Η ανυπακοή ή αλλιώς η μη συμμόρφωση προς τους κανόνες είναι ένα συχνό φαινόμενο στο χώρο του σχολείου. Ο κύριος λόγος για τον οποίο οι μαθητές οδηγούνται στη διεύθυνση είναι η ανυπακοή προς τους κανόνες και η έλλειψη σεβασμού. Η συμπεριφορά αυτή μπορεί να εκδηλώνεται με ενεργητικό ή παθητικό τρόπο, αλλά πάντοτε είναι εσκεμμένη και συνειδητή.
Τύποι ανυπακοής:
- Άμεση ανυπακοή: σχετίζεται με εχθρότητα, θυμό και εναντιωματική συμπεριφορά.
- Παθητική ανυπακοή: το παιδί αγνοεί την εντολή.
- Συνήθης μορφή ανυπακοής: το παιδί αρνείται να συμμορφωθεί αλλά δεν εμφανίζει θυμό.
- Διαπραγμάτευση: γίνεται προσπάθεια από το παιδί να διαπραγματευτεί τους όρους της εντολής.
Πρακτικές οδηγίες προς τους εκπαιδευτικούς:
Στις περιπτώσεις όπου τα προβλήματα ανυπακοής ενός μαθητή είναι έντονα και σχετίζονται με άλλες συναισθηματικές διαταραχές, είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτικός να λαμβάνει στήριξη από τη διεπιστημονική ομάδα των ΚΕΣΥ και να ακολουθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης. Ωστόσο, ακολουθώντας τις παρακάτω οδηγίες, μπορούν να αντιμετωπιστούν κάποιες δυσλειτουργικές συμπεριφορές των παιδιών και να γίνει μία πρώτη αντιμετώπιση της ανυπακοής στο σχολείο.
- Διατύπωση οδηγιών με ήπιο και θετικό τρόπο, χωρίς τη χρήση αρνητικών προτάσεων και απειλών.
- Διατύπωση οδηγιών με εναλλακτικό τρόπο, δίνοντας στο μαθητή τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε δύο επιλογές.
- Ήρεμη προσέγγιση του μαθητή που δεν συμμορφώνεται με τις εντολές, αποφυγή λεκτικής ή μη λεκτικής επικοινωνίας (π.χ. μία έντονη ματιά) που θα προκαλέσει αρνητικά το μαθητή.
- Χρήση επαίνου κάθε φορά που ο μαθητής θα εφαρμόζει μια επιθυμητή συμπεριφορά, ώστε να θελήσει να την επαναλάβει.
- Διακοπή της αρνητικής αντίδρασης του μαθητή πριν αυτή κλιμακωθεί. Αυτό μπορεί να γίνει στρέφοντας την προσοχή του μαθητή σε κάτι άλλο ή μετακινώντας τον προσωρινά, ώστε να αποκλιμακωθεί η ένταση.
- Αποφυγή λογομαχίας με το μαθητή και υπενθύμιση των προαποφασισμένων συνεπειών, που προβλέπονται για τους μαθητές στην περίπτωση ανυπακοής.
- Δημιουργία μίας γωνιάς χαλάρωσης μέσα ή έξω από την τάξη, όπου οι μαθητές θα έχουν την ευκαιρία να ηρεμήσουν και να σκεφτούν.
- Χρήση ερωτήσεων ανοιχτού τύπου, ώστε οι μαθητές να έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν τον προβληματισμό τους.
- Ανάθεση εργασιών αναστοχασμού μετά τη λήξη της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.
- Διάρθρωση του φάσματος των συμπεριφορών και των επιπτώσεων τους. Κάθε παραβίαση των κανόνων της τάξης ή του σχολείου θα πρέπει να τιμωρείται με βάση τη σοβαρότητά της. Οι μαθητές θα πρέπει μαζί με τους κανόνες να μαθαίνουν και τις συνέπειες της ανυπακοής τους.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Αγαλιώτης, Ι. (2006). Διδασκαλία παιδιών με δυσκολίες μάθησης και προσαρμογής. Οικοπροσαρμοστική προσέγγιση. Τόμος Α’: Οικοπροσαρμοστική αξιολόγηση. Το Αξιολογικό Σύστημα Μαθησιακών Αναγκών (ΑΣΜΑ). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Ζησιμόπουλος, Δ. (2010). Ανυπακοή – μη συμμόρφωση προς τους κανόνες: Βοηθώντας το παιδί στην τάξη. Στο: Ε. Α. Κολιάδης (Επιμ.). Συμπεριφορά στο σχολείο. Αξιοποιούμε δυνατότητες. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη.
