«Ιβάν Κλιούν. Υπερβατικά τοπία. Ιπτάμενα γλυπτά. Φωτεινές σφαίρες» είναι ο τίτλος της πρώτης διεθνούς έκθεσης έργων του Ιβάν Κλιούν που πρόκειται να παρουσιαστεί στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης- Συλλογή Κωστάκη, στη Μονή Λαζαριστών, στη Θεσσαλονίκη, από τις 2 Ιουλίου έως τις 19 Σεπτεμβρίου 2021.
Ποιος ήταν ο Ιβάν Κλιούν
Ο Ιβάν Κλιούν (1873-1943) ήταν σπουδαίος Ρώσος ζωγράφος, γλύπτης, συγγραφέας και δάσκαλος. Γεννήθηκε το 1873 στο Μπολσίγιε Γκόρκι και το 1881 μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του στο Κίεβο. Μεταξύ 1892-1896 έζησε στην Πολωνία, όπου παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή για την Προώθηση των Τεχνών της Βαρσοβίας. Δύο χρόνια αργότερα, το 1898, εγκαταστάθηκε στη Μόσχα και μαθήτευσε σε διάφορα εργαστήρια. Σημαντικότερος σταθμός ωστόσο στην καλλιτεχνική του πορεία αποτέλεσε η γνωριμία του με τον Καζιμίρ Μαλέβιτς.
Το έργο του Ιβάν Κλιούν
Ο Κλιούν πέρασε από όλο το φάσμα των κινημάτων και των μεθόδων της εποχής ξεκινώντας από το Συμβολισμό. Το 1913 όμως, επηρεασμένος από τον Μαλέβιτς, ήρθε σε επαφή με τον Κυβοφουτουρισμό. Επίσης, εντάχθηκε στην ομάδα Σουπρέμους του ίδιου καλλιτέχνη ενώ στην πορεία ανέπτυξε τη δική του εκδοχή για τον Σουπρεματισμό.
Το 1914, ασχολήθηκε με την μη-αντικειμενική τέχνη και με τη δημιουργία τρισδιάστατων μη-αντικειμενικών κατασκευών. Λίγο αργότερα, στις αρχές του 1920, μελέτησε τα στοιχεία της φόρμας, του φωτός και του χρώματος και δημιούργησε τη δική του μέθοδο. Βασισμένος δηλαδή στη θεωρία του για το φως και την κίνηση στο χώρο, πρότεινε μη-αντικειμενικά έργα, τα οποία παρουσίαζαν κυρίως σφαιρικές φόρμες.
Το 1934, μοναδική καλλιτεχνική κατεύθυνση αποτελούσε πλέον ο Σοσιαλιστικός Ρεαλισμός. Τότε, ο Κλιούν αποφάσισε να επιστρέψει στη ρεαλιστική ζωγραφική αλλά δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί στους νέους εικαστικούς κανόνες και έτσι είχε ελάχιστες καλλιτεχνικές αναθέσεις. Έπειτα μάλιστα διαγράφηκε από την Πανρωσική Συνεταιριστική Ένωση Καλλιτεχνών.
Εκθέσεις μετά το θάνατο του Κλιούν
Η πρώτη έκθεση των έργων του πραγματοποιήθηκε το 1972 στο Ινστιτούτο Ατομικής Ενέργειας Κουρτσάτοφ της Μόσχας και βασίστηκε σε έργα των συλλογών Γ. Κωστάκη και Ν. Σαραμπιάνοφ. Η δεύτερη προσωπική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1999 στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας, όπου πολλά έργα προέρχονται από δωρεά του Γ.Κωστάκη.
Τα έργα του Κλιούν στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης
Η συλλογή Κωστάκη του MOMus- Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης αποτελεί τη μεγαλύτερη και πληρέστερη συλλογή της ρωσικής πρωτοπορίας που υπάρχει εκτός Ρωσίας και οφείλεται στον ίδιο τον Γ. Κωστάκη. Σε αυτήν, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται 383 έργα τέχνης (πίνακες και σχέδια) και ένα μοναδικό αρχειακό υλικό (γράμματα, χειρόγραφα κτλ.) του Ιβάν Κλιούν.
