Πολλοί γνωρίζουν τον Άντι Γουόρχολ μόνο ως πρωτοπόρο της Ποπ Αρτ και αγνοούν το γεγονός ότι υπήρξε για ένα διάστημα και ένας εξαιρετικά παραγωγικός σκηνοθέτης. Οι ταινίες του, βέβαια, έχουν μικρή σχέση με το σινεμά, όπως το ξέρουν οι λάτρεις του κλασικού Χόλυγουντ ή ακόμα και του indie κινηματογράφου του Φεστιβάλ Καννών. Οι ταινίες του Άντι Γουόρχολ έχουν διάρκεια τουλάχιστον τρεις ώρες η καθεμία και λειτουργούν περισσότερο σαν κάδρα, ή μάλλον σαν φόντο για ένα ψυχεδελικό πάρτι σε κάποιο πολυτελές διαμέρισμα στο Μανχάταν. Εδώ θα μιλήσουμε μόνο για μερικά από αυτά τα underground «πειράματα» του καλλιτέχνη, που με τα χρόνια έχουν κερδίσει φήμη, τουλάχιστον στους καλλιτεχνικούς κύκλους.
Sleep (1963)
Ολόκληρη η ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=DstaAGzOlzo
Το «Sleep», με πρωταγωνιστή τον ποιητή Τζον Τζιόρνο, είναι ένα από τα πλέον παροιμιώδη avant-garde φιλμ του Γουόρχολ, της δεκαετίας του ’60. Έχει διάρκεια 321 λεπτά (πεντέμισι ώρες!) και αποτελείται από ένα μόνο πλάνο. Το θέμα όλων των λήψεων είναι το πρόσωπο του κοιμώμενου Τζιόρνο (που τότε ήταν εραστής του καλλιτέχνη) και πολλές από αυτές τις λήψεις είναι σε λούπα, ενώ στην πραγματικότητα διαρκούν μόλις 4 λεπτά. Η ταινία έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για αμέτρητους καλλιτέχνες, συμπεριλαμβανομένου του Φιλανδού Juha Lilja, που έχει φτιάξει ριμέικ, πενήντα χρόνια μετά την κυκλοφορία της αυθεντικής ταινίας.
Blow Job (1964)
Απόσπασμα στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=AAjmD1SIsrk
Το «Blow Job» είναι ίσως η πιο προκλητική ταινία του Γουόρχολ, με τον τίτλο της να αποτελεί έναν όρο slang για την πεολειχία. Έχει διάρκεια μόνο 35 λεπτά και μας δείχνει το πρόσωπο ενός νεαρού άντρα όταν κάποιος, υπονοείται, πως του κάνει στοματικό έρωτα. Ενώ η ταινία μικρού μήκους έχει γυριστεί σε 24 καρέ ανά δευτερόλεπτο, ο καλλιτέχνης έχει δώσει οδηγίες να προβάλλεται σε 16 καρέ, «αργώντας» έτσι το ρυθμό κατά ένα τρίτο. Ο νεαρός πρωταγωνιστής (DeVeren Bookwalter) ήταν ένας από τους αμέτρητους νέους καλλιτέχνες που σύχναζαν στο Factory, το εργαστήρι δηλαδή του Γουόρχολ στο Μανχάταν, κατά τη δεκαετία του 1960.
Empire (1964)
Ολόκληρη η ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=py_WBhCxoKc
Το «Empire» είναι αναμφίβολα η μεγαλύτερου μήκους ταινία του Γουόρχολ και μάλλον μια από τις μεγαλύτερες όλων των εποχών. Με διάρκεια 8 ωρών, το ασπρόμαυρο φιλμ δείχνει το Εμπάιρ Στέιτ Μπιλντινγκ στη Νέα Υόρκη, σε διάφορες φάσεις της ημέρας, με πολλές από τις λήψεις να τρέχουν στη μισή ταχύτητα. Οι μόνες εναλλαγές που παρατηρούμε είναι η αλλαγή του φυσικού φωτός και τα φώτα μέσα στο κτήριο που αναβοσβήνουν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μόλις μια εβδομάδα μετά την κυκλοφορία της, ο επίσης πειραματικός κινηματογραφιστής, Τζόνας Μίκας, ανακήρυξε την ταινία ως θησαυρό του underground σινεμά και προέβλεψε την επιρροή που θα είχε στις μέλλουσες ταινίες του είδους.
