Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατέστησε για μια ακόμη φορά σαφές ότι δεν έχει διάθεση να τηρήσει το ειρηνευτικό κεκτημένο της Λωζάννης. Αυτήν τη φορά όχι για ζήτημα που αφορά στην ίδια τη συνθήκη ειρήνης, αλλά στις ευρύτερες αλυτρωτικές τάσεις που αναπτύσσονται τελευταία, στα Βαλκάνια. Δεν μπορεί να διαφωνήσει κανείς πως, απευθυνόμενος στους κατοίκους της π.Γ.Δ.Μ. ως «αδελφούς Μακεδόνες» των Τούρκων, ο Ερντογάν στρέφεται ευθέως κατά του ελληνικού κράτους και των διαχρονικών του θέσεων. Αποτελεί η συγκεκριμένη ανακοίνωση του Προέδρου Ερντογάν μία ακόμη ενέργεια που συμπληρώνει την προκλητική ρητορική της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Ωστόσο, αυτές οι απλώς ενοχλητικές (που ενδεχομένως αποβαίνουν επικίνδυνες) δηλώσεις του Ερντογάν είναι η επιτομή της εθνοαπομονωτικής στρατηγικής που χαράσσει τα τελευταία χρόνια. Πέρα από τη διατάραξη της, ούτως ή άλλως πολύκροτης, ελληνοτουρκικής ειρήνης, εξελίσσονται σημαντικότερα γεγονότα που δείχνουν ότι η Άγκυρα παίρνει στο παγκόσμιο γεωστρατηγικό στερέωμα μια νέα στροφή, με την οποία απορρίπτει παλιούς συμμάχους και διατηρεί πολλούς από τους παραδοσιακούς εχθρούς της.
Πιο συγκεκριμένα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η διεθνής κοινότητα κλυδωνίζεται μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της Συρίας. Η απόφαση του Τούρκου Προέδρου να επιτεθεί στη περιοχή του Αφρίν εναντίον του κουρδικού στρατού της Συρίας (YPG) αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη ανησυχία, τόσο από την Ευρώπη όσο κι από τις Η.Π.Α. Αξίζει, βέβαια, να αναφερθούν δύο σημεία κομβικής σημασίας για την YPG. Πρώτον ότι χαρακτηρίζεται ως «τρομοκρατική οργάνωση» από την κυβέρνηση Ερντογάν και, δεύτερον, ότι είναι σύμμαχος των Η.Π.Α. στη μάχη κατά των τζιχαντιστών. Αν κρίνουμε, λοιπόν, από την εθνικιστική ρητορική που έχει αναπτύξει ο «Σουλτάνος» και από το απρόβλεπτο της ηγετικής του προσωπικότητας ήταν μία ενέργεια σχεδόν αναμενόμενη. Από την άλλη, όμως, ο Τούρκος Πρόεδρος προχωρά σε μια επικίνδυνη επίδειξη δύναμης, χωρίς να υπολογίζει τη ρήξη με τον Αμερικανό Πρόεδρο, στην οποία φαίνεται να οδηγείται. Παρά, δηλαδή, τις διαρκείς προειδοποιήσεις και υποδείξεις για κατάπαυση του πυρός και από την Ουάσιγκτον, ο Ερντογάν δεν κάνει βήμα πίσω.
Πάντως, οι οιωνοί για τον τουρκικό επεκτατισμό είναι καλοί. Από τις 20 Ιανουαρίου η επιχείρηση έχει κοστίσει τη ζωή σε επτά Τούρκους στρατιώτες τη στιγμή που το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανακοίνωσε ότι 78 Κούρδοι μαχητές έχουν σκοτωθεί. Αλλά και οι άμαχοι έχουν πληρώσει ακριβό τίμημα, καθώς σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, 44 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, κυρίως από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς. Την ίδια ώρα, οι τουρκικές αρχές έθεσαν υπό κράτηση περισσότερα από 300 άτομα ως ύποπτα ότι έκαναν «τρομοκρατική προπαγάνδα» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά της επίθεσης που διεξάγει η Άγκυρα. Το τουρκικό υπουργείο Εσωτερικών δεν έδωσε διευκρινίσεις, αλλά οι αρχές είχαν πραγματοποιήσει την περασμένη εβδομάδα πολλές συλλήψεις σε όλη τη χώρα και κυρίως σε περιοχές με αυξημένο κουρδικό πληθυσμό.
Από την άλλη, η αντιπολίτευση, ΜΚΟ της Τουρκίας και κοινωνικοί φορείς απαιτούν αμέσως την οπισθοχώρηση των στρατευμάτων. «Όσοι ενδεχομένως θα διαδηλώσουν εναντίον της επίθεσης, θα πληρώσουν πολύ υψηλό τίμημα» απάντησε λακωνικά και απολύτως κατανοητά ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας. Και επειδή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μας έχει συνηθίσει να μην ασχολούμαστε ποτέ με τους εσωτερικούς του αντιπάλους (αφού θεωρούνται ηττημένοι ήδη πριν από κάθε αναμέτρηση μαζί του), το ενδιαφέρον στρέφεται στα διεθνή.
