Το νερό εισάγεται για πρώτη φορά ως εμπόρευμα στο χρηματιστήριο της Wall Street και ανησυχίες εγείρονται μήπως είναι αυτή η τελευταία προειδοποίηση για την ανθρωπότητα. Πλέον, οι επενδυτές μπορούν να διαπραγματευτούν την παροχή νερού στο χρηματιστήριο εξαιτίας του επικείμενου και έντονου φαινομένου λειψυδρίας που αναμένεται.
Ο ΟΗΕ προειδοποιεί, πως μέχρι το -καθόλου μακρινό- 2050 η έλλειψη νερού θα επιδράσει σε περίπου 5 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.
Από τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Καλιφόρνια, στην εισαγωγή του νερού στη Wall Street
Στην Καλιφόρνια, ενώ οι πυρκαγιές είναι συχνό φαινόμενο κατά τη διάρκεια του χρόνου, το 2020 ήταν η πιο καταστροφική χρονιά. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τον πιο βασικό παράγοντα για τις δραματικές συνέπειες των πυρκαγιών στην Καλιφόρνια, καθώς ο καύσωνας κατά τους εαρινούς και καλοκαιρινούς μήνες προκαλεί το λιώσιμο του χιονιού νωρίτερα. Έτσι, δημιουργείται μεγαλύτερης διάρκειας ξηρασία, η οποία αυξάνει την υγρασία στη βλάστηση και καθιστά τα δάση περισσότερο ευάλωτα στις πυρκαγιές.
Οι χιλιάδες καμένες εκτάσεις στην Καλιφόρνια ήταν η αφορμή να ανακοινωθεί η έκδοση συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για την παροχή νερού ήδη από τον Σεπτέμβρη του 2020.
Ένα συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης αποτελεί μια δεσμευτική συμφωνία και υποχρέωση για την αγορά ή πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου, εν προκειμένω το νερό, σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή στο μέλλον και σε προκαθορισμένη τιμή.
Η εισαγωγή του νερού στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (Wall Street) σημαίνει ότι πλέον οι αγρότες, οι επενδυτές και οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο ενδεχόμενων δυσμενών μεταβολών της μελλοντικής τιμής του νερού. Τα εν λόγω συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης κυκλοφόρησαν από την εταιρία CME Group, με έδρα το Σικάγο.
Το νερό στη Wall Street θα “σώσει” την οικονομία αλλά όχι το περιβάλλον
Στις 7 Δεκέμβρη 2020 ξεκίνησε η διαπραγμάτευση των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης για το νερό με την ονομασία (ticker symbol) NQH2O. Τα συμβόλαια είναι συνδεδεμένα με τον δείκτη Nasdaq Veles California Water Index, ο οποίος μετράει τη μέση σταθμισμένη τιμή του νερού. Ακόμα, κάθε ένα από αυτά αποτιμάται σε δολάρια ανά 10 στρέμματα νερού το οποίο αντιστοιχεί περίπου σε 3,26 εκατομμύρια γαλόνια, ή ανά την ποσότητα νερού που απαιτείται για να καλύψει ένα στρέμμα.
Σύμφωνα με την CME Group, η εισαγωγή του νερού στο χρηματιστήριο θα βοηθήσει στη διαχείριση του κινδύνου, ο οποίος σχετίζεται με την έλλειψη νερού, όπως και στην καλύτερη ευθυγράμμιση της προσφοράς με τη ζήτηση. Συμπληρωματικά, το Bloomberg αναφέρει πως σκοπός των συμβολαίων είναι να προστατεύσουν τους μεγαλύτερους καταναλωτές νερού στην Καλιφόρνια από την αύξηση των τιμών. Ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτης λειψυδρίας για όλους τους επενδυτές.
Έχει καταστεί λοιπόν σαφές, ότι η εισαγωγή του νερού ως εμπόρευμα στη Wall Street δεν συνδράμει στην επίλυση του περιβαλλοντικού ζητήματος της λειψυδρίας, παρά μόνο προειδοποιώντας τους καταναλωτές ότι το νερό βρίσκεται σε έλλειψη. Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος λειψυδρίας δεν μειώνεται με την εισαγωγή του νερού στο Χρηματιστήριο, καθώς η κίνηση αυτή ανταποκρίνεται μόνο στο οικονομικό πλήγμα που θα προκαλέσει η μειωμένη παροχή νερού.
