Ο Βούδας πίστευε ότι κάθε ζωντανό ον έχει την ίδια βασική επιθυμία – να αποφύγει τον πόνο. Το μυαλό σας μπορεί να είναι ένα ισχυρό θεραπευτικό εργαλείο όταν του δοθεί η ευκαιρία. Ο μόνος κόσμος στον οποίο μπορούμε να τρέξουμε για απαντήσεις είναι το δικό μας μυαλό.
Η ιδέα ότι ο εγκέφαλός σας μπορεί να πείσει το σώμα σας, πως μια ψεύτικη θεραπεία είναι πραγματική – το λεγόμενο φαινόμενο εικονικού φαρμάκου – και έτσι να διεγείρει τη θεραπεία υπάρχει εδώ και χιλιετίες. Tα εικονικά φάρμακα λειτουργούν σε συμπτώματα που ρυθμίζονται από τον εγκέφαλο, όπως η αντίληψη του πόνου.
Τι είναι το εικονικό φάρμακο ή αλλιώς Placebo;
Το φαινόμενο εικονικού φαρμάκου ορίζεται ως ένα φαινόμενο κατά το οποίο ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν όφελος μετά τη χορήγηση μιας ανενεργής ουσίας ή θεραπείας που μοιάζει με αυτό. Αυτή η ουσία, ή εικονικό φάρμακο, δεν έχει καμία γνωστή ιατρική επίδραση. Μερικές φορές το εικονικό φάρμακο έχει τη μορφή χαπιού (χάπι ζάχαρης), αλλά μπορεί επίσης να είναι και ενέσιμο (αλατόνερο)(Brody, 2018).
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το άτομο δεν γνωρίζει ότι η θεραπεία που λαμβάνει είναι στην πραγματικότητα εικονικό φάρμακο. Αντίθετα, πιστεύουν ότι είναι ο αποδέκτης της πραγματικής θεραπείας. Το εικονικό φάρμακο έχει σχεδιαστεί για να φαίνεται ακριβώς όπως η πραγματική θεραπεία, ωστόσο η ουσία δεν έχει καμία πραγματική επίδραση στην πάθηση που υποτίθεται ότι αντιμετωπίζει.
Ένα εικονικό φάρμακο χρησιμοποιείται σε κλινικές δοκιμές για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας των θεραπειών και χρησιμοποιείται συχνότερα σε μελέτες φαρμάκων. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν τα εικονικά φάρμακα δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητός, αλλά περιλαμβάνει μια πολύπλοκη νευροβιολογική αντίδραση (Colloca & Barsky, 2020).
Πιο πρόσφατα, ωστόσο, οι ειδικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αντίδραση σε ένα εικονικό φάρμακο δεν είναι απόδειξη ότι μια συγκεκριμένη θεραπεία δεν λειτουργεί, αλλά μάλλον ότι μπορεί να υπάρχει και ένας άλλος, μη φαρμακολογικός μηχανισμός (Huneke, van der Wee, Garner & Baldwin, 2020).
Η επίδραση του εικονικού φαρμάκου στο μυαλό
Τα εικονικά φάρμακα συχνά λειτουργούν επειδή οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι λαμβάνουν ένα. Τι συμβαίνει όμως εάν γνωρίζουν ότι λαμβάνουν εικονικό φάρμακο;
Μια μελέτη με επικεφαλής τον Kaptchuk και δημοσιεύτηκε στο Science Translational Medicine το διερεύνησε δοκιμάζοντας πώς αντιδρούσαν οι άνθρωποι στα φάρμακα για την ημικρανία (Burke, Faria, Cappon, Pascual-Leone, Kaptchuk & Santarnecchi, 2020).
Μια ομάδα πήρε ένα φάρμακο κατά της ημικρανίας με το όνομα του φαρμάκου, μια άλλη πήρε ένα εικονικό φάρμακο με την ένδειξη “placebo” και μια τρίτη ομάδα δεν πήρε τίποτα. Ανακάλυψαν λοιπόν, ότι το εικονικό φάρμακο ήταν 50% εξίσου αποτελεσματικό με το πραγματικό φάρμακο για τη μείωση του πόνου μετά από μια κρίση ημικρανίας.
Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι μια κινητήρια δύναμη πέρα από αυτή την αντίδραση ήταν η απλή πράξη λήψης ενός χαπιού. «Οι άνθρωποι συνδέουν το τελετουργικό της λήψης φαρμάκων ως θετικό θεραπευτικό αποτέλεσμα», λέει ο Kaptchuk. «Ακόμα κι αν ξέρουν ότι δεν είναι φάρμακο, η ίδια η δράση μπορεί να τονώσει τον εγκέφαλο να πιστεύει ότι το σώμα θεραπεύεται».
«Το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου είναι κάτι περισσότερο από θετική σκέψη – πιστεύοντας ότι μια θεραπεία ή μια διαδικασία θα λειτουργήσει. Έχει να κάνει με τη δημιουργία μιας ισχυρότερης σύνδεσης μεταξύ του εγκεφάλου και του σώματος και του τρόπου με τον οποίο λειτουργούν μαζί», λέει ο καθηγητής Ted Kaptchuk του Ιατρικού Κέντρου Beth Israel Deaconess.
Το μυαλό μπορεί να έχει ισχυρή επιρροή στο σώμα και μπορεί ακόμη και να σας ξεγελάσει, ώστε να πιστέψετε ότι μια ψεύτικη θεραπεία έχει πραγματικά θεραπευτικά αποτελέσματα.
«Αν ο εγκέφαλος ήταν τόσο απλός, ώστε να μπορούμε να τον κατανοήσουμε, τότε θα ήμασταν τόσο απλοί, ώστε δεν θα μπορούσαμε να τον κατανοήσουμε». ~ Lyall Watson
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Brody, H. (2018). Meaning and an overview of the placebo effect. Perspectives in Biology and Medicine, 61(3), 353-360. Doi: https://doi.org/10.1353/pbm.2018.0048
Burke, M. J., Faria, V., Cappon, D., Pascual-Leone, A., Kaptchuk, T. J., & Santarnecchi, E. (2020). Leveraging the shared neurobiology of placebo effects and functional neurological disorder: a call for research. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 32(1), 101-104. Doi: https://doi.org/10.1176/appi.neuropsych.19030077
Colloca, L., & Barsky, A. J. (2020). Placebo and nocebo effects. New England Journal of Medicine, 382(6), 554-561. Doi: 10.1056/NEJMra1907805
Huneke, N. T., van der Wee, N., Garner, M., & Baldwin, D. S. (2020). Why we need more research into the placebo response in psychiatry. Psychological Medicine, 50(14), 2317-2323. Doi: https://doi.org/10.1017/S0033291720003633
