Πηγή εικόνας: Είναι ο θόρυβος στη σχολική τάξη επιζήμιος για τη μάθηση των παιδιών με ΔΕΠΥ;
Σε ένα σχολικό περιβάλλον γεμάτο ερεθίσματα, ο θόρυβος στην τάξη μπορεί να αποβεί καθοριστικός παράγοντας, επηρεάζοντας αρνητικά τη μαθησιακή πορεία των παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (εφεξής ΔΕΠΥ). Η ΔΕΠΥ είναι μία από τις συχνότερες νευροαναπτυξιακές διαταραχές στην παιδική ηλικία. Χαρακτηρίζεται από δυσκολία συγκέντρωσης, παρορμητικότητα και, συχνά, υπερκινητικότητα.
Πώς επηρεάζει ο θόρυβος στη σχολική τάξη τα παιδιά με ΔΕΠΥ;
- Αυξάνει τη διάσπαση της προσοχής τους.
- Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν ευαισθησία σε εξωτερικά ερεθίσματα. Ένας ήχος στο προαύλιο, μια φωνή στον διάδρομο ή ένας συμμαθητής που κινείται, μπορεί να αποσπάσει την προσοχή τους πολύ εύκολα και να διακόψει τη ροή της σκέψης τους.
- Μειώνει την ικανότητα συγκέντρωσης.
- Ο θόρυβος πλήττει κυρίως τις γνωστικές διεργασίες που απαιτούν εστίαση, όπως η κατανόηση των οδηγιών, η επίλυση των προβλημάτων και η μνήμη εργασίας. Για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, που ήδη έχουν δυσκολία με το να συγκρακτούν τις πληροφορίες, ο θόρυβος επιβαρύνει σημαντικά την απόδοσή τους.
- Αυξάνει το άγχος και την εκρηκτική συμπεριφορά.
- Ένας θορυβώδης χώρος εντείνει το στρες και μειώνει την ικανότητα της αυτορρύθμισης. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ μπορεί να αντιδράσουν με εκρήξεις θυμού, απόσυρση ή υπερδιέγερση. Η συνεχής μάχη με τον θόρυβο οδηγεί σε κόπωση και σχολική απογοήτευση.
Ένα ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ήπιος, ρυθμικός και μονότονος ήχος (π.χ., ο λευκός θόρυβος ή η μουσική υπόκρουση) μπορεί να βελτιώσει τη συγκέντρωση παιδιών με ΔΕΠΥ –όχι όμως σε όλα τα παιδιά με ΔΕΠΥ.
Αυτό το φαινόμενο εξηγείται από τη θεωρία της υποδιέγερσης, σύμφωνα με την οποία ο εγκέφαλος των παιδιών με ΔΕΠΥ λειτουργεί καλύτερα όταν υπάρχει ένας ελάχιστος βαθμός εξωτερικής διέγερσης. Ωστόσοσ, αυτ’η η διέγερση δεν έχει καμία σχέση με τη διέγερση η οποία προκαλείται από έναν απρόβλεπτο ή αποδιοργανωτικό θόρυβο, όπως η φασαρία στην τάξη ή οι εξωτερικές παρεμβολές.
Πηγή εικόνας: Είναι ο θόρυβος στη σχολική τάξη επιζήμιος για τη μάθηση των παιδιών με ΔΕΠΥ;
Τί μπορούν να κάνουν οι εκπαιδευτικοί;
- Καθορισμός κανόνων ησυχίας και δημιουργία μιας ρουτίνας για ομαλές μεταβάσεις.
- Σαφείς οδηγίες και επανάληψη των οδηγιών, με συνοδευτικά οπτικά ερεθίσματα (εικόνες, γραπτές οδηγίες).
- Δημιουργία «ήσυχων γωνιών» ή χώρων με λιγότερα ερεθίσματα, όπου το παιδί μπορεί να εργάζεται με ησυχία.
- Χρήση λευκού θορύβου ή ακουστικών, όταν ενδείκνυται.
- Συνεργασία με ειδικούς (π.χ., ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους) για τον καυορισμό εξατομικευμένων παρεμβάσεων.
- Εξασφάλιση μιας καλής ακουστικά τάξης, με ηχοαπορροφητικά υλικά και ελάχιστα μετακινούμενα αντικείμενα.
Συμπεράασματα
Για τα παιδιά με ΔΕΠΥ, η μάθηση είναι από μόνη της μια πρόκληση που απαιτεί υψηλή προσπάθεια συγκέντρωσης. Όταν η σχολική τάξη γεμίζει από ανεπιθύμητους θορύβους, η εκπαιδευτική τους εμπειρία γίνεται ακόμη πιο δύσκολη και λιγότερο αποτελεσματική.
Οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν σε ένα πιο ήσυχο και προβλέψιμο περιβάλλον, δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση στη γνώση.
Βιβλιογραφία
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5®). Author.
Klatte, M., Lachmann, T., & Meis, M. (2013). Effects of noise and reverberation on speech perception and listening comprehension of children and adults in a classroom-like setting. Noise & Health, 15(64), 260–272.
Söderlund, G., Sikström, S., & Smart, A. (2007). Listen to the noise: Noise is beneficial for cognitive performance in ADHD. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48, 840–847.
Söderlund, G., & Sikström, S. (2012). Distractor or noise? The effect of different sounds on cognitive performance in children with ADHD. Nordic Psychology, 64(3), 199–210.
Zentall, S. S. (2006). Students with hyperactivity: A review of behavioral self-control and self-monitoring interventions. Journal of School Psychology, 38(2), 169–185.