Η λειψυδρία ως παγκόσμιο πρόβλημα
To 2020 ήταν η χρονιά που εκτιμούμε όσα έχουμε. Σε έναν απολογισμό του, θα συνειδητοποιήσει κανείς ότι πολλά πράγματα τα θεωρούμε δεδομένα, χωρίς να αμφισβητούμε την εξαντλήσιμη φύση τους. Στο συγκεκριμένο άρθρο αναφερόμαστε στο καθαρό και πόσιμο νερό.
Τα υδάτινα συστήματα είναι ζωτικής σημασίας, αφού τροφοδοτούν τόσο τα οικοσυστήματα όσο και τον αυξανόμενο ανθρώπινο πληθυσμό. Αυτή τη στιγμή πολλά από αυτά βρίσκονται υπό πίεση. Τα ποτάμια, οι λίμνες και οι υδροφορείς στεγνώνουν ή μολύνονται και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παροχή πόσιμου νερού. Επιπλέον, περισσότεροι από τους μισούς υγροτόπους του κόσμου έχουν εξαφανιστεί. Συγχρόνως, η αγροτική παραγωγή καταναλώνει περισσότερο νερό από οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα. Τέλος, η κλιματική αλλαγή έχει φέρει αλλαγές και στον καιρό, προκαλώντας τις ελλείψεις σε νερό, ενώ παράλληλα είναι έντονο το φαινόμενο της ξηρασίας σε κάποιες περιοχές και σε άλλες οι πλημμύρες.
Τα αποτελέσματα της λειψυδρίας είναι αισθητά, ήδη σε μεγάλο βαθμό, σε πολλούς πληθυσμούς:
- Περίπου 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως δεν έχουν πρόσβαση σε νερό και συνολικά 2,7 δισεκατομμύρια αντιμετωπίζουν ελλείψεις νερού τουλάχιστον μία φορά το μήνα.
- 2,4 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εκτεθειμένοι σε ασθένειες οι οποίες προέρχονται από μολυσμένα ύδατα.
Πώς επηρεάζει εμάς το γεγονός ότι το νερό εισήχθη στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης;
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι δεν μας επηρεάζει, είτε οικονομικά είτε στη δική μας πρόσβαση στο νερό.
Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να είμαι εφησυχασμένος/η;
Τουναντίον! Είναι η τελευταία μας ευκαιρία να δράσουμε, είναι μία προειδοποίηση και είμαστε τυχεροί να την έχουμε. Η απειλή της έλλειψης νερού δεν βρίσκεται τόσο μακριά μας. Η Ελλάδα ήδη πλήττεται από το φαινόμενο της λειψυδρίας, εξαιτίας της υπερβολικής κατανάλωσης νερού.
Η λειψυδρία στην Ελλάδα
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες και μάλιστα πολλές από αυτές θα αρχίσουμε να τις αντιλαμβανόμαστε σύντομα. Το μεσογειακό κλίμα μπορεί να χαρακτηρίζεται από ζέστη, αλλά επικρατεί το φαινόμενο να γίνεται όλο πιο ζεστό και ξηρό. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στις μεσογειακές χώρες να επηρεάζονται περίπου 180 εκατομμύρια άνθρωποι από τη λειψυδρία.
Ειδικότερα, στην Ελλάδα βρισκόμαστε στην 26η θέση ανάμεσα στις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα έλλειψης νερού. Μέχρι το 2050, στη χώρα μας, η θερμοκρασία μπορεί να είναι 2°C θερμότερη και να έχουμε 18% λιγότερες βροχοπτώσεις.
Ως επακόλουθο, οι ξηρασίες θα χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση, ενώ η επαναφόρτιση των υπόγειων υδάτων θα καθυστερεί περισσότερο. Είναι γεγονός πως η Ελλάδα στηρίζει περισσότερο από το 40% του χρησιμοποιούμενου νερού της σε υπόγειους υδάτινους φορείς, συχνά περισσότερο στα νησιά. Ωστόσο, σε πολλές περιοχές όπως η Κρήτη και η Κόρινθος, τα υπόγεια ύδατα εξάγονται γρηγορότερα απ’ ότι μπορούν να επαναφορτιστούν φυσικά. Αυτό, όχι μόνο αποστραγγίζει τους υδροφορείς, αλλά επιτρέπει και στο αλμυρό νερό να εισχωρήσει και να μολύνει ολόκληρη την παροχή.
Τα κατοικημένα ελληνικά νησιά αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα λειψυδρίας. Η γεωλογία του εδάφους και οι ελάχιστες βροχοπτώσεις καθιστούν δύσκολο το να αποθηκευτεί νερό, προκαλώντας ελλείψεις ειδικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όπου η ζήτηση είναι στα πιο υψηλά επίπεδα λόγω της αυξημένης άρδευσης και της εισροής τουριστών.
