Μέσα στην επιδημία του ναρκισσισμού, που χαρακτηρίζει τις δυτικές κοινωνίες, όπου έρευνες δείχνουν αύξηση ναρκισσιστικών στοιχείων προσωπικότητας, που περιορίζουν το ειλικρινές ενδιαφέρον μας για τους άλλους, αξίζει να μιλήσουμε για τη μαγική δύναμη της ενσυναίσθησης.
Ο όρος ενσυναίσθηση εισήχθη, αρχικά, από τον εκφραστή της προσωποκεντρικής προσέγγισης Carl Roger κι εφαρμόστηκε στο εκπαιδευτικό και ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο. Η ενσυναίσθηση μεταφράζεται σαν την τέχνη του να μπορείς να εισέρχεσαι στα θέλω, τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων, βλέποντας μέσα από τα δικά τους μάτια, μπαίνοντας στα δικά τους παπούτσια, χωρίς όμως να ταυτιζόμαστε. Η ταύτιση οδηγεί σε δική μας ψυχική εξάντληση. Αυτή η διαδικασία αποτελεί δρόμο βαθιάς ενεργητικής ακρόασης, συνδιαλλαγής, αλληλεπίδρασης. Μια διαδικασία βαθιάς αναμέτρησης με τον εαυτό μας. Πολύ συχνά ταυτίζουμε τον όρο ενσυναίσθηση με τον όρο συμπάθεια. Ακολουθεί ένα σύντομο βίντεο, ιδιαίτερα επεξηγηματικό, που αποσαφηνίζει αυτούς τους δύο όρους.
Η ενσυναίσθηση οφείλει να αποτελεί μέρος της παιδαγωγικής διαδικασίας. Τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, δείχνουν ότι διαθέτουν την ικανότητα της ενσυναίσθησης. Ανταποκρίνονται στη συναισθηματική κατάσταση των άλλων είτε με εκφράσεις προσώπου είτε με αγκαλιές και φιλιά. Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί δει τη μητέρα του στεναχωρημένη θα σπεύσει να πάει κοντά της και να την αγκαλιάσει.
Είναι σπουδαίο να καλλιεργούμε αυτή την ικανότητα στο σχολείο. Η ενσυναίσθηση δεν εκπαιδεύεται μέσω της μεταφοράς γνώσεων. Αποτελεί βιωματική διαδικασία, το παιδί μαθαίνοντας τα δικά του συναισθήματα, θα μπορέσει να αναγνωρίσει και των άλλων. Επειδή δεν είναι αυτονόητο ότι γνωρίζει τα συναισθήματά του, οφείλουμε να μιλήσουμε για αυτά και να του εξηγήσουμε πώς να τα διαχειρίζεται. Όταν ένα παιδί νιώθει λύπη για ένα γεγονός που το στεναχώρησε, σεβόμαστε το συναίσθημά του, δεν σπεύδουμε να φέρουμε στην επιφάνεια το συναίσθημα της χαράς, ώστε να νιώσει καλύτερα. Όλα τα συναισθήματα υπάρχουν για να τα βιώνουμε. Μια εναλλακτική αντιμετώπιση είναι να σταθούμε δίπλα του, στο ύψος του και να του δώσουμε την ευκαιρία να μας μιλήσει εκείνο, όποτε νιώσει έτοιμο. Η συμπεριφορά μας είναι παράδειγμα για τα παιδιά, αν βρεθούν σε αντίστοιχη περίπτωση θα θυμηθούν πώς αντιδράσαμε και θα πράξουν το ίδιο.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗΣ ΣΕ ΣΧΟΛΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ:
- Επαφή με τη φύση. Παρακινούμε τα παιδιά να φυτέψουν και να φροντίσουν φυτά μέσα στην τάξη. Συμμετέχουν σε όλη τη διαδικασία ανάπτυξης τους. Τους παρέχουν ήλιο, νερό, νιώθουν περήφανα για εκείνα και ταυτόχρονα δένονται μεταξύ τους. Η επαφή με τη φύση και η ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε γύρω μας είναι συνδεδεμένα με την ενσυναίσθηση.
- Τα κόμικ ως εργαλείο για την ενσυναίσθηση. Οι αναγνώστες ταυτίζονται με τους πρωταγωνιστές, τα κόμικ απαιτούν την εμπλοκή του αναγνώστη. Ένα παράδειγμα κόμικ, που αφορά το προσφυγικό ζήτημα είναι «οι πρόσφυγες». Σπουδαίο graphic novel, θέμα του η ιστορία του Ίμπο από την Αφρική, που ακολουθεί τον μεγάλο του αδερφό σε ένα δύσκολο ταξίδι, προκειμένου να βρουν την αδερφή τους, που έχει μεταναστεύσει στην Ευρώπη. Η δραστηριότητα έχει ως εξής: Μετά την ανάγνωση του κόμικ, μπορεί να ζητηθεί από τα παιδιά να δημιουργήσουν μαζί με τους εκπαιδευτικούς μια ιστορία για το μέλλον του πρωταγωνιστή. Σε μικρότερα παιδιά μπορεί να ζητηθεί να ζωγραφίσουν πώς φαντάζονται τη ζωή του πρωταγωνιστή σήμερα.