Φυσικά, η απόκτηση των έργων του Κλιούν δεν ήταν εύκολη, όπως αναφέρει ο Γ. Κωστάκης στο βιβλίο του «Η πρωτοπορία μου. Απομνημονεύματα ενός συλλέκτη». Αρκετοί πίνακες είχαν κλαπεί, καθώς φυλάσσονταν στην βεράντα του καλλιτέχνη και έτσι εξαφανίστηκαν. Παρ’ όλα αυτά, κατάφερε να αποκτήσει ορισμένους από την κόρη του Κλιούν, η οποία μάλιστα του έδωσε και κάποια επιπλέον έργα δωρεάν, αφού δεν τα χρειαζόταν. Αργότερα βρήκε και αγόρασε ακόμη περισσότερα με αποτέλεσμα να δημιουργήσει μια μεγάλη συλλογή έργων του καλλιτέχνη.
«Ιβάν Κλιούν. Υπερβατικά τοπία. Ιπτάμενα γλυπτά. Φωτεινές σφαίρες»
Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί την πρώτη διεθνή έκθεση έργων του Ιβάν Κλιούν σε τέτοιο μεγάλο σύνολο, σε επιμέλεια της διευθύντριας του μουσείου, Μαρίας Τσαντσάνογλου και συνεπιμέλεια της προϊσταμένης συλλογών, Αγγελικής Χαριστού.
Πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Heritage Art Foundation στη Μόσχα, του Συμβουλίου Υποστηρικτών του Μουσείου και του The Malevich Society.
Παράλληλα, το Εργαστήριο Γλυπτικής του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, δημιούργησε ανακατασκευές των «Ιπτάμενων Γλυπτών» του Κλιούν, με βάση το υλικό της συλλογής και του αρχείου Κωστάκη, και διοργάνωσε ένα δημιουργικό εργαστήριο με τη συμμετοχή φοιτητών/τριών του 3ου έτους, τα έργα των οποίων θα εκτίθενται στο χώρο του Μουσείου.
Επιπλέον, την έκθεση συμπληρώνουν έργα από τις συλλογές της Ιρίνα Πράβκινα και των Ταμάζ και Ιβέτα Μανασέροφ, ενώ συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά-αγγλικά).
………………………………………………………………………………………………………………………………………..
MOMus- Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη
Κολοκοτρώνη 21, Μονή Λαζαριστών, Σταυρούπολη, Θεσσαλονίκη
Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 10:00-18:00, Πέμπτη 12:00-20:00, Δευτέρα κλειστά.
Την Παρασκευή 2 Ιουλίου, πρώτη μέρα λειτουργίας της έκθεσης, θα υπάρχει διευρυμένο ωράριο 10:00-22:00 και ελεύθερη είσοδος για το κοινό.
Δηλώσεις συμμετοχής για τις ξεναγήσεις στο τηλ. 2310 589143.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για αυτό το άρθρο:
Μποζώνη Α. (2021). Ο εκτυφλωτικός κόσμος του Ιβάν Κλιούν, ενός μεγάλου της ρωσικής πρωτοπορίας. Ανακτήθηκε από https://www.lifo.gr/culture/eikastika/o-ektyflotikos-kosmos-toy-iban-klioyn-enos-megaloy-tis-rosikis-protoporias (τελευταία πρόσβαση 24.6.21)
Έκθεση έργων του Ιβάν Κλιούν στη Θεσσαλονίκη. (2021). Ανακτήθηκε από https://www.archaiologia.gr/blog/2021/06/17/έκθεση-έργων-του-ιβάν-κλιούν-στη-θεσσα/ (τελευταία πρόσβαση 24.6.21)
