Είναι η μετριότητα το χειρότερο πράγμα που μπορεί να σου συμβεί;
Τις τελευταίες μέρες με ταλανίζει μια σκέψη, η οποία δεν με αφήνει σε ησυχία. Εξαιτίας της δεν μπορώ να σηκωθώ από το κρεβάτι, κάνω ρομποτικές κινήσεις και η ζωή μου μοιάζει κάπως ανιαρή. Προσπαθώ να με πείσω με λογικά επιχειρήματα πως αυτό που σκέφτομαι δεν ισχύει και όμως αποτυγχάνω παταγωδώς. Το συζητάω με τους οικείους μου μπας και ελαφρύνει λίγο το βάρος που κουβαλώ στους ώμους μου αλλά ούτε αυτό πετυχαίνει. Πλέον δεν ξέρω τι να κάνω.
Αυτή η σκέψη, λοιπόν, είναι πολύ απλή, μα ταυτόχρονα εξίσου σύνθετη, τουλάχιστον για εμένα. Η σκέψη είναι η εξής: «νιώθω μια μετριότητα να με περιβάλει. Κάνω πολλά πράγματα αλλά τίποτα δεν ολοκληρώνεται, τίποτα δεν γίνεται τέλειο και τίποτα δεν είναι έτοιμο στον χρόνο που πρέπει». Εδώ γεννάται το εξής ερώτημα: τι είναι καλύτερο; Να είσαι πραγματικά άριστος και ταλαντούχος σε ένα πράγμα ή να καταπιάνεσαι με πολλά αλλά να είσαι μέτριος;
Δυο μέρες τώρα προσπαθώ ανελλιπώς να απαντήσω στο ερώτημα μου. Στην πραγματικότητα, η πρώτη σκέψη που κάνω είναι πως είναι καλύτερο να έχεις ένα ταλέντο και να είσαι καλός γιατί τουλάχιστον στην ερώτηση «ποιο είναι το ταλέντο σου;» έχεις να δώσεις μια κάποια απάντηση και δεν κοιτάζεις το κενό σαν χάνος προσπαθώντας να σκεφτείς κάτι (βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα). Μετά όμως σκέφτομαι πως όποιος είναι καλός σε ένα μόνο πράγμα είναι «καταδικασμένος» να ζει μόνο με αυτό το ταλέντο. Δεν αφήνει δηλαδή περιθώρια στον εαυτό του να εξερευνήσει κάποια άλλη πτυχή του και αυτό ακούγεται μονότονο και βαρετό.
Μετριότητα: προσωπική ανάγκη ή κοινωνικό κατασκεύασμα;
Είναι όμως αυτό αληθινό ή είναι μια αυταπάτη που έχω εγώ, και όσοι είμαστε σε παρόμοια κατάσταση, μόνο και μόνο για να καθησυχάσουμε τους εαυτούς μας και να σταματήσουμε να νιώθουμε μειονεκτικά; Στην τελική τι είναι η μετριότητα; Με τι κριτήρια ορίζεται και από ποιον έχουν επιλεχθεί αυτά τα κριτήρια; Σαν έννοια τι ακριβώς προσδιορίζει; Είναι κάτι αντικειμενικό ή άλλο ένα κοινωνικό κατασκεύασμα; Και αν είναι αντικειμενική, σε ποιες περιστάσεις εντάσσεται; Και αν είναι κοινωνικό κατασκεύασμα, γιατί της δίνουμε τόση εξουσία;
Θεωρώ πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στην μέση. Θέλω να πιστεύω πως η προσπάθεια μας να αριστεύσουμε κυρίως πηγάζει από την ανάγκη μας να εξελιχθούμε σαν άνθρωποι και να προοδεύσουμε, αποδεικνύοντας στους ίδιους τους εαυτούς μας την αξία μας, και λειτουργεί σαν κινητήριος δύναμη. Ταυτόχρονα, όμως, πιστεύω πως η ανάγκη μας δεν σταματάει εδώ, δηλαδή στην πρόοδο μας. H προσπάθεια να διακριθούμε και να ξεπεράσουμε όλους τους άλλους πολύ συχνά γίνεται αυτοσκοπός μας . Η σύγκριση μεταξύ μας είναι αναπόφευκτη και πολλές φορές γίνεται με τέτοιο τρόπο που δεν μπορείς καν να το αντιληφθείς παρά μόνο όταν είναι ήδη πολύ αργά. Όταν έχεις ξεκινήσει ήδη να μειώνεις τον εαυτό σου, να αισθάνεσαι λίγος και πρωτίστως να αισθάνεσαι ανάξιος.
Η ελαφρότητα της μετριότητας απελευθερώνει
Ίσως, όμως, καλό θα ήταν να αναλογιστούμε ότι το αίσθημα της μετριότητας πλέον είναι πολυτέλεια. Ζούμε σε μια εποχή γρήγορων ρυθμών και συνεχούς προσπάθειας βελτίωσης μέσα από σεμινάρια και life changing workshops όπου το burn out είναι σχεδόν δεδομένο. Το να έχεις την πολυτέλεια του να κάνεις κάτι μέτριο, ίσως να αποτελεί μια μορφή ελευθερίας και αντίστασης. Η φράση «είμαι μέτρια στην ζωγραφική, αλλά είναι μια δραστηριότητα που με ξεκουράζει, άλλωστε αυτός είναι ο λόγος που την κάνω, όχι για να αριστεύσω» από μόνη της κρύβει το μεγαλείο μιας απελευθερωτικής παραδοχής. Δεν χρειάζεται να είσαι σε όλα τέλειος, μπορείς να είσαι απλώς καλός, μέτριος ή ακόμα και κακός.
Κάπως έτσι καταλήγω στο συμπέρασμα πως η ελαφρότητα της μετριότητας, μόνο ελαφριά δεν είναι. Θέλει γερό στομάχι και νεύρο να παραδεχτεί κανείς και -μετά να αποδεχτεί- πως είναι μέτριος σε κάτι. Γιατί όσο και αν το προσπαθούμε, δεν μπορούμε να είμαστε σε όλα τέλειοι. Αυτή είναι η ευχή και η κατάρα του να είσαι άνθρωπος. Κι αν η τελειότητα είναι βάρος, τότε η μετριότητα ίσως να είναι η ελαφρότητα που τόσο ψάχνουμε.
Εις το επανιδείν, λοιπόν.
