Καθημερινά περιστατικά που μας θυμίζουν ότι ο εκφοβισμός δεν θα έπρεπε να κυριαρχεί σε καμία μέρα της ζωής μας.
Στις μέρες μας, η βία στο χώρο της εργασίας υπό τη μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης, εκφοβισμού (bullying) ή ηθικής παρενόχλησης (mobbing) είναι δυστυχώς ένα απ’ τα συχνότερα φαινόμενα. Ευρωπαϊκές μελέτες έδειξαν ότι οι εργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bullying) στο χώρο εργασίας, σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους. Επίσης, όσον αφορά τη σεξουαλική παρενόχληση η διαφορά είναι ακόμα πιο εμφανής, καθώς τρεις φορές περισσότερες γυναίκες αναφέρουν ότι υπέστησαν τέτοια περιστατικά βίας τον τελευταίο χρόνο συγκριτικά με άνδρες συναδέλφους τους. Μεγαλύτερα ακόμη ποσοστά, της κλίμακας 16-75% αφορούν περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης σε φοιτητές. Επιπλέον, το Ινστιτούτο Εργασιακής Υγείας και Ασφάλειας στη Γερμανία, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι 9 στις 10 γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση κατά τη διάρκεια της εργασιακής τους ζωής. Η βία λοιπόν και κάθε μορφή παρενόχλησης είναι ένα παράδειγμα καθημερινό που πολλές φορές συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας. Παρακάτω έχουμε τρεις τέτοιες ιστορίες που επιβεβαιώνουν όλα όσα προαναφέρθηκαν.
Νικόλ, 32, υπάλληλος σε ιδιωτική εταιρεία
- Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι μεταξύ 40 και 90 τοις εκατό των γυναικών έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας ή παρενόχλησης στη διάρκεια της εργασιακής τους ζωής. Εσύ, πόσες φορές μέχρι τώρα έχεις δεχτεί κάποια μορφή βίας στον εργασιακό σου χώρο;
Θα σου πω ότι έχω δεχτεί αρκετές τέτοιες συμπεριφορές, χωρίς να μπω στη διαδικασία της υπερβολής που λέει ότι έχω χάσει το μέτρημα. Στην αρχή, όταν είσαι άμαθος κάθε φορά σε πειράζει αρκετά, σου χαλάει τη δουλειά, σου χαλάει την όρεξη. Μεγαλώνοντας και δουλεύοντας σε διάφορα εργασιακά περιβάλλοντα έμαθα απλά να κάνω τη δουλειά μου και να θέτω όρια.
- Τι μορφή βίας έχεις υποστεί;
Ευτυχώς μόνο ψυχολογική, αλλά και αυτήν δεν πρέπει καθόλου να την υποτιμάμε. Μερικές φορές ο κόσμος νομίζει ότι επειδή κάποιο τραύμα δε φαίνεται δεν υπάρχει κιόλας. Η χειρότερη εμπειρία μου ήταν η ψυχολογική βία που μου ασκήθηκε από συνάδελφο. Προκλητικά σχόλια σχετικά με την εμφάνιση μου, έκθεση στους υπόλοιπους συναδέλφους, αδιακρισία, παρεμβατικότητα. Μιλάμε για ένα σκηνικό όπου έξι μήνες ο συγκεκριμένος συνάδελφος – με τον οποίο συνεργαζόμασταν πολύ στενά ή θα μου έβαζε «τρικλοποδιές» για να τα βρω σκούρα με τους εργοδότες μου ή τους άλλους έξι θα με έπαιρνε συνεχώς τηλέφωνα και θα με παρενοχλούσε με κάθε ευκαιρία που θα ήμασταν μόνοι σ’ ένα γραφείο. Όλα αυτά μπορούν να δημιουργήσουν πολύ άσχημο κλίμα, ειδικά όταν πρέπει να είσαι συνεχώς με τον άλλο για την ολοκλήρωση ενός προγράμματος.
- Θεωρείς λοιπόν ότι επηρεάστηκε η δουλεία σου απ’ όλο αυτό;
Φυσικά και επηρεάστηκε. Όταν πηγαίνεις βαρυγκωμώντας στο γραφείο, αυτό έχει αντίκτυπο και στη δουλειά που κάνεις. Ήμουν αναγκασμένη να συνεργαστώ σε μια πολύ φορτισμένη ατμόσφαιρα από την οποία έλειπε εντελώς ο επαγγελματισμός. Όλο αυτό με είχε αγχώσει πάρα πολύ και είχε αφήσει αρκετά πράγματα της δουλειάς μου πίσω. Κατέβαλλα πραγματικά πολύ περισσότερη προσπάθεια απ’ ότι απαιτούσε το πρόγραμμα, έτσι ώστε να υπερκαλύψω τα αρνητικά της παρενόχλησης και να είμαι επαγγελματικά σωστή. Αυτό απαιτούσε μεγάλες ψυχικές δυνάμεις και αντοχές.
- Πως αποφάσισες τελικά να χειριστείς την κατάσταση;
Πέρασαν πολλά από το μυαλό μου. Όταν πια με είχε εκθέσει σε όλο το γραφείο με την άκομψη και αντιφατική συμπεριφορά του, σκέφτηκα να διαλύσω τη συνεργασία μου, να αλλάξω γραφείο… βασικά βρέθηκα σε απελπισία. Δεν ήθελα όμως να φύγω από τη δουλειά μου, ειδικά όταν στις μέρες μας είναι τόσο δύσκολο να βρεις αυτό που θες ακριβώς πάνω στο αντικείμενο σου. Μίλησα σε ανωτέρους και απαίτησα εμμέσως πλην σαφώς να γίνει κάτι, γιατί δεν μπορούσα να δουλέψω πια υπό αυτές τις συνθήκες. Εν τέλει, διακόπηκε η συνεργασία με τον συγκεκριμένο συνάδελφο. Σ’ αυτή την περίπτωση μπορώ να πω ότι είχα απλά πολλή κατανόηση και έμπιστους συνεργάτες.
- Θεωρείς πως έκανες το σωστό;
Ναι, όταν υπάρχει κάτι εργασιακά που σε φέρνει σε δύσκολη θέση πρέπει να το λες. Αν το πεις και δεν δεις αποτελέσματα, τότε ναι, οφείλεις να πάρεις την κατάσταση στα χέρια σου. Και η φυγή είναι ένας τρόπος, αλλά πιστεύω ότι δεν είναι η πιο άμεση λύση.
- Σκέφτηκες να απευθυνθείς σε κάποιον ειδικό ή να καταγγείλεις κάπου αυτή τη συμπεριφορά;
Σκέφτηκα να ζητήσω τη συμβουλή κάποιου ειδικού, μιας και η περίπτωση που είχα να κάνω ήταν κάπως ειδική. Με βοήθησε αρκετά. Το κυριότερο όμως ήταν ότι με βοήθησε να καταλάβω ότι η λύση ήταν στο χέρι μου και πως μπορούσα να ξεμπερδέψω με όλο αυτό το πρόβλημα.
- Έχεις πλέον διανύσει μια πορεία στον εργασιακό σου χώρο και έχεις δει πολλά. Τι θα συμβούλευες ένα νέο κορίτσι που τώρα ξεκινάει, τη φίλη, τη μικρή σου αδελφή η όπως θες πες το.
Η ερώτηση ταιριάζει, γιατί όντως έχω μικρότερη αδελφή. Θα της έλεγα πως χρειάζονται όρια και αυστηρότητα εκεί έξω. Δεν πρέπει να αντιμετωπίσεις το θέμα σαν να μην είσαι κύριος του εαυτού σου. Πρέπει να έχεις τα κότσια να διεκδικήσεις με κάθε τρόπο τα δικαιώματα σου: μια καλή συμπεριφορά και το δικαίωμα να κάνεις καλά τη δουλειά σου. Τίποτα πέρα απ’ αυτό.
