Στις αρχές του 20ού αιώνα, μέσα στον οργασμό της ανακάλυψης των τελευταίων εναπομεινάντων ανεξερεύνητων περιοχών της γης, ο Αμερικάνος Ναύαρχος Ρίτσαρντ Μπέρντ ,εξερευνητής της ανταρκτικής, πιλότος του 1ου ΠΠ, το 1933 ζήτησε τον νεαρό φοιτητή Επαμεινώνδα Τζέιμς Δήμα από το MIT, να τον ακολουθήσει στην δεύτερη αποσ
τολή του στην Ανταρκτική, δίνοντας την υπόσχεση στο πρόεδρο του πανεπιστημίου, ότι θα τον υποχρέωνε να πάρει μαζί και τα βιβλία του!
Ο Δήμας ήταν μηχανικός αεροσκαφών στο πνεύμα του Λίντμπεργκ, γεννημένος στην στην Ελλάδα (Κόρινθο), έφυγε με τους γονείς του στην Αμερική σε πολύ μικρή ηλικία.
Το περιοδικό Tech του ΜΙΤ έγραψε για τον νεαρό φοιτητή με τα σκούρα μαλλιά και το διεισδυτικό βλέμμα σε ένα πρωτοσέλιδο άρθρο στις 28 Νοεμβρίου 1932 ότι σπούδαζε αεροναυπηγική και είχε ήδη μεγάλη εμπειρία έχοντας δουλέψει στο Χουβερ (Hoover Field), πρώτο αεροδρόμιο της Ουάσινγκτον
Ο Δήμας, πολυμήχανος και επίμονος άνθρωπος, είναι 28 χρονών όταν προστίθεται στη αποστολή του Byrd , μαζί με τους άλλους πενήντα πέντε άνδρες
και ζει στην πολικό σταθμό Little America (video) στην Ανταρκτική όπου τα ακραία φαινόμενα που καταπόνησαν ιδιαίτερα την αποστολή. Ο Δήμας εμφανίζεται στο ημερολόγιο του Byrd με καμένα τα χέρια από τον πάγο του μετάλλου των μηχανών. Η αποφασιστικότητα του ήταν ενίοτε απερίσκεπτη: διακινδύνευσε τη ζωή του για να σώσει έναν ελκυστήρα που ταλαντεύονταν στην άκρη μιας βαθιάς ρωγμής ενός παγετώνα. Εργάστηκε για μήνες στην αναμόρφωση του εξοπλισμού μαζί με άλλα τρία άτομα σε ένα παγωμένο ετοιμόρροπο μικρό γκαράζ του σταθμού, γράφει ο Byrd στο ημερολόγιο της αποστολής.
Ο Δήμας όμως είχε και μια ιδιαίτερη σχέση με τον Byrd ,σώζοντας του τη ζωή σε μια μεγάλη νύχτα του χειμώνα του 1934. Ο Byrd ευρισκόμενος στη Βάση Advance στα ενδότερα της Ανταρκτικής (πάνω από 100 μίλια από την βάση Little America), για τη διεξαγωγή μετεωρολογικών παρατηρήσεων, έπαθε δηλητηρίαση από τις αναθυμιάσεις της θέρμανσής. Η κατάστασή του επιδεινώνονταν αργά από το Μάιο μέχρι τα τέλη Ιουλίου, ώσπου αυτό άρχισε να γίνεται αισθητά φανερό στην επικοινωνία με τα μέλη της αποστολής τόσο που οι άνδρες του οργάνωσαν αποστολή στη παγωμένη έρημο για να τον σώσουν. Τρεις προσπάθειες απέβησαν άκαρπες, εξ αιτίας των βλαβών στους κινητήρες που σταματούσαν από τους πολικούς τυφώνες και τις καταιγίδες, μέχρι που ο Δήμας με δύο άλλους άνδρες να καταφέρει ηρωικά να φτάσει στον Byrd που μπορούσε μετά βίας πλέον να σταθεί.
Η αποστολή επέστρεψε στην Αμερική στις αρχές του 1935, όταν ο Byrd έγινε καλά o Δήμας δεν επέστρεψε ποτέ στα μαθήματά του στο MIT. Δούλευε για την εταιρεία αεροσκαφών Douglas AircraftCompany στη Σάντα Μόνικα, στην Καλιφόρνια. Το ΜΙΤ έγραψε το όνομά του στο μητρώο τελειοφοίτων του 1940. Το 1945 κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για πλάστιγγες βαρέων οχημάτων. Πέθανε στις 17 Νοεμβρίου, 1979 στο Los Angeles County.
Ο ναύαρχος Byrd εκτός των ποικίλων αποτελεσμάτων της εξερεύνησης [πρώτη αεροπορική διέλευση από τον νότιο πόλο συν τοις άλλοις (video)(video)] στις διάρκεια των πέντε αποστολών, άφησε στην ανταρκτική δύο ονόματα σαν παρακαταθήκη των αποστολών του στην Ανταρκτική, βαφτίζοντας αντίστοιχα γεωγραφικά τοπωνύμια, ένα με το όνομά της γυναίκας του (Marie Byrd Land) και ένα δεύτερο …με αυτό του Δήμα (Demas Range: οροσειρά Δήμα (info) στην περιοχή Marie Byrd Land)!
Ο Ναύαρχος Richard Byrd οδήγησε την πρώτη αποστολή στην Ανταρκτική όπου χρησιμοποιήθηκαν αεροπλάνα. Byrd ήταν η πρώτος που πέταξε πάνω από το Νότιο Πόλο, κάνοντας ένα ταξίδι λίγων ωρών ενώ για την ίδια αποστολή οι Scott και Amundsen έκαναν μερικούς μήνες. Ο Byrd ήταν ο πρώτος άνθρωπος που είδε τον πόλο μετά τον Scott, αλλά από ψηλά ρίχνοντας δυο σακούλες με την αμερικανική σημαία. Ο Byrd προσπάθησε επίσης να κάνει το ίδιο με ελικόπτερο, αλλά συνετρίβη λίγο μετά την απογείωση. Στην βάση Little America, ίδρυσε την πρώτη ραδιοφωνική μετάδοση από την Ανταρκτική, κάνοντας τακτικές εκπομπές που ακούγονταν από ραδιοφωνικούς σταθμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες, πάνω 17.700 χιλιόμετρα μακριά που ακολουθούσαν την καμπυλότητα της γης.
O Δήμας υπήρξε μια από τις μοναδικές «ελληνικές» συμμετοχές στην εξερεύνηση των αρκτικών περιοχών. Προτού πεθάνει, προσέφερε το προσωπικό του αρχείο στην Ελλάδα. Με πλούσιο πρωτότυπο υλικό (έντυπο και κινηματογραφικό) από τις αποστολές του στην Ανταρκτική.
Η παρακαταθήκη του είναι σήμερα μερικά σκορπισμένα παλιόκουτα που σέρνονται στα πατώματα του Ναυτικού Μουσείου στον Πειραιά, λοιδορώντας την μνήμη και την κληρονομιά του, την αγάπη για την πατρίδα του αλλά αγνοώντας και την συμβολή του στην ιστορία της επιστήμης της γεωγραφίας.
πηγή: University of the Aegean, department of Geography
