Πυροτεχνήματα, έθιμα και γιορτές
Κάθε χρόνο με την αλλαγή του νέου έτους περιμένουμε πως και πως για να δούμε τα υπέροχα πυροτεχνήματα στον ουρανό. Το βράδυ της Ανάστασης, φωτίζεται και αυτό από άπειρα πυροτεχνήματα που συναγωνίζονται το άλλο σε ύψος, φως και χρώμα. Αυτό συμβαίνει σε πολλές άλλες γιορτές και έθιμα, στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο πλανήτη. Μικροί και μεγάλοι το θεωρούν πλέον, παράδοση. Ακόμη και φέτος που λόγω του covid-19 παραμείναμε σπίτι, δεν παραλείψαμε να βγούμε στο μπαλκόνι μας ελπίζοντας πως όλο και κάποιο θα εμφανιστεί. Είναι όμως τόσο αθώα όσο και όμορφα; Δυστυχώς, όχι.
Υλικά κατασκευής
Πολλά υλικά κατασκευής που χρειάζονται για τα πυροτεχνήματα, είναι συνήθως ορυκτά. Αυτό σημαίνει πως με τις εξορύξεις καταστρέφονται τμήματα φυσικού περιβάλλοντος. Όσοι βράχοι και πέτρες περισσεύουν, πετάγονται σε κοιλάδες που είναι ήδη υπερφορτωμένες. Αυτό συνεπάγεται πιθανή φραγή ρεμάτων ή ακόμα και μόλυνση του νερού. Άλλο ένα βασικό υλικό για τη παραγωγή τους είναι το χαρτί ή το χαρτόνι. Φυσικά, αυτά προέρχονται από δέντρα. Αν αναλογιστούμε πόσα περίπου πυροτεχνήματα παράγονται ετησίως σε όλο τον κόσμο, τότε μπορούμε ίσως να φανταστούμε πόσα περίπου δέντρα υλοτομούνται. Η φθορά στο περιβάλλον δεν είναι μικρή.
Ατμοσφαιρική και υδάτινη ρύπανση
Τα πυροτεχνήματα διαθέτουν ένα μείγμα χημικών ουσιών. Τα φανταχτερά χρώματα που βλέπουμε, προέρχονται από διάφορες μεταλλικές ενώσεις. Για παράδειγμα, το χρώμα μπλε από χαλκό (cuprum), το κόκκινο από στρόντιο (strontium) ή λίθιο (lithium) και το πράσινο ή λευκό από ενώσεις βαρίου (barium). Όλα τους επικίνδυνα για τον άνθρωπο και τα ζώα. Για να δημιουργηθεί έκρηξη πρέπει να παραχθεί οξυγόνο. Αυτό γίνεται με χρήση διάφορων οξειδωτικών (oxidisers), των υπερχλωρικών (perchlorates). Είναι μια ομάδα αντιδραστικών ενώσεων χλωρίου και οξυγόνου, τα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί ακόμα και από τη NASA, για ενίσχυση της εκτόξευσης των διαστημικών λεωφορείων. Το σύννεφο καύσης λοιπόν, μπορεί να περιέχει τοξικές σκόνες και αναθυμιάσεις. Αυτές οι σκόνες συγκεκριμένα, είναι μικροσκοπικά μεταλλικά σωματίδια. Όταν καταλήγουν στο νερό (λίμνες, ποτάμια κ.λπ.), δεν είναι δυνατό να διαλυθούν. Αυτό σημαίνει πως είτε τα ζώα και τα φυτά (καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση μεταφέρεται και στα δάση), είτε οι άνθρωποι επηρεάζονται αρνητικά. Ακόμη και παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, έχουν συνδεθεί με αυτά.
Ηχορύπανση
Τα πυροτεχνήματα μπορούν να προκαλέσουν ήχους των 140 -170 decibel. Αν σκεφτούμε πως η έκθεση σε 85 decibel μπορεί να μας προκαλέσει απώλεια ακοής, τότε ίσως να πρέπει να ξανασκεφτούμε τη χρήση τους. Πέρα από τον κίνδυνο απώλειας της ανθρώπινης ακοής θα πρέπει να υπολογίζουμε και τα ζώα. Χιλιάδες είδη ζώων, πολλά με πιο ανεπτυγμένη και ευαίσθητη ακοή από εμάς, αν δεν αποκτήσουν πρόβλημα με την ακοή τους, πολύ πιθανόν να τρομάξουν πάρα πολύ. Τα άγρια, μη εξημερωμένα ζώα μπορούν να τρομοκρατηθούν από τον άγνωστο, τόσο δυνατό ήχο. Ζώα σε ζωολογικούς κήπους στρεσάρονται και δεν είναι εύκολο να διαχειριστούν τον φόβο τους. Επίσης τα κατοικίδια (σκύλοι, γάτες, πτηνά, τρωκτικά κ.λπ.), είναι και αυτά ευαίσθητα σε τόσο δυνατούς ήχους. Πολλά χάνονται και αποπροσανατολίζονται και άλλα μπορεί ακόμα και να πεθάνουν από τον εκκωφαντικό, απότομο ήχο. Βεβαίως, τα αδέσποτα είναι λιγότερο τυχερά από τα οικόσιτα, τα οποία έχουν έστω ένα μέρος για να προστατευθούν.
Κίνδυνοι των πυροτεχνημάτων
Εκτός από τους θανάτους ζώων (εξημερωμένων και μη), υπάρχουν και άλλοι. Πολλά πτηνά πεθαίνουν εξαιτίας των πυροτεχνημάτων, όταν αυτά εκρήγνυνται. Φυσικά, δεν είναι μόνο τα ζώα των οποίων η φυσική ακεραιότητα κινδυνεύει. Κάθε χρόνο, σημειώνονται πολλά ατυχήματα και δυστυχώς, ακόμη και θάνατοι. Είτε ενηλίκων, είτε ανηλίκων. Επιπλέον, πολλές φορές, τα βεγγαλικά είναι αιτίες πυρκαγιάς. Έχουν υπάρξει άπειρα περιστατικά σε δάση και σπίτια, ενώ τόσες ζωές χάνονται λόγω φωτιάς που ξεκίνησε από πυροτεχνήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της Πρωτοχρονιάς του 2020, όταν τα πυροτεχνήματα προκάλεσαν φωτιά σε ζωολογικό κήπο της Γερμανίας. Πάνω από 30 ζώα πέθαναν.
Λύση
Από τα παραπάνω συνειδητοποιούμε πως κάτι τόσο όμορφο, κρύβει πάρα πολλούς κινδύνους. Ίσως η λύση να ακούγεται ακραία, αλλά μάλλον είναι και αναγκαία αν θέλουμε να προστατέψουμε το περιβάλλον, εμάς και τους γύρω μας. Πρέπει να σταματήσουμε τη χρήση των πυροτεχνημάτων και των βεγγαλικών. Άλλωστε, είναι σίγουρο, πως δεν είναι αυτά που δίνουν αξία στις γιορτές μας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- http://www.backcountryattitude.com/toxic_fireworks.html#How-Fireworks-Pollute
- https://www.sciencefocus.com/planet-earth/are-fireworks-bad-for-the-environment/
- https://theconversation.com/our-prettiest-pollutant-just-how-bad-are-fireworks-for-the-environment-52451
- https://nypost.com/2020/01/01/new-years-eve-fire-kills-dozens-of-monkeys-at-krefeld-zoo-in-germany/
