Πίσω στο μακρινό 1990, η Μ. Βρετανία επιστρέφει το Χονγκ Κονγκ στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Το μεγάλο λιμάνι της νότιας Κίνας ήταν η τελευταία αποικία της Βρετανίας και η επιστροφή του στην Κίνα σηματοδότησε το οριστικό τέλος της Βρετανικής αυτοκρατορίας. Το Χονγκ Κονγκ ήταν δημοφιλές στην βρετανική κοινωνία για την εξωτική κουλτούρα του, τις Τριάδες, τους πανύψηλους ουρανοξύστες, την πολυκοσμία και τις πανταχού παρούσες πινακίδες με μυστηριώδη ιδεογράμματα.
Μέσα στο ιδιαίτερο σκηνικό, μία συνοικία κατάφερε να σφραγίσει την ιστορία του Χονγκ Κονγκ όσο καμία άλλη. Ο λόγος για το περιβόητο Kowloon Walled City ή ελληνιστί, για την Περιτοιχισμένη Πόλη του Καουλούν. Γνωστή στην καντονέζικη κινεζική γλώσσα ως Πόλη του Σκότους, το Καουλούν ήταν ένα σύμπλεγμα τριακοσίων πανύψηλων πολυκατοικιών που συνδέονταν μεταξύ τους μέσω ενός δαιδαλώδους δικτύου σκοτεινών διαδρόμων και κλιμακοστασίων. Μάλιστα, ένας κάτοικος της Σκοτεινής Πόλης μπορούσε να πάει από την μία άκρη στην άλλη, χωρίς καν να πατήσει στην γη!
Υπολογίζεται ότι στην Πόλη του Καουλούν έμεναν περίπου πενήντα χιλιάδες άνθρωποι, αν και ο αριθμός αυτός δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Οι περισσότεροι ήταν παράνομοι μετανάστες από την ηπειρωτική Κίνα, μέλη της μαφίας ή χαμηλόμισθοι που δεν μπορούσαν να επιβιώσουν στην πανάκριβη ζωή της πόλης.
Οι υποδομές της Σκοτεινής Πόλης ήταν ελάχιστες. Σχεδόν ανύπαρκτες. Το ρεύμα ήταν παράνομο, ενώ τα ηλεκτροφόρα καλώδια περνούσαν δίπλα από σπασμένους σωλήνες αποχέτευσης. Πόσιμο νερό παρέχονταν από ελάχιστα σημεία και κανένα σπίτι-κλουβί δεν είχε αυτόνομη παροχή νερού.
Ο μητροπολιτικός δήμος του Χονγκ Κονγκ προσπάθησε να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης στην πόλη. Ταχυδρομικοί κώδικες δόθηκαν σε αρκετά σπίτια – όχι σε όλα – και δημιουργήθηκε μία αυτόνομη πυροσβεστική υπηρεσία, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα.
Πως δημιουργήθηκε, όμως, αυτή η άναρχη και άνομη πόλη μέσα στην πόλη;
Ψάχνοντας τον ήλιο στο σκοτάδι
Πολύ πριν το Χονγκ Κονγκ γίνει βρετανική αποικία, το Καουλούν ήταν ένα μικρό ψαροχώρι χωρίς ιδιαίτερα μεγάλο πληθυσμό. Κατά τον Πρώτο Πόλεμο του Οπίου, ο Κινέζος αυτοκράτορας έχτισε ένα φρούριο στο Καουλούν για να απωθήσει τους Βρετανούς. Μάταια. Η Μεγάλη Βρετανία νίκησε την Κίνα και προσάρτησε το Χονγκ Κονγκ, χωρίς το Καουλούν. Το μικρό ψαροχώρι παρέμεινε ένας κινεζικός θύλακας μέσα σε βρετανικό έδαφος. Ο βρετανικός στρατός δεν μπορούσε να καταλάβει το Καουλούν και το άφησε στο έλεος του.
Το ξέσπασμα του κινεζικού εμφυλίου και το κλείσιμο των συνόρων Χονγκ Κονγκ – Κίνας έκανε το Καουλούν ένα χώρο ανομίας. Η άφιξη χιλιάδων προσφύγων και πολιτικών εξόριστων δημιούργησε τεράστια έλλειψη χώρου, στέγασης και υποδομών. Το αποτέλεσμα; Η μία οικογένεια έχτιζε το σπίτι της πάνω από το σπίτι της άλλης και οι δρόμοι του μικρού χωριού καλύφθηκαν σιγά σιγά από τόνους τσιμέντου και λαμαρίνας. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τα κτήρια του Καουλούν ψήλωναν όλο και περισσότερο δημιουργώντας ένα χαοτικό θέαμα.
Το φως του ήλιου δεν είχε θέση στην Σκοτεινή Πόλη του Καουλούν.
Η αποικιακή αστυνομία του Χονγκ Κονγκ δεν μπορούσε να εισέλθει στην Πόλη του Καουλούν και να επιβάλλει την τάξη. Από την δημιουργία της, η Σκοτεινή Πόλη ήταν ορμητήριο της κινεζικής μαφίας. Από την δεκαετία του 1950 μέχρι και το 1970 περίπου, οι Τριάδες είχαν δημιουργήσει μέσα στους σκοτεινούς διαδρόμους του Καουλούν πορνεία, παράνομες χαρτοπαικτικές λέσχες και δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών. Οι κάτοικοι μάλιστα της Σκοτεινής Πόλης γνώριζαν ποιους διαδρόμους να αποφεύγουν, ώστε να μην έλθουν πρόσωπο με πρόσωπο με την εγκληματική δραστηριότητα της μαφίας. Ωστόσο, η εγκληματικότητα ήταν κοινό μυστικό.
Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η αποικιακή αστυνομία έκανε έφοδο στην Σκοτεινή Πόλη και εκκαθάρισε τις Τριάδες. Αφορμή για τις 3500 επιχειρήσεις της αστυνομίας στάθηκε η δολοφονία ενός Βρετανού πολίτη μέσα στην Σκοτεινή Πόλη από μέλη της μαφίας.
Μεταξύ 1973 και 1974, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 2500 συλλήψεις μελών της κινεζικής μαφίας. Όλες οι συλλήψεις φαινομενικά συνδέονταν με την δολοφονία του Βρετανού πολίτη, ωστόσο ήταν μία αφορμή για να επιβληθεί η τάξη στην άναρχη πόλη. Τα ποσοστά εγκληματικότητας περιορίστηκαν, ωστόσο οι συνθήκες διαβίωσης παρέμεναν άθλιες.
Λίγο πριν το τέλος
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η τσιμεντένια «πόλη» επεκτάθηκε για τελευταία φορά στην ιστορία της. Μη διπλωματούχοι μηχανικοί άρχισαν να χτίζουν επιπλέον ορόφους στα καταπονημένα κτήρια φτάνοντας το μέγιστο όριο των 14 ορόφων. Μάλιστα, τα κτήρια «ψήλωσαν» τόσο πολύ που αρχές απαγόρευσαν κτήρια ψηλότερα των 14 ορόφων σε όλο το Καουλούν υπό το φόβο σύγκρουσης κτηρίων και αεροπλάνων.
Το αεροδρόμιο του Χονκγ Κονγκ ήταν τόσο κοντά στην Σκοτεινή Πόλη που τα αεροπλάνα περνούσαν σχεδόν ξυστά από τις γεμάτες με κεραίες και σκουπίδια ταράτσες των κτηρίων.
H Σκοτεινή Πόλη ήταν όντως μία πόλη. Στους σκοτεινούς διαδρόμους, έβρισκες μαγαζιά, παντοπωλεία, εργοστάσια, εστιατόρια και αυτοδίδακτους οδοντιάτρους. Οι κάτοικοι του Καουλούν μπορούσαν να μετακινούνται ελεύθερα στο Χονγκ Κονγκ, αλλά δεν μπορούσαν να εργαστούν ή να πολιτογραφηθούν. Οι περισσότεροι ήταν γενιές αχαρτογράφητων πολιτών χωρίς καμία πρόσβαση στην παιδεία ή την υγεία.
Η Σκοτεινή Πόλη δεν είχε σχολεία. Το πρώτο σχολείο ιδρύθηκε στις αρχές του 1980 από μία ιεραποστολική αδελφότητα υπό την σκληρή επίβλεψη της μαφίας. Διδάσκονταν αυστηρά η καντονέζικη κινεζική γλώσσα, ενώ θρησκευτικά και επιστημονικά μαθήματα ήταν ελεγχόμενα. Οι υπόλοιποι κάτοικοι του Καουλούν συγκεντρώνονταν στο κεντρικό αίθριο της πόλης, γύρω από το αρχαίο κινεζικό φρούριο μαθαίνοντας καλλιγραφία ή πίνοντας τσάι.
Το τέλος της Σκοτεινής Πόλης
Λίγο πριν την παράδοση του Χονγκ Κονγκ στην Κίνα το 1997, οι βρετανικές αρχές αποφάσισαν να κατεδαφίσουν την Σκοτεινή Πόλη. Όχι γιατί ενδιαφέρονταν να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των πολιτών. Οι βρετανικές αρχές ήθελαν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις με την Κίνα και να μην αφήσουν στην Κίνα την παραμικρή αφορμή για αντιβρετανική προπαγάνδα στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Οι αρχές αποζημίωσαν όλους τους κατοίκους της πόλης με χρήματα ή ακίνητα σε άλλες περιοχές του Χονγκ Κονγκ. Ωστόσο, αρκετοί δεν ήθελαν να αφήσουν τα σπίτια-κλουβιά. Στο τέλος, η αστυνομία του Χονγκ Κονγκ εισέβαλε στην Σκοτεινή Πόλη, για να βγάλει τους τελευταίους ηλικιωμένους κατοίκους.
Η Σκοτεινή Πόλη κατεδαφίστηκε το 1993 και η κατεδάφιση διήρκησε έναν ολόκληρο χρόνο. Αμέσως μετά την κατεδάφιση, οι μητροπολιτικές αρχές δημιούργησαν στην περιοχή ένα πάρκο, το Πάρκο του Καουλούν, τοποθετώντας στο κέντρο ένα ομοίωμα της Σκοτεινής Πόλης.
Μέχρι σήμερα, το Καουλούν επιβιώνει σε φωτογραφίες ή βιντεοπαιχνίδια. Ενδεικτικό είναι ότι η Σκοτεινή Πόλη παρουσιάζεται με έναν νοσταλγικό και εξωτικό τρόπο. Ωστόσο, πόσο νοσταλγική μπορεί να είναι μία παραγκούπολη και μήπως τελικά η φτώχεια κάποιου γίνεται το αξιοθέατο κάποιου άλλου;
Αναρωτιέμαι…
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
The city. Ανακτήθηκε από https://cityofdarkness.co.uk/category/the_city/ (τελευταία πρόσβαση 02.02.2021)
Weller, C. (2017). Kowloon walled city in Hong Kong was 119 times as dense as New York. Ανακτήθηκε από https://www.independent.co.uk/travel/hong-kong-kowloon-walled-city-greg-girade-renegade-photographer-new-york-city-a7845111.html (τελευταία πρόσβαση 02.02.2021)
