Θεωρία απόδοσης αιτίων και μαθησιακές δυσκολίες

Πηγή Εικόνας: filologos-hermes.info

Η θεωρία απόδοσης αιτίων ή αλλιώς αιτιακής απόδοση έχει αναλυθεί εκτενώς στη Κοινωνική Ψυχολογία. Συνιστά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αποδίδουν αίτια στα γεγονότα. Σύμφωνα με τον Heider (1958), υποστηρίζεται πως ο τρόπος που το άτομο αποδίδει αίτια σε συγκεκριμένες μορφές συμπεριφοράς, καθορίζει και την ίδια συμπεριφορά. Για παράδειγμα, στη θεωρία απόδοσης αιτίων δεν αναλύονται μόνο οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση μιας συμπεριφοράς. Διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ο τρόπος που οι άνθρωποι  ορίζουν τους συγκεκριμένους παράγοντες ως βασικά αίτια συγκεκριμένης μορφής συμπεριφοράς. Η θεωρία λοιπόν απόδοσης αιτίων μπορεί να βρει έδαφος και σε άλλα επιστημονικά πεδία. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και τα συναισθήματα κατωτερότητας  των ατόμων με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν αποτελέσουν προϊόντα εσφαλμένης απόδοσης αιτιών σε συνθήκες αποτυχίας. Ο εν λόγω προβληματισμός θα αναλυθεί στο παρακάτω κείμενο.

Τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες ενίοτε αδυνατούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου. Κατατρύχονται από ανυπέρβλητο άγχος και θυμό, εξαιτίας της χαμηλής τους απόδοσης. Δεν είναι μόνο αυτό. Πολλές φορές τα παιδιά αυτά χαρακτηρίζονται τεμπέλικα. Παραβλέπουν το γεγονός πως η δυστακτικότητά τους να συμμετέχουν σε σχολικές δραστηριότητες είναι απόρροια της χαμηλής τους αυτοπεποίθησης. Η συναισθηματική κατάπτωση εκδηλώνεται κυρίως στην εφηβεία. Τα παιδιά στο διάστημα αυτό οδεύουν προς την ανεξάρτητη ενηλικίωση. Το γεγονός αυτό μπορεί αναμφίβολα να προκαλέσει εσωτερική σύγκρουση.

Ψυχολογική προσέγγιση της αποτυχίας

Κατά τον Erikson, αναπτυξιακός ψυχολόγος και ψυχαναλυτής, θεωρείται πως ο άνθρωπός κατά την διάρκεια της ζωής του έρχεται αντιμέτωπος με αναπτυξιακές κρίσεις. Στη μέση παιδική ηλικία το παιδί περνάει από το στάδιο κρίσης «Φιλοπονία έναντι της Κατωτερότητας». Η Φιλοπονία προάγει μια εσωτερική αίσθηση επιτεύγματος. Τα παιδιά στην ηλικία αυτή συμμετέχουν στη κοινωνική αλληλεπίδραση. Δραστηριοποιούνται στα πλαίσια σχολικών δραστηριοτήτων για την επίτευξη μαθησιακών στόχων. Επιδοκιμάζονται καλλιεργώντας μία αίσθηση επάρκειας και αυτοεκτίμησης. Ως επί των πλείστων τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου. Για το λόγο αυτό αναπτύσσουν συναισθήματα κατωτερότητας και χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Διαβάστε επίσης  Σεξουαλική κακοποίηση: Ένα έγκλημα χωρίς διακρίσεις!
στάδια Erikson
Πηγή εικόνας: slideplayer.gr

