Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος της Αφρικής ή Great Green Wall είναι το μόνο τείχος του πλανήτη που δημιουργείται για να ενώσει και όχι για να διχάσει. Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί μία πρωτοβουλία η οποία υπόσχεται να δώσει πνοή τόσο στο ερημοποιημένο τοπίο της Αφρικής, όσο και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αναμένεται να δώσει λύσεις στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή, καθώς και σε άλλα προβλήματα που έχουν προκύψει εξαιτίας της, όπως είναι η ξηρασία, ο λιμός, οι συγκρούσεις και η μετανάστευση.
Ένα φυσικό θαύμα του κόσμου φυτρώνει στην Αφρική
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα και σημαντικά κινήματα της εποχής μας. Πρόκειται για μια αφρικάνικη πρωτοβουλία, η οποία αρχικά αφορούσε τη δημιουργία μιας σειράς δέντρων, μήκους 8.000 χιλιομέτρων και πλάτους μέχρι και 15 χιλιομέτρων, που θα περνάει από τη μία άκρη της Βόρειας Αφρικής στην άλλη. Το έργο αυτό στοχεύει να μεταμορφώσει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής.
Tο όραμα του Μεγάλου Πράσινου Τείχους δεν είναι μόνο το φύτεμα δέντρων από τη μία άκρη της Αφρικής στην άλλη, αλλά μια σειρά ευρύτερων παρεμβάσεων με σκοπό την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στο Σαχέλ και στη Σαχάρα. Ειδικότερα, το Great Green Wall αναμένεται να λειτουργήσει ως εργαλείο για την αγροτική ανάπτυξη, ενισχύοντας την περιφερειακή ανθεκτικότητα. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω της ορθής διαχείρισης των οικοσυστημάτων, την προστασία της αγροτικής κληρονομιάς και τις βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης.
Ένα αφρικάνικο όνειρο πραγματοποιείται: 1970 – σήμερα
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος ξεκίνησε να αποτελεί αφρικανικό όνειρο ήδη από το 1970, όταν οι τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης στην περιοχή του Σαχέλ άρχισαν να υποβαθμίζονται σημαντικά.
Το Σαχέλ είναι μια περιοχή, όπου στο παρελθόν άνθισαν πολλοί νομαδικοί πολιτισμοί γεωργών και κτηνοτρόφων, με περιόδους σημαντικής ευημερίας, καθώς ήλεγχαν τους εμπορικούς δρόμους της Σαχάρας. Γεωγραφικά, αποτελεί μεταβατική ζώνη ανάμεσα στη Σαχάρα στα βόρεια και στη Σαβάνα στα νότια.
Μέσα σε λίγα χρόνια, αυτή η -κάποτε- πλούσια και καταπράσινη περιοχή, επηρεάστηκε σημαντικά από τις επαναλαμβανόμενες περιόδους ξηρασίας. Αιτία γι’ αυτό αποτέλεσε ο συνδυασμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης του πληθυσμού και των μη βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης της γης. Έτσι, χωρίς επαρκή παραγωγική γη, για την καλλιέργεια τροφίμων και τη διατήρηση ενός αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου, η φτώχεια αυξήθηκε ραγδαία. Με την πάροδο του χρόνου, το γεγονός αυτό οδήγησε σε σοβαρές ελλείψεις σε τροφή και νερό και κατ’ επέκταση σε επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις, μαζική ανεργία και αναγκαστική μετανάστευση.
Ενόψει των ολοένα και πιο απελπιστικών συνθηκών, οι ηγέτες των κοινοτήτων και οι πολιτικοί οραματιστές άρχισαν να αναζητούν μια μακροπρόθεσμη λύση. Τη δεκαετία του 1980, η εξωπραγματική ιδέα για το μετασχηματισμό των υποβαθμισμένων τοπίων της περιοχής, μέσα από τη δημιουργία ενός Μεγάλου Πράσινου Τείχους, άρχισε να αποκτά δυναμική. Εν τέλει, το 2007, υπό την ηγεσία της Αφρικανικής Ένωσης, οι χώρες σε ολόκληρη την περιοχή έκαναν το τολμηρό βήμα να δώσουν ζωή στο αφρικανικό όνειρο. Από τις 11 χώρες που υπέγραψαν την πρωτοβουλία στο ξεκίνημα, πλέον έχουν ενταχθεί περισσότερες από 20 χώρες σε αυτό το παν-αφρικανικό κίνημα.
