Εισαγωγικό
Νυχτερινό Φώς ή Οι Κοινωνούντες είναι το όνομα της αγαπημένης ταινίας από την πολύ εκτενή φιλμογραφία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Βγήκε το 1963, πριν από το Περσόνα (1966) και μετά από την Έβδομη Σφραγίδα (1957). Οι προαναφερθείσες αποτελούν και τις πιο ευρέως γνωστές ταινίες του από μια φιλμογραφία που φτάνει τις σχεδόν 50 μεγάλου μήκους ταινίες, ένα τεράστιο ιστορικό στον χώρο του θεάτρου, και μια απόλυτα αξιοσημείωτη παρακαταθήκη στις τέχνες γενικότερα. Ο Σουηδός σκηνοθέτης που αγαπάει κάθε σινεφίλ που σέβεται τον εαυτό του όμως, ανάμεσα στις πολλές ταινίες του διάλεξε μια αγαπημένη. Αυτή ήταν, το Νυχτερινό Φως (Winter Light ή Nattvardsgästerna) για το οποίο θα μιλήσουμε σήμερα. Μόλις στα 80 λεπτά, είναι ίσως, από τις πιο αξιοσημείωτες ταινίες που είδα φέτος, και μια ταινία που θα πρότεινα ανεπιφύλακτα.
Υπόθεση
Ένας μεσήλικας ιερέας που έχει χάσει την γυναίκα του αντιμετωπίζει μια κρίση πίστεως και ταυτότητας. Παρακολουθούμε πώς η κρίση του επηρεάζει την ίδια του την προσωπικότητα, το λειτούργημα του και επακολούθως τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους γύρω του. Ειδικότερα βλέπουμε πως εκτυλίσσεται η σχέση του με μια δασκάλα που τον διεκδικεί θερμά και με ένα βασανισμένο ανδρόγυνο που αναζητά λύση στον Θεό. Η πλοκή μπορεί να κυλά σταθερά, αλλά οι ανατροπές δεν απουσιάζουν.
Την σημαντική εκείνη χρονιά λοιπόν, που μας έδωσε Τα Πουλιά ο Άλφρεντ Χίτσκοκ και ο Φεντερίκο Φελίνι το 8½ (αριστουργήματα που πρέπει να δείτε οπωσδήποτε), ο Μπέργκμαν μας δίνει το Χειμερινό Φως. Συνεργάζεται με τον σταθερό κινηματογραφιστή του Σβεν Νίκβιστ και υπογράφει ο ίδιος το σενάριο, το οποίο, καταλήγει να είναι το πιό Μπεργκμανικό σενάριο που θα μπορούσε να υπάρχει. Γιατί; Γιατί εμπεριέχει σε πολύ συνοπτικό χρόνο όλα τα θέματα και μοτίβα που ακολουθούν την φιλμογραφία του. Δεν παρατίθενται απλώς, δεν παρουσιάζονται εν συντομία, δεν αναφέρονται από περαστικούς και δεν υπάρχουν μονάχα στο περιβάλλον. Ο Μπέργκμαν ξετυλίγει την σεναριακή πλοκή σαν να μαδάει ένα ολάνθιστο τριαντάφυλλο. Μεροληπτεί για το κάθε πέταλο ξεχωριστά, και γνωρίζει το πόσο ευαίσθητο είναι, τόσο που αν το κουνούσε απότομα θα μπορούσαν να πέσουν όλα τα ροδοπέταλα κάτω μονομιάς. Η θρησκεία, η οικογένεια, οι σχέσεις, οι αυτοκτονικές τάσεις και ένας ατελείωτος κατακλυσμός υπαρξιακών σκέψεων συνθέτουν το Χειμερινό Φως. Μια σύνθεση από βαρύγδουπα θέματα, από δύσκολα μοτίβα που δεν μπορείς παρά να τα σκεφτείς και αφότου αφήσεις την αίθουσα του σινεμά, ή κλείσεις τον υπολογιστή σου. Κάθε θέμα παρουσιάζεται με την μαεστρία του Σουηδού σκηνοθέτη έτσι ώστε να διεγείρει διαφορετικές πτυχές του εγκεφάλου μας. Το ασπρόμαυρο μας ιντριγκάρει ακόμα περισσότερο, καθώς ο υπέρτατος δάσκαλος του κινηματογράφου κρύβει τα πιο σύνθετα νοήματα στα άριστα κάδρα του.
Αυτά είναι ίσως όλα όσα πρέπει να ξέρετε χωρίς να σας κάνω το οποιοδήποτε σπόιλερ για το παρόν φιλμ. Δεν είναι ελαφριά ταινία, δεν την προτείνω για μια εύκολη και εύπεπτη θέαση. Την προτείνω όμως για να σκεφτείτε, και, εάν την δείτε με φίλους σας θα γίνει το εναρκτήριο λάκτισμα πολλών εποικοδομητικών συζητήσεων μετέπειτα. Εκτός των άλλων, θα σας δώσει πληροφορίες για τον τρόπο ζωής και οπτικό υλικό από την πανέμορφη ασπρόμαυρη κινηματογραφική Σουηδία της εποχής.
