μέγιστος σταθμός αλλά και φως του νησιού. Οι Ενετοί, για να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους, κατά την προσφιλή τους συνήθεια, έχτιζαν κάστρα και φρούρια στην πόλη εκ των οποίων σώζεται σήμερα το φρούριο Καζάρμα. Το 1508 η Σητεία Λασιθίου καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από σεισμό, ενώ 30 χρόνια αργότερα έγινε στόχος πειρατών. Το 1538 ο Μπαρμπαρόσα επιτέθηκε στην πόλη και λεηλάτησε τις συνοικίες των εμπόρων και των επαγγελματιών.

Μετά τις συνεχείς επιθέσεις των Τούρκων, η ενετική εξουσία σκεφτόταν πλέον σοβαρά την εγκατάλειψη και την εκκένωση της Σητείας, ώστε να μεταφερθούν οι κάτοικοι σε οχυρά της επαρχίας όπως το Λιόπετρο και το Monte Forte. Η εγκατάλειψη της πόλης από τους κατοίκους χρονολογείται γύρω στα 1648, οπότε οι Τούρκοι πολιόρκησαν τη Σητεία, ενώ η φρουρά της πόλης αμύνθηκε έως το 1651, η οποία αποχωρώντας κατέστρεψε τα τείχη και τα σπουδαιότερα κτίσματα της πόλης. Μετά την καταστροφή και την εγκατάλειψη της πόλης, σύμφωνα με μαρτυρίες ιστορικών και περιηγητών η πόλη δεν συνοικίστηκε για δύο αιώνες.

Διαβάστε επίσης Αγία Κόρη Ολύμπου: ένας ιερός τόπος λατρείας

Ενετικά μνημεία

Φρούριο Καζάρμα

Το φρούριο γνωστό σήμερα ως Καζάρμα, (Casa di arma) είναι το πιο επιβλητικό μνημείο του παρελθόντος στην πόλη της Σητείας. Ανεγέρθηκε από τους Ενετούς τον 13^ο αιώνα αλλά δέχθηκε τροποποιήσεις και ολική ανακατασκευή από τους Οθωμανούς. Το φρούριο κατασκευάστηκε από τους Ενετούς στη θέση της Βυζαντινής πόλης, που ήταν η έδρα τότε της Επισκοπής, πιθανόν στην ίδια θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη της Ητείας ή Σηταίας.

Φρούριο Λιόπετρο

Το φρούριο Λιόπετρο βρισκόταν στη θέση Φατσή, κοντά στο χωριό Χαμέζι της επαρχίας Σητείας. Έχει διατυπωθεί η γνώμη, ότι ήταν κτισμένο στα ερείπια παλαιότερου βυζαντινού φρουρίου, του οποίου σώζεται σήμερα μόνο η δεξαμενή. Το φρούριο κατασκευάστηκε από τους Ενετούς λίγο μετά το 1595, ύστερα από αίτημα στην Ενετική σύγκλιτο, ώστε να μεταφερθούν οι κάτοικοι της Σητείας σε περίπτωση οθωμανικής επίθεσης. Το κάστρο αποπερατώθηκε και είχε μάλιστα μεγάλη χωρητικότητα καθώς μπορούσε να φιλοξενήσει 6.000 άτομα. Το όνομα του κτιρίου ήταν ″Leon Di Petra″, δηλαδή λιοντάρι της πέτρας, το οποίο συντμήθηκε σε Λιόπετρο.

Advertising

Ετιά, Έπαυλη De Mezzo

Θεωρείται ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά σωζόμενα δείγματα της ενετικής αστικής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη. Η κατοικία των ευγενών βενετών De Mezzo, που ήταν φεουδάρχες της περιοχής. Ο αρχαίος οικισμός Ετιά και η ενετική έπαυλη γνωστή και ως Σεράγιο, βρίσκεται μεταξύ Παπαγιαννάδων και Αρμένων, περίπου 22 χιλιόμετρα νότια από τη Σητεία Λασιθίου. Η έπαυλη De Mezzo ανεγέρθηκε τον 15^ο αιώνα και ήταν αρχικά τριόροφη, όμως σήμερα σώζεται μόνο ο πρώτος όροφος. Ιδιαίτερης προσοχής χρίζουν οι επιβλητικές καμάρες της έπαυλης, τα λιθόστρωτα δάπεδα καθώς επίσης και το εντυπωσιακό οικόσημο των De Mezzo πάνω από την επιβλητική είσοδο του κυρίως μεγάρου, ενώ στο υπέρθυρο της εισόδου προς τους ορόφους, υπάρχει μέσα σε ανάγλυφη κυκλική ταινία η επιγραφή : ″INTRA VOSTRA SIGNIORA SENZA RISPETTO″, δηλαδή : ″ας μπει μέσα η αφεντιά σας χωρίς να ντρέπεται″. Η έπαυλη De Mezzo έχει κηρυχθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Διαβάστε επίσης Το "χαμένο" νησί της ναυμαχίας των Αργινουσών

Αβνιέ, η Σητεία Λασιθίου την περίοδο της Τουρκοκρατίας

Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η πόλη στα 1648 εκκενώθηκε από τους κατοίκους και δεν συνοικίστηκε για δύο περίπου αιώνες. Η Σητεία Λασιθίου ξανά χτίστηκε το 1870 από έναν προοδευτικό Τούρκο τον Αβνή Πασά, χάριν του οποίου η πόλη ονομάστηκε Αβνιέ. Οι έλληνες κάτοικοι του τόπου βέβαια συνέχισαν να την ονομάζουν Σητεία, διατηρώντας το ιστορικό της όνομα.

Ο Χουσεΐν Αβνή Πασάς προχώρησε στην αγορά της περιοχής της παλιάς Σητείας και μετέφερε την πρωτεύουσα της επαρχίας εκεί. Ο ίδιος ανέλαβε τη δημιουργία του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής, ενώ έχτισε πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια. Ένα από τα πρώτα έργα που υλοποιήθηκαν στην περιοχή ήταν το επαρχείο, που όμως δεν σώζεται σήμερα. Στην απογραφή που έγινε το 1881 η Σητεία αριθμούσε περίπου 570 κατοίκους, ενώ το 1928 καταγράφονταν 2.100. Το 1911 έγιναν σπουδαία έργα στην περιοχή, η οποία υδροδοτήθηκε από τις πηγές του χωριού Ζου. Έκτοτε η Σητεία Λασιθίου έγινε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Ανατολικής Κρήτης.

Πηγές:

Advertising