Η συνεισφορά του Μεγάλου Πράσινου Τείχους
Είναι γεγονός πως η δημιουργία ενός τείχους από δέντρα στην Αφρική αποτελεί σημαντική συνεισφορά στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή και όχι μόνο. Ειδικότερα, το Μεγάλο Πράσινο Τείχος, υποστηρίζει 15 από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Οι 17 Στόχοι Βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούν μία παγκόσμια ατζέντα, που έχει ως σκοπό την επίτευξη ενός πιο ισότιμου και βιώσιμου κόσμου έως το 2030.
Επιπλέον, σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθούμε στους στρατηγικούς στόχους του σχεδίου. Αυτοί είναι, μεταξύ άλλων, η δημιουργία καλλιεργήσιμων και εύφορων εκτάσεων γης, η διασφάλιση εύκολης και γρήγορης πρόσβασης σε πόσιμο νερό και η εξασφάλιση τροφής. Στη συνέχεια, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων κοινοτήτων του κόσμου και η ειρηνική διαβίωση των κατοίκων μέσα σε αυτές. Σκοπός είναι να σπάσει ο κύκλος των συγκρούσεων και της μετανάστευσης, σε ένα περιβάλλον όπου θα υπάρχουν ίσες εργασιακές ευκαιρίες.
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος ενάντια στην τρομοκρατία
H ερημοποίηση της περιοχής του Σαχέλ της Αφρικής προκαλεί μία σειρά προβλημάτων και ανάμεσα σε αυτά είναι και η τρομοκρατία. Πάνω σε αυτό έχουν γίνει έρευνες σχετικά με το κατά πόσο ένα σχέδιο αναδάσωσης θα μπορούσε να βοηθήσει.
Αυτή η ημιάνυδρη έκταση νότια της ερήμου Σαχάρα χαρακτηρίζεται από ξηρασία, καύσωνα και έλλειψη τροφής. Το γεγονός αυτό έχει οδηγήσει τους κατοίκους να δελεάζονται από τους τρομοκράτες λόγω έλλειψης χρημάτων και επαγγελματικών ευκαιριών στην περιοχή τους. Από τη μία, οι περισσότεροι αποφεύγουν την τρομοκρατία και συνεχίζουν να ζουν στο Σαχέλ, το πιο αφιλόξενο μέρος του κόσμου. Από την άλλη, κάποιοι εγκαταλείπουν την περιοχή εντελώς και κατευθύνονται προς νέους ορίζοντες.
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος θα δώσει εναλλακτικές λύσεις στους κατοίκους του Σαχέλ
Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ερημοποίηση έχει να κάνει με την κακή διαχείριση γης, η οποία μετατρέπει μια περιοχή σε έρημο. Η υπερβολική χρήση του Σαχέλ ως βοσκότοπο και η αποψίλωση των δασών είναι οι κύριες αιτίες της απερήμωσης και έχουν μετατρέψει τις τεράστιες εκτάσεις του, σε σκόνη.
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος θα ανατρέψει τα δεδομένα, καθώς είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα τείχος από δέντρα. Είναι ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αναδάσωσης που κατά την ολοκλήρωσή του θα μοιάζει με ένα πράσινο μωσαϊκό. Επομένως, δεν θα φυτευτούν μόνο δέντρα, αλλά και θάμνοι ή κάποια ποώδη φυτά.
Οι επιτυχίες του προγράμματος δίνουν ξανά ζωή στο Σαχέλ
Από το ξεκίνημα της πρωτοβουλίας το 2007, η ζωή ξεκίνησε να επανέρχεται στις εκτάσεις γης του Σαχέλ παρέχοντας τροφή, θέσεις εργασίας και σταθερότητα στις ζωές των ανθρώπων. Με τη χρηματοδοτική υποστήριξη της Αφρικανικής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Παγκόσμιας Τράπεζας και άλλων διεθνών επενδυτών, ξεκίνησε η φύτευση το 2011.
Έκτοτε 12 εκατομμύρια δέντρα έχουν φυτευτεί στη Σενεγάλη και τα περισσότερα από αυτά είναι ακακίες. Τα συγκεκριμένα δέντρα επιλέχθηκαν εξαιτίας του ότι είναι ανθεκτικά στην ξηρασία και διότι αποτελούν για τις τοπικές κοινότητες μία πηγή εισοδήματος. Συνήθως, το εισόδημα προέρχεται από το αραβικό κόμμι ή κόμμι ακακίας. Το αραβικό κόμμι χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής κυρίως στη βιομηχανία τροφίμων, καθώς είναι βρώσιμο -έχει όμως και διάφορες άλλες βιομηχανικές εφαρμογές.