Η σημασία της θεωρίας της απόδοσης αιτίων μέσα από έρευνες

Από έρευνες έχει διαπιστωθεί πως οι άνθρωποι σε συνθήκες επιτυχίας υποστηρίζουν πως η προσωπική προσπάθεια καθορίζει το αποτέλεσμα. Εν αντιθέσει, τα αίτια της αποτυχίας τους τα αποδίδουν σε εξωτερικούς παράγοντες.Έχουν διεξαχθεί έρευνες που αποσκοπούσαν στην εξέταση της θεωρίας της απόδοσης αιτίων στην πράξη. Μαθητές με και χωρίς μαθησιακές δυσκολίες συμμετείχαν στην έρευνα. Διερευνήθηκε ο συσχετισμός της ακαδημαϊκής απόδοσης και η απόδοση αιτιών στις επιτυχείς ή αναποτελεσματικές επιδόσεις [Banks και Woolfson (2008)]. Συγκεκριμένα σχηματίστηκαν τρεις ομάδες. Τα παιδιά με υψηλές/κανονικές ακαδημαϊκές επιδόσεις, τα παιδιά με χαμηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις και τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Εφόσον ολοκλήρωσαν ένα έργο, όπως απαιτούνταν για τις ανάγκες της έρευνας, μετά απάντησαν σε ένα σημαντικό ερώτημα. Το ερώτημα έλεγε: «Ο λόγος που δεν ολοκλήρωσα το έργο είναι κάτι που θα αλλάξει». Το ερώτημα αυτό τέθηκε για το εξής λόγο. Αν τα παιδιά απαντούσαν πως θα μπορούσε να αλλάξει, απέδιδαν τα αίτια σε εσωτερικούς παράγοντες. Αν απαντούσαν πως δεν μπορούσε να αλλάξει απέδιδαν την απόδοσή τους στο έργο σε εξωτερικά αίτια. Αυτό σήμαινε πως δεν ήταν υπεύθυνοι για το αποτέλεσμα. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αντιλήφθηκαν τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις ως μία σταθερή αιτία που δεν έχουν κανένα έλεγχο.

Advertising

Advertisements
Ad 14

Περαιτέρω έρευνες κατέδειξαν παρόμοια αποτελέσματα. Συγκεκριμένα στην έρευνα Tollefson, Tracy, Johnsen, Buenning, Farmer & Barke (1982) συμμετείχαν παιδιά γυμνασίου. Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες απέδωσαν την επιτυχία σε εξωτερικούς παράγοντες, ενώ την αποτυχία σε έλλειψη ικανότητας. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε η έρευνα της Παντελιάδου (2011). Επισημάνθηκε ο τρόπος που τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες αποδίδουν την αποτυχία τους στην χαμηλή ικανότητα. Παράλληλα, αποδίδουν την επιτυχία σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως είναι η ευκολία του έργου. Η θεωρία της απόδοσης αιτίων και ο τρόπος που αξιοποιήθηκε στα σχολικά περιβάλλοντα συνεισέφερε στην διεξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων.

Διαβάστε επίσης  Προτίμηση χεριού και αναγνωστικές και γλωσσικές διαταραχές
έρευνες
Πηγή εικόνας: tokoulouri.com

Ο συσχετισμός της απόδοσης αιτιών με το άγχος

Ένα εξίσου σημαντικό εύρημα ήταν αυτό του Valas (2001). Διαπιστώθηκε πως τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες ήταν πιο εξοικειωμένα με τις συνθήκες αποτυχίας. Η αδυναμία προσπάθειας των μαθητών εδράζεται στην αντίληψη περί ανικανότητας. Στην έρευνα υπογραμμίζεται η σημασία των υψηλών επιδόσεων στην αύξηση των προσπαθειών για την εκπλήρωση μαθησιακών στόχων. Οι μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες αποκαλύφθηκε πως είχαν χαμηλές προσδοκίες και ένιωθαν αβοήθητοι. Χρήζει όμως ιδιαίτερης προσοχής το εξής: Σε μια μελέτη των  Pintrich, Anderman και Klobucar (1994) φάνηκε πως η απόδοση αιτιών έχει αντίκτυπο στη ψυχολογία του ατόμου. Συγκεκριμένα, τα άτομα που αποδίδουν την αποτυχία σε σταθερούς και ελεγχόμενους παράγοντες έχουν πολύ λιγότερο άγχος και δυνατότητα μετεξέλιξης. Διαφορετικά, τα άτομα που αποδίδουν την αποτυχία σε εξωτερικούς μη ελεγχόμενους εμφορούνται από πολύ άγχος. Εδώ συνήθως τα άτομα δεν σημειώνουν κάποια σημαντική πρόοδο. Η απόδοση αιτιών, λοιπόν, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την μετέπειτα ακαδημαϊκή πορεία του μαθητή.