Mario Banana (1964)
Ολόκληρη η ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=1Ku9sGT2Ugg
Το «Mario Banana 1» έχει εξαιρετικά μικρή διάρκεια σχετικά με άλλες ταινίες του σκηνοθέτη και αποτελεί ένα φόρο τιμής σε έναν άλλο θρύλο της underground σκηνής, τον Τζακ Σμιθ. Επηρεασμένο από το απαγορευμένο τότε «Flaming Creatures» (1963) του Σμιθ, το φιλμ έχει ως πρωταγωνιστή τον Μάριο Μοντέζ, ένα τραβεστί περφόρμερ που δανείστηκε την περσόνα του από τη χολιγουντιανή ηθοποιό Μαρία Μοντέζ και έχει συνεργαστεί με τον Σμιθ στο «Flaming Creatures» και το «Normal Love» (1963). Η ταινία αυτή έχει έντονα, κιτς χρώματα, και εστιάζει στον Μοντέζ που τρώει μια μπανάνα.
Vinyl (1965)
Απόσπασμα στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=QDm_cptMRNI
Αν κάποια ταινία του Γουόρχολ παίρνει το πρώτο βραβείο για το πρωτοποριακό της περιεχόμενο, αυτή είναι το «Vinyl» με την Έντι Σέντζγουικ. Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο του Άντονι Μπέρτζες, «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι» (1962), στο οποίο βασίστηκε και η ομώνυμη ταινία του Στάνλεϊ Κούμπρικ, που κυκλοφόρησε έξι χρόνια αργότερα! Αν και η ραχοκοκαλιά της ταινίας προέρχεται από το τολμηρό μυθιστόρημα του Μπέρτζες, το σενάριο, ή μάλλον η παντελής έλλειψη αυτού, είναι καθαρόαιμος Γουόρχολ. Μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της 70λεπτης ταινίας είναι εκείνη όπου η Έντι Σέντζγουικ ρίχνει κατά λάθος το κουτί με την μπίρα της στο πάτωμα.
Chelsea Girls (1966)
Ολόκληρη η ταινία στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=d9DjdqYwl8M
Το «Chelsea Girls» είναι ίσως η πιο διάσημη και ολοκληρωμένη ταινία του Γουόρχολ. Εδώ εμφανίζονται για πρώτη φορά τεχνικές που αργότερα θα χρησιμοποιηθούν από τον Μπράιαν Nτε Πάλμα και τον Όλιβερ Στόουν (όπως για παράδειγμα το split screen), ενώ το ασπρόμαυρο εναλλάσσεται με το ψυχεδελικά έγχρωμο φιλμ. Εκτός από τους superstars του Γουόρχολ, που εμφανίζονται λίγο-πολύ σε όλες τις ταινίες του, εδώ βλέπουμε επίσης τη Νίκο, τον Μάριο Μοντέζ αλλά και τη σκηνοθέτη Μαρί Μένκεν. Ο λόγος πίσω από τη σχεδόν άριστη φωτογραφία ίσως να είναι ότι αυτή την ταινία την επιμελήθηκε (και ουσιαστικά τη σκηνοθέτησε) ο Πολ Μόρισεϊ, ο οποίος στη συνέχεια σκηνοθέτησε και όλες τις υπόλοιπες ταινίες του Γουόρχολ. Με συνολική διάρκεια 210 λεπτά, η ταινία είναι γυρισμένη στο μποέμ ξενοδοχείο Chelsea Hotel, μόνιμη κατοικία πολλών από τους πρωταγωνιστές και μας δείχνει στιγμιότυπα από τις ζωές των χαρακτήρων, που δεν έχουν απαραίτητα κάποια ιδιαίτερη σημασία. Όπως όλες οι ταινίες του Άντι Γουόρχολ, έτσι και αυτή αποστρέφεται το βαθύτερο νόημα και το θυσιάζει στο βωμό του στυλ.