Με δεδομένα τα παραπάνω δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι η ζήτηση του νερού αυξάνεται σε υπερβολικό και μη βιώσιμο βαθμό, δηλαδή περίπου 6% ετησίως. Επιπλέον, όσον αφορά τη ζήτηση, τα ελληνικά νοικοκυριά αντιπροσωπεύουν το 14% της κατανάλωσης νερού. Το γεγονός αυτό τα καθιστά έναν από τους πιο βασικούς χρήστες νερού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καταναλώνοντας σχεδόν 40 γαλόνια (177 λίτρα) ανά άτομο την ημέρα. Γι’ αυτό, αν η Ελλάδα δεν λάβει επείγοντα μέτρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης και την αύξηση της αποδοτικότητας του νερού, σε λίγα χρόνια η προσφορά δεν θα καλύπτει τη ζήτηση και η λειψυδρία θα είναι μάλλον γεγονός.
Περίπου το 30% της Ελλάδας θα μπορούσε να γίνει έρημος τις επόμενες δεκαετίες. Εντούτοις, υπάρχουν λύσεις που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις αρνητικές συνέπειες της μελλοντικής λειψυδρίας.
Προτεινόμενες λύσεις για να σώσουμε το νερό
- Στην ηπειρωτική χώρα θα μπορούσαμε να μεταφέρουμε νερό μέσω αγωγών και καναλιών από τις βροχερές ορεινές περιοχές στις ξηρότερες.
- Στην Ελλάδα είναι εφικτό να παράγουμε 200.000 κυβικά μέτρα νερού ημερησίως μέσω αφαλάτωσης. Συνεπώς, έχουμε την επιλογή, περισσότερο στα νησιά, να κατασκευάσουμε μικρές μονάδες που θα μετατρέπουν το θαλασσινό νερό σε γλυκό.
Παράλληλα με τα έργα υποδομής, μπορούμε όλοι να εξοικονομήσουμε νερό, κάνοντας μόνο μερικές μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας, οι οποίες μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά:
- Επιλέγουμε ένα σύντομο ντουζ αντί να βυθιστούμε σε μια μπανιέρα γεμάτη νερό. Θα εξοικονομήσουμε ~100 λίτρα.
- Κλείνουμε τη βρύση ενώ βουρτσίζουμε τα δόντια μας ή ξυριζόμαστε.
- Επισκευάζουμε αμέσως τις διαρροές.
- Πλένουμε μόνο με γεμάτο πλυντήριο.
- Επαναχρησιμοποιούμε νερό για φυτά και κήπους (πχ. συλλέγοντας το νερό της βροχής).
- Αποφεύγοντας το ξέβγαλμα των πιάτων πριν τα βάλουμε στο πλυντήριο, μπορούμε να εξοικονομήσουμε έως και 40 λίτρα νερό.
Ένα θετικό συμπέρασμα για ένα δυσοίωνο μέλλον και τη λειψυδρία
Η προσπάθεια που καταβάλει ο καθένας μας έχει μεγάλη σημασία στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων. Χθες ήταν οι πυρκαγιές, σήμερα είναι η λειψυδρία, αύριο δεν θα αναγνωρίζουμε το περιβάλλον γύρω μας.
Χρειάζεται όλοι να έχουμε επίγνωση σχετικά με το τι έχει προηγηθεί ώστε να έχουμε νερό στο ποτήρι μας. Όσο περισσότερο εκτιμάμε το νερό, τόσο λιγότερο θα το σπαταλάμε και θα είναι πιο πιθανό να εξασφαλίσουμε το υδάτινο μέλλον μας.
Ήρθε η ώρα να δράσουμε.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- 2020 Fire Season Outlook, ανακτήθηκε από www.fire.ca.gov, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
- California Water Futures Begin Trading Amid Fear of Scarcity, ανακτήθηκε από www.bloomberg.com, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
- WALL STREET IS ABOUT TO START TRADING WATER FOR THE FIRST TIME, ανακτήθηκε από www.euronews.com, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
- Wall Street: Λόγω επικείμενης λειψυδρίας, θα εισάγουν το νερό στο χρηματιστήριο, ανακτήθηκε από www.news247.gr, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
- Water Scarcity Overview, ανακτήθηκε από www.worldwildlife.org, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
- Preventing a water crisis in Greece, ανακτήθηκε από www.nationalgeographic.com, τελευταία επίσκεψη 31/12/2020