- Διαχωρίστε τις κλίκες που σχηματίζουν οι μαθητές, εφαρμόζοντας τυχαίες μικτές ομάδες, κατά τη διάρκεια γευμάτων. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συνομιλήσουν με νέους μαθητές, αναπτύσσοντας την ενσυναίσθηση.
- Κάθε εβδομάδα, επιτρέψτε σε λίγους μαθητές 15 λεπτά να μιλήσουν για τις μεγαλύτερες επιτυχίες και δυσκολίες τους. Χρήσιμες προτάσεις, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν: Ένα καλό πράγμα στη ζωή μου είναι… Κάτι καλό/ άσχημο που μου συνέβη είναι… Οι επιτυχίες δεν χρειάζεται να είναι μεγαλοπρεπείς, για παράδειγμα μπορούν να αναφέρουν πόσο νόστιμο ήταν το χθεσινό κέικ που έφτιαξαν μαζί με τη μητέρα τους.
- Ο έλεγχος θερμοκρασίας. Κάνοντας στο παιδί αυτή την απλή ερώτηση: -Πώς αισθάνεσαι σήμερα; Σε αυτή την περίπτωση, ένα λεξιλόγιο συναισθημάτων πρέπει να δοθεί στους μαθητές για χρήση.
- Προετοιμάστε έναν σελιδοδείκτη ή μια αφίσα με προτάσεις ενσυναίσθησης. Όπως, «Βλέπω τι εννοείς», «Σε καταλαβαίνω», «Μπορώ να σε βοηθήσω με αυτό», «Να ξέρεις ότι δεν είσαι μόνος».
- Ένα ευρέως διαδεδομένο βιβλίο είναι το «Have you filled a bucket today». Βάλτε σε μικρούς κουβάδες ή κουτιά ευγένειας για κάθε μαθητή, όπου κάποιος μπορεί να γράψει κάτι θετικό για τον άλλο και να το ρίξει μέσα στον κουβά-κουτί. Ένα παράδειγμα: «Σ’ ευχαριστώ, που με βοήθησες με την άσκηση χθες».
- Κινέζικα μπισκότα ενσυναίσθησης. Η ίδια δραστηριότητα να γίνει με κινέζικα χάρτινα μπισκοτάκια, να τους αφήσετε να διακοσμήσουν τα χάρτινα τους μπισκοτάκια και να προσθέτουν το μήνυμά τους στον συμμαθητή τους.
- Ψυχολογική αγκαλιά. Η καλύτερη φράση, που μπορεί να περιγράψει την ενσυναίσθηση. Δεν πρόκειται για το ποια λόγια πρέπει να χρησιμοποιήσετε, για να απαντήσετε, αλλά για να ακούσετε προσεκτικά τον άλλο, να του επιτρέψετε να μιλήσει.
Τέλος, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να συμβεί μια τέτοια μετάβαση από ένα σχολείο, που δίνει έμφαση μόνο στη γνωστική ανάπτυξη των μαθητών, σε ένα ελεύθερο σχολείο, που θα προάγει παράλληλα με την γνωστική και τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Εξάλλου, με την καρδιά βλέπει κανείς σωστά. Το ουσιώδες στο μάτι είναι αόρατο (Antoine De Saint- Expiry, Ο Μικρός Πρίγκιπας).
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν:
Διδάσκοντας την ενσυναίσθηση στην σχολική τάξη. Aνακτήθηκε από https://ideografos.wordpress.com/2017/09/27/%CE%B4%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CF%83%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CE%BD%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B8%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%83%CF%87%CE%BF/
Δραστηριότητες κοινωνικής ενσυναίσθησης . Aνακτήθηκε από https://www.martimargarita.com/el/%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B5%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CE%BD%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B8/
Τα κόμικς ως εργαλείο καλλιέργειας ενσυναίσθησης. Aνακτήθηκε από https://kidotfestival.com/ta-komiks-os-ergalio-kalliergias-ensynesthisis/
Τι είναι η ενσυναίσθηση και πώς διδάσκεται στο σχολείο; Aνακτήθηκε από https://www.anadeixeto.gr/2018/06/18/%CF%84%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CE%B5%CE%BD%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B8%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CF%89%CF%82-%CE%B4%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CF%83%CE%BA/