απόδοσης αιτίων
Πηγή εικόνας: i-psyxologos.gr

Θετική ενίσχυση- Βασικός παράγοντας κινητοποίησης του ενδιαφέροντος για μάθηση

Το κίνημα της αυτοεκτίμησης έκανε την εμφάνισή του τον 20ο αιώνα και είχε θετικό αντίκτυπο στην ψυχολογική ευεξία των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες. Η στάση του εκπαιδευτικού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην συμπεριφορά και στην αντίληψη των παιδιών. Ο έπαινος και η επιβράβευση ενισχύουν τα κίνητρα για μάθηση. Τα κίνητρα για μάθηση αυξάνονται όταν τίθενται ρεαλιστικοί και εφικτοί στόχοι και πραγματοποιούνται σωστές αιτιακές αποδόσεις επιτυχίας. Όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως μπορούν να φτάσουν στο επιθυμητό στόχο. Μαθητές δεν αναπτύσσουν τα ταλέντα τους, διότι δεν δέχτηκαν τα κατάλληλα εφόδια και ερεθίσματα για να καλλιεργήσουν και να αξιοποιήσουν τις ικανότητές τους. Όλα τα παιδιά μπορούν να γίνουν αυτό που θέλουν αρκεί να το πιστέψουν. Να τους κάνουμε να το πιστέψουν!

Διαβάστε επίσης  Κορονοϊός και εξ αποστάσεως διδασκαλία για μαθητές ΑμεΑ

Σύμφωνα με την θεωρία απόδοσης αιτίων υπογραμμίζεται η σημασία εστίασης σε εσωτερικούς και ελεγχόμενους παράγοντες. Μέσω της επιβράβευσης υπερτονίζεται η προσπάθεια που καταβλήθηκε από μέρους των μαθητών. Η καταβολή προσπάθειας προϋποθέτει εσωτερικό έλεγχο.  Ενδείκνυται έτσι η εφαρμογή της κατάλληλης παιδαγωγικής προσέγγισης που θα θέσει στο επίκεντρο το μαθητή. Επιβραβεύουμε τη προσπάθεια για να παρέχουμε κίνητρα για μάθηση στο παιδί.

Advertising

 

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

Λυμπεράκη Δήμητρα (2019), Η συσχέτιση της σχολικής επίδοσης με την αυτορρύθμιση, τα κίνητρα επίτευξης και τo κλίματης τάξης σε μαθητές δημοτικού σε επικινδυνότητα για μαθησιακές δυσκολίες. Ανακτήθηκε από ikee.lib.auth.gr (τελευταία πρόσβαση 12/01/2021)

Χρυσάφη Νικολέτα (2017), Αιτιολογική απόδοση προβλημάτων συμπεριφοράς μαθητών με ήπιες εκπαιδευτικές ανάγκες από εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης γενικής και ειδικής αγωγής. Ανακτήθηκε από dspace.lib.uom.gr (τελευταία πρόσβαση 12/01/2021)

Πως νιώθει το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Ανακτήθηκε από tvxs.gr (τελευταία πρόσβαση 12/01/2021)

Advertising

Απόφοιτη του τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας στα Γιάννενα. Απέκτησε εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και συνεχίζει τις σπουδές της στην Εργοθεραπεία. Εργάζεται εθελοντικά ως φιλόλογος σε κοινωνικό φροντιστήριο και η αγάπη της; Τα παιδια!

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές