Αν έχεις πιάσει τον εαυτό σου να σκέφτεται όλη την ώρα ένα συγκεκριμένο τραγούδι, χωρίς να μπορεί να απαλλαγεί εύκολα από αυτό, τότε συγχαρητήρια! Ανήκεις στο 97-99% του παγκόσμιου πληθυσμού που έχουν το λεγόμενο earworm, σε αυστηρή μετάφραση σκουλήκι του μυαλού. Ο όρος ακούγεται αλλόκοτος και ίσως γκροτέτσκος, αλλά δεν πρόκειται για τίποτε άλλο, πέρα από το φαινόμενο κατά το οποίο ο παθών «κολλάει» με ένα τραγούδι, η σκέψη του οποίου καταλαμβάνει μεγάλο ποσοστό της σκέψης του. Το κόλλημα αυτό μπορεί να διαρκεί μερικές ώρες, μέρες ή και μήνες, κάτι το οποίο το καθιστά ιδιαίτερα ενοχλητικό, ειδικότερα όταν το τραγούδι που σκέφτεται κάποιος δεν του αρέσει απαραίτητα.
Ποιοι όμως είναι οι λόγοι που κολλάμε με κάποια τραγούδια; Υπάρχει τρόπος να απαλλαγούμε εύκολα από αυτό το ενοχλητικό φαινόμενο;
Σύμφωνα με το νευρολόγο Oliver Sacks, τα earworms αποδεικνύουν την ευαισθησία του εγκεφάλου στη μουσική. Η μουσική δεν είναι παρά ένα επαναλαμβανόμενο ηχητικό μοτίβο, όπως και τα earworms και ίσως αυτός είναι ένας λόγος που δυσκολευόμαστε να απαλλαγούμε από αυτά. Στην ουσία είναι μουσικές αναμνήσεις σε επανάληψη, καταδικασμένες να παίζουν σε λούπα, αντί να φτάσουν σε μια λογική περάτωση. Είναι γεγονός επίσης ότι κάποιοι άνθρωποι είναι πιο επιρρεπείς στα earworms από άλλους. Για παράδειγμα οι γυναίκες το παθαίνουν πιο συχνά, ενώ όσοι ασχολούνται με τη μουσική βιώνουν πολύ συχνά αυτό το φαινόμενο.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο για τα earworms είναι ότι φαίνεται να έχουν ενδιαφέροντα ή οικεία στοιχεία. Μπορεί να πρόκειται για απλές συνθέσεις ή και πιο πολύπλοκες, οπωσδήποτε όμως περιέχουν κάποια ενδιαφέρουσα ανατροπή ή παραξενιά που τα κάνει να ξεχωρίζουν και τρυπώνουν στο μυαλό του ακροατή. Αυτός ίσως είναι και ο καθοριστικός παράγοντας που τα τραγούδια αυτά μπορούν να μείνουν στην ανθρώπινη μνήμη. Φυσικά ένα earworm μπορεί να ανασυρθεί από τη μνήμη, ακόμα και αν κάποιος δεν το ακούσει τη συγκεκριμένη στιγμή. Αυτό είναι τρανταχτή απόδειξη ότι πρόκειται για φαινόμενο που αφορά τη μακροπρόθεσμη μνήμη.
Υπάρχει όμως τρόπος να ξεκολλήσει κανείς από ένα earworm; Οι παρακάτω συμβουλές ίσως φανούν χρήσιμες σε όσους δεν μπορούν να βγάλουν ένα συγκεκριμένο τραγούδι από το μυαλό τους:
- Αποφύγετε τη μουσική. Ίσως πρόκειται για πολύ προφανή λύση, όμως η αποχή για ένα μικρό διάστημα, έστω και λίγων ωρών από τη μουσική, αποσυμφορεί τον εγκέφαλο από τις επαναλαμβανόμενες σκέψεις. Επίσης καλό είναι να αποφεύγεται η συνεχής ακρόαση ενός τραγουδιού, καθώς οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο «κόλλημα».
- Ακούστε το κομμάτι μέχρι τέλους. Πολλές φορές ο ανθρώπινος εγκέφαλος προσκολλάται σε ένα μοτίβο που του τραβάει την προσοχή. Αν ο ακροατής ακούσει το τραγούδι από την αρχή μέχρι το τέλος, κόβει αυτό τον άτυπο «ατέρμονα βρόχο» που δημιουργεί ο εγκέφαλος, απελευθερώνοντας τη σκέψη από τα δεσμά του earworm.
- Τραγουδήστε. Για τον ίδιο λόγο που αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και λόγω της ενεργητικής συμμετοχής στο φαινόμενο αυτό, το να τραγουδήσει κανείς μπορεί να έχει θεαματικά αποτελέσματα.
- Κινηθείτε. Η ενασχόληση με κάποια καθημερινή δραστηριότητα κρατά αρκετά απασχολημένο τον εγκέφαλο, ώστε να τον αποσπάσει από το ενοχλητικό φαινόμενο.
- Απλά αφεθείτε ελεύθεροι. Το να προσπαθεί κάποιος απεγνωσμένα να απαλλαγεί από ένα earworm μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Χαλαρώστε και ασχοληθείτε με οτιδήποτε άλλο, μιλήστε στο τηλέφωνο ή απλά δείτε τηλεόραση και αφήστε τη σκέψη αυτή να σβήσει από μόνη της με το δικό της ρυθμό.