Επιπλέον σημαντικά επιτεύγματα αποτελούν τα παρακάτω:
- Στην Αιθιοπία έχουν αποκατασταθεί 15 εκατομμύρια εκτάρια γης.
- Στην Μπουρκίνα Φάσο έχουν αποκατασταθεί 3 εκατομμύρια εκτάρια γης, μέσω μιας τοπικής πρακτικής που χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους η οποία ονομάζεται Zaϊ.
- Στη Νιγηρία 5 εκατομμύρια εκτάρια υποβαθμισμένης γης αποκαταστάθηκαν.
- Στο Νίγηρα 5 εκατομμύρια εκτάρια γης αποκαταστάθηκαν, παρέχοντας επιπλέον 500.000 τόνους σιτηρών ετησίως. Ποσότητα που είναι αρκετή για να θρέψει 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους.
Ποια είναι η πρόοδος του Μεγάλου Πράσινου Τείχους σήμερα;
Φτάνοντας στο σήμερα, η φιλόδοξη πρωτοβουλία διανύει τη δεύτερη δεκαετία της και έχει ήδη αποκαταστήσει περίπου 18 εκατομμύρια εκτάρια γης από το 2007, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε από τη Σύμβαση Ηνωμένων Εθνών για την καταπολέμηση της ερημοποίησης (UNCCD) το 2020. Ο τελικός στόχος είναι το Μεγάλο Πράσινο Τείχος να αποκαταστήσει 100 εκατομμύρια εκτάρια μέχρι το 2030. Μόλις ολοκληρωθεί, θα είναι η μεγαλύτερη «ζωντανή κατασκευή» στον κόσμο.
Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το γεγονός πως το Τείχος δημιούργησε πάνω από 350.000 θέσεις εργασίας. Αναφορικά με αυτό, στόχος είναι η δημιουργία 10 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, έχει επιφέρει περίπου 90 εκατομμύρια δολάρια σε έσοδα, σύμφωνα με αξιολόγηση, από το 2007 έως το 2018. Βέβαια, για την επίτευξη του τελικού στόχου της πρωτοβουλίας έως το 2030, οι εμπλεκόμενες χώρες πρέπει να αποκαθιστούν, κατά μέσο όρο, 8,2 εκατομμύρια εκτάρια γης κάθε χρόνο. Η ετήσια οικονομική επένδυση που αναλογεί σε αυτό το έργο είναι 4,3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ένα παγκόσμιο σύμβολο
Το Μεγάλο Πράσινο Τείχος δεν είναι απλά ένα πράσινο μωσαϊκό από τη μία άκρη της Αφρικής στην άλλη, αλλά ένα κίνημα που αφορά ολόκληρο τον πλανήτη. Ως γνωστόν, τα δέντρα συμβάλλουν στην παραγωγή οξυγόνου και με αυτό το μεγαλεπήβολο έργο μπορούμε να πάρουμε μια μεγάλη ανάσα ελπίδας για το μέλλον του πλανήτη στον αγώνα ενάντια στην κλιματική αλλαγή.
Το Μεγάλο πράσινο Τείχος δεν είναι μόνο για το Σαχέλ. Είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο για την ανθρωπότητα που ξεπερνά τη μεγαλύτερη απειλή της, δηλαδή το ραγδαία υποβαθμισμένο περιβάλλον.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Great Green Wall, ανακτήθηκε από www.greatgreenwall.org, τελευταία επίσκεψη 2/5/2021
- Το μεγάλο πράσινο τείχος της Αφρικής, ανακτήθηκε από www.geografikoi.gr, τελευταία επίσκεψη 2/5/2021
- Great Green Wall, ανακτήθηκε από en.wikipedia.org, τελευταία επίσκεψη 2/5/2021
- Africa’s Great Green Wall is officially 4% – and unofficially 18% – complete, ανακτήθηκε από news.globallandscapesforum.org, τελευταία επίσκεψη 2/5/20212
- Green wall’ to target Sahel terrorism, ανακτήθηκε από www.bbc.com, τελευταία επίσκεψη 2/5/2021