Μαίρη, 27, υπάλληλος σε λογιστικό γραφείο
- Μαίρη, ποιο είναι το περιστατικό εργασιακής βίας που δεν έχεις ξεχάσει ποτέ;
Θυμάμαι ήταν η πρώτη δουλειά που είχα βρει στον κλάδο μου. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να τα πάω καλά μετά από τόσο καιρό αναζήτησης. Ξέρεις τι είναι να παίρνεις πτυχίο και να μην μπορείς πουθενά να εξασκήσεις αυτό που είσαι; Εκείνη η δουλειά μου είχε φανεί σαν σανίδα σωτηρίας και ήταν – μέχρι που το αφεντικό μου (πολύ μεγαλύτερης ηλικίας!) άρχισε να μου κάνει ερωτικές εξομολογήσεις , να προσπαθεί να με απομονώσει από το υπόλοιπο γραφείο ή να μου κάνει ένα σωρό αρκετά προσωπικά σχόλια και παρόλο που είδε ότι εγώ δεν έδειξα να ενδιαφέρομαι αυτός συνέχιζε με μεγαλύτερη επιμονή. Δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά δεν σταμάτησε στα πλαίσια του γραφείου. Πολλές φορές αργά το βράδυ μου έστελνε e-mail με αφορμή κάποιο project, τελειώνοντας όμως πάντα με προσωπικά σχόλια που ήταν εντελώς άσχετα και κάποιες φορές χυδαία!
- Κατάλαβα. Η κατάσταση στο γραφείο είχε επηρεάσει καθόλου τη σωματική ή ψυχική σου υγεία;
Καθόλου καλά δεν ήμουν! Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που πάθαινα κρίσεις άγχους και απ’ όταν άλλαξα δουλειά αυτό δεν συμβαίνει πια. Και ψυχολογικά δεν ήμουν καλά. Αναγκάστηκα να ντύνομαι με τρόπο ώστε να μην γίνομαι ελκυστική στα μάτια του αφεντικού μου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και προηγουμένως ντυνόμουν άσεμνα. Ντυνόμουν όπως κάθε κορίτσι της ηλικίας μου. Επίσης, δεν έβαζα καθόλου μακιγιάζ για να μην προκαλέσω κάποιο σχόλιο. Ήμουν σε διαρκή περιορισμό και δεν έβλεπα την ώρα να φύγω από το γραφείο.
- Τελικά τι έκανες για να τελειώσει όλο αυτό; Και θεωρείς πλέον ότι ήταν ο σωστός χειρισμός;
Όταν η κατάσταση χειροτέρεψε, του τύπου ότι έπρεπε να είμαι σε διαρκή πολιορκία και με το αφεντικό μου να με φέρνει συνεχώς σε δύσκολη θέση , ξεκίνησα να ψάχνω για άλλη δουλειά. Δεν είχα τους οικονομικούς πόρους σε εκείνη τη φάση , οπότε δεν μπορούσα να τα βροντήξω όλα στον αέρα ακριβώς! Θυμάμαι ήμουν σε πολύ άσχημη ψυχολογία, οι δικοί μου είχαν ανησυχήσει αρκετά και μου έλεγαν να φύγω το συντομότερο. Εν τέλει, έψαχνα αρκετό καιρό , ίσως μισό χρόνο και όταν βρήκα αυτό που ήθελα και σιγουρεύτηκα πως ήταν κάτι σταθερό , έγινα καπνός! Ακόμη και σήμερα, όταν συναντώ τυχαία το πρώην αφεντικό μου στο δρόμο, δεν χαιρετώ … Αν έκανα το σωστό; Θεωρώ ότι σκέφτηκα λογικά, αλλά αν με ρωτάς σήμερα, έπρεπε να είχα φύγει πολύ νωρίτερα!
- Στην τωρινή σου εργασία, έχεις αναπτύξει κάποια στρατηγική που αποτρέπει τις παρεμβατικές συμπεριφορές;
Έχω μάθει να βάζω τα όρια μου. Πρέπει να είσαι ψυχρός με κάποια πράγματα μερικές φορές κι ας κακολογηθείς. Στα εργασιακά πλαίσια μπορεί ενίοτε να αναπτύσσεις μια πιο ανθρώπινη σχέση με το αφεντικό σου. Δεν μ αρέσουν οι ψυχρότητες , όμως εδώ είμαι υπέρ του προστατευτικού barrier και των αποστάσεων.
Κατερίνα, 23, φοιτήτρια μουσικών σπουδών
- Κατερίνα, εσύ είσαι ακόμα στο ξεκίνημα της καριέρας σου. Παρ’ όλα αυτά πρόλαβες να βιώσεις κακές συμπεριφορές στο χώρο εργασίας. Θέλεις να μας πεις λίγο γι’ αυτό;
Ήμουν δευτεροετής τότε και πίστευα ότι είχα βρει τη δουλειά που χρειαζόμουν σε εκείνο τον χορευτικό σύλλογο. Είχε ψυχαγωγία, είχε καλά λεφτά, δεν θεώρησα λοιπόν ότι θα με δυσκόλευε με κάποιο τρόπο. Όταν βέβαια πήγα στο σπίτι του υπεύθυνου για να μου δώσει στολές, να μου δείξει τις βασικές χορογραφίες και τα σχετικά, άλλαξα γνώμη. Θυμάμαι, αφού μου έκανε μια μεγάλη ξενάγηση της περιουσίας του μπήκε στο κομμάτι της ‘’σεξουαλικής παρενόχλησης’’. Ξαφνικά άρχισε να σχολιάζει το σώμα μου, την εμφάνιση και την ηλικία μου. Έκανε σχόλια άσεμνα και προκλητικά που με έκαναν να νιώσω ότι ήμουν το θήραμα μπροστά σε έναν (σεξουαλικά) πεινασμένο λύκο! Επιπλέον άρχισε να παινεύει τον εαυτό του και να καυχιέται για τις σεξουαλικές του επιδόσεις. Ένιωσα αηδία και ήθελα αμέσως να φύγω. Ήθελα να ανοίξει η γη να με καταπιεί, δεν ήξερα τι να κάνω. Προσπάθησε να με εμποδίσει και πάνω στην απελπισία μου κάλεσα το πρώτο όνομα που είχα στις κλήσεις μου. Ευτυχώς ήταν ένας καλός μου φίλος και ήξερε που θα βρισκόμουν, οπότε έφτασε γρήγορα, ενώ εγώ είχα τρέξει μακριά απ’ το σπίτι!
- Πως αντιμετωπίζεις πλέον την κατάσταση; Αντιλαμβάνεσαι ενίοτε συμπεριφορές παρενόχλησης; Και πως αντιδράς;
Πλέον έχω ξαναδουλέψει και ναι, έχω δει πόσο «βάρβαρα» μπορεί να είναι τα πράγματα εκεί έξω. Παρενόχληση υπάρχει και μάλιστα, σχεδόν απ όλους τους εργοδότες. Πιστεύω πως όλοι κάποια στιγμή θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την καλή σου διάθεση, οπότε νομίζω ότι εδώ είναι καλό να ξέρεις να φεύγεις.
- Τι πιστεύεις είναι αυτό που δημιουργεί αυτές τις συμπεριφορές;
Ίσως φταίει η διάθεση του ενός εργαζομένου να κυριαρχήσει πάνω στον άλλο, ίσως απλά κάποιοι υπερεκτιμούν τον εαυτό τους. Το παν είναι να μην είσαι εσύ αυτός που θα ανεχτεί μια τέτοια συμπεριφορά.
- Πιστεύεις ότι τέτοια περιστατικά βίας επηρεάζουν σημαντικά την επαγγελματική πορεία μιας γυναίκας;
Σίγουρα επηρεάζει σε ένα βαθμό. Είναι σαν φραγμός και είναι άδικο να αισθάνεται κανείς έτσι. Και για μένα αλλά και για πολλές κοπέλες που ξέρω ισχύει αυτό. Μπορεί για παράδειγμα να αφήσω μια δουλειά ή να μην πάω καν σε μια συνέντευξη γιατί υποψιάζομαι ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτό σε περιορίζει αφάνταστα και σου αφήνει λίγες επαγγελματικές επιλογές τελικά. Το καλύτερο είναι μια γυναίκα που βιώνει κάτι τέτοιο να βγει έξω, να το καταγγείλει, να το σταματήσει. Δεν δικαιούται κανείς και με κανέναν τρόπο να σου ανακόπτει την πορεία!
[punica-box type=”danger” dismissible=”no”]Το γεγονός είναι ότι η βία επηρεάζει άμεσα τις γυναίκες, αλλά και κάθε εργαζόμενο, παράλληλα όμως λειτουργεί αρνητικά για τους εργοδότες και τις επιχειρήσεις τους, αλλά πολύ περισσότερο για την ίδια την κοινωνία. Αν όμως η κοινωνία τελικά είναι το σύνολο των προτύπων που μεταδίδουμε προς τα έξω, πως μπορούμε να την αλλάξουμε αν εμείς παραμένουμε ίδιοι;[/punica-box]
