Τα βασικά χαρακτηριστικά του
Ο βάτραχος της Καρπάθου (Pelophylax cerigensis) είναι ένας βάτραχος της οικογένειας των Ρανίδων (Ranidae). Το τελικό του μήκος φτάνει τα 7 cm, θεωρείται ημερόβιος και ντροπαλός. Συνήθως λιάζεται έξω από το νερό και βουτά όταν αισθανθεί κίνδυνο. Ζευγαρώνει κυρίως την άνοιξη και τα θηλυκά γεννούν αυγά σε αρκετές συστάδες μερικών εκατοντάδων μέσα στο νερό.
Ο “βατρακλός” αποτελεί ενδημικό είδος
Ο βάτραχος της Καρπάθου ή «βατρακλός», όπως τον αποκαλούν στην Κάρπαθο είναι ένα αμφίβιο ενδημικό στο νησί. Σύμφωνα με μαρτυρίες των πιο ηλικιωμένων κατοίκων της Καρπάθου, μέχρι τη δεκαετία του 1960 ζούσε σε όλο το νησί αν και ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα κοινό είδος. Όμως, από τις αρχές του 1980 η παρουσία του άρχισε να περιορίζεται. Το είδος του έχει συμπεριληφθεί στα «κρισίμως κινδυνεύοντα» είδη λόγω του εξαιρετικά μικρού πληθυσμού του. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90, οπότε και τον πρώτο-μελέτησαν Ελβετοί βιολόγοι, η επιστημονική κοινότητα δεν ήξερε τίποτα για τη σπανιότητα του είδους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το είδος αυτού του αμφίβιου συναντάται μόνο στην Ελλάδα. Παράλληλα, αξιολογείται ως το πιο απειλούμενο είδος βατράχου στην Ευρώπη.
Όπως συμβαίνει και με άλλα είδη αμφιβίων που ζουν σε μικρές διάσπαρτες υδατοσυλλογές πάνω σε νησιά, οι δυνατότητες διασποράς του είναι ελάχιστες.Στις απομονωμένες τοποθεσίες όπου ζει αυτός ο βάτραχος προστατεύεται από πιθανές επικίνδυνες ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Όμως οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής γεννούν μία σειρά από κινδύνους που, λόγω της περιορισμένης κατανομής του, απειλούν άμεσα το σύνολο του εύθραυστου πληθυσμού του.
Οι προσπάθειες διάσωσης του είδους
Το 2002 όταν ιδρύθηκε ο φορέας διαχείρισης της περιοχής ως προστατευόμενης μια μικρή ομάδα επιστημόνων ξεκίνησε, με τοπικό συνεργάτη τον φορέα, ένα πρόγραμμα μελέτης για το βάτραχο της Καρπάθου. Στόχος του προγράμματος ήταν να αυξήσει την επιστημονική γνώση και να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία. Ο Παναγιώτης Παφίλης, επίκουρος καθηγητής Ζωικής Ποικιλότητας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ήταν ο συντονιστής της ομάδας. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του: «Ο βάτραχος της Καρπάθου είναι ένα είδος διπλά απομονωμένο: ζει σε νησί και αναπαράγεται σε γλυκό νερό. Αυτό σημαίνει ότι αρκούν δύο συνεχόμενες χρονιές ανομβρίας για να εξαφανιστεί».
Ταμείο Διατήρησης Προστατευόμενων Ειδών «Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ»
Επειδή η ανομβρία δεν περιορίζεται στα καιρικά φαινόμενα, αλλά και στις πηγές χρηματοδότησης της επιστημονικής κοινότητας. Η επιστημονική ομάδα αναζήτησε διεθνή βοήθεια. Υπέβαλε την πρόταση του προγράμματος στο Ταμείο Διατήρησης Προστατευόμενων Ειδών «Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ» και έλαβε την απαραίτητη οικονομική στήριξη. Τα πρώτα βήματα της ομάδας ήταν να μάθουν τα βασικά στοιχεία βιολογίας του είδους. Δηλαδή πού ζει, τι τρώει και πού κινείται φυσικά με τη βοήθεια των ανθρώπων του φορέα διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής του νησιού. Έπειτα σημαντικό ήταν να ηχογραφήσουν τα κοάσματά του για να τα αποτυπώσουν σε ηχόγραμμα,(το κάθε είδος βατράχου έχει μια εντελώς διαφορετική συχνότητα κοασμάτων, από την οποία μπορεί να αναγνωριστεί το είδος τους). Το τελευταίο κομμάτι της έρευνας ήταν να πάρουν δείγματα σάλιου από τον βάτραχο για να γίνει ανάλυση της γενετικής του ποικιλότητας.
Η αναπαραγωγή του είδους
Οι επιστήμονες εξετάζουν πλέον αν είναι εφικτό το είδος να αναπαραχθεί ex situ, αλλά πάντα στην Κάρπαθο. Με στόχο να διασωθεί το είδος του βάτραχου σε περίπτωση μιας παρατεταμένης ξηρασίας. Παράλληλα δοκιμάζουν διάφορες ιδέες για να αυξήσουν τους βιοτόπους του. Από τον φορέα διαχείρισης δημιουργήθηκε και πάλι κοντά στο χωριό μια λιμνούλα «ο Βότσης του Περάτη» που είχε αφανιστεί και οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι υπήρχαν βάτραχοι. Στόχος είναι να αναπτυχθεί ζωή τον χειμώνα, ώστε μετά να επανεισαχθούν βατραχάκια.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Ελληνική ερπετοπανίδα -Βάτραχος της Καρπάθου, ανακτήθηκε από www.herpetofauna.gr, τελευταία επίσκεψη 17/01/2022
- Βάτραχος της Καρπάθου, ανακτήθηκε από www.wwf.gr, τελευταία επίσκεψη 17/01/2022
- Σπάνιος βάτραχος στην Κάρπαθο υπό την προστασία ενός πρίγκιπα, ανακτήθηκε από www.kathimerini.gr, τελευταία επίσκεψη 17/01/2022