Η πορεία της επαν-ισλαμοποίησης στη Τουρκία, που ολοκληρώθηκε με την κυριαρχία Ερντογάν την τελευταία 15ετία, διαμόρφωσε ένα κλίμα εθνικού απομονωτισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, παρά τις διαρκείς «ειλικρινείς» προσπάθειες της χώρας να πληροί τα απαραίτητα στοιχεία για την είσοδό της στις διεθνείς συμμαχίες και κυρίως στην Ε.Ε., το τελευταίο καιρό φαίνεται να χάνει και τους λίγους εναπομείναντες συμμάχους της. Η Ευρώπη, μετά τους χειρισμούς της Άγκυρας στο προσφυγικό ζήτημα, γυρνάει την πλάτη στην Τουρκία και σέβεται την επιλογή της να πορευθεί μόνη της. Ωστόσο, ο Ερντογάν ξέρει ότι χρειάζεται συμμάχους στη Δύση. Ένας από τους τελευταίους και ισχυρούς της συμμάχους είναι και οι Η.Π.Α.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Ντ. Τραμπ, δημιουργώντας ένα κλίμα εθνικού απομονωτισμού, με την έξοδο της χώρας του από διάφορες συμμαχίες και συμφωνίες, είτε στην Ευρώπη, είτε στον Ειρηνικό, έχει ανάγκη από συμμάχους. Ωστόσο υπάρχει μια διαφορά μεταξύ των δύο ανδρών και χωρών. Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν βρίσκεται πλέον σε θέση ισχύος διεθνώς. Η πτωτική πορεία του δολαρίου, η έλλειψη αξιοπιστίας, η ανερχόμενη Κίνα και οι συμμαχίες της είναι παράγοντες που κάνουν, έστω και ελαφρά, τον τίτλο του πλανητάρχη να ξεθωριάζει. Αν μη τι άλλο, έχει συνειδητοποιήσει πως η πρωτοκαθεδρία του στο ΝΑΤΟ είναι απολύτως απαραίτητη, αλλά πλέον αμφισβητήσιμη. Κι αυτό διότι ο μέχρι πρότινος σιωπηλά σύμμαχός του στη Μεσόγειο, Τούρκος πρόεδρος, φαίνεται όχι μόνο να απομακρύνεται από τη συμμαχία τους αυτή, αλλά και να της επιτίθεται κυριολεκτικά. Από την άλλη, ο «Σουλτάνος», καταγράφει μία αήττητη πορεία στο εσωτερικό, θωρακίζοντας την εθνική οικονομία και ταυτόχρονα τη θέση του στο Λευκό Παλάτι και στρέφεται στα διεθνή από θέση ισχύος, εκβιάζοντας την Ευρώπη και επεμβαίνοντας, πλέον, δυναμικά στην Ανατολή.
Σίγουρα, λοιπόν, η κατάσταση δεν είναι καλή για τον πρόεδρο Τραμπ. Η οικονομική πολιτική του στο εσωτερικό της χώρας φαίνεται να είναι η μόνη που καταγράφει νίκες (συνεχεία της προεδρίας Ομπάμα). Κατά τα άλλα, ο εθνικός απομονωτισμός, οι αποτυχίες στις ψηφοφορίες του Κογκρέσου και το εξτρεμιστικό ιδεολογικό του υπόβαθρο κυριαρχούν. Σαν αποτέλεσμα η δημοτικότητά του είναι απίστευτα χαμηλή και οι Αμερικανοί πολίτες είναι δυσαρεστημένοι. Ως τελευταία απόπειρα για να αναχαιτίσει την καθίζηση της Αμερικής στο εξωτερικό, ο Πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να διατηρήσει τα νατοϊκά πρωτεία, θωρακίζοντας για αρχή την παρουσία της στη Μεσόγειο, μέσω των συμμαχιών. Και εφόσον η συνεργασία με τον Ερντογάν καταρρέει, είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι ο λόγος που οι Η.Π.Α. στηρίζουν την είσοδο της Π.Γ.Δ.Μ. στο NATO δεν είναι άλλος από την ανάγκη εξασφάλισης νέων βαλκανικών συμμαχιών.
Οι ραγδαίες εξελίξεις μεταβάλουν γρήγορα την παγκόσμια πολιτική σκακιέρα. Οι ρόλοι αντιστρέφονται. Παραδοσιακοί εχθροί και σύμμαχοι αλλάζουν στρατόπεδα. Η Ελλάδα, βέβαια, μπροστά σε όλες αυτές τις εξελίξεις μένει αμέτοχη. Και αυτή η έλλειψη συμμετοχής- και ετοιμότητας- είναι που την καθιστά ευάλωτη, στην περίπτωση που κληθεί να παίξει κάποιο ρόλο, με πιθανότερη εξέλιξη να λάβει σπασμωδικά αποφάσεις, επικίνδυνες για το μέλλον της. Πάντως, οι προειδοποιήσεις για κάμψη της αμερικανικής ισχύος μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ επιβεβαιώνονται απόλυτα. Θα καταφέρει, άραγε, να μείνει στο τιμόνι της χώρας για άλλα 4 χρόνια; Και αν παραμείνει, η Αμερική θα είναι σε καλύτερη ή χειρότερη θέση από το 2017; Γιατί, ας μη ξεχνιόμαστε, οι απειλές από τη Βόρεια Κορέα ούτε λίγες είναι ούτε και ασήμαντες.
