Νίκος Καζαντζάκης, Άγγελος Σικελιανός, δύο μεγάλοι λογοτέχνες, δύο άνθρωποι του πνεύματος. Έζησαν την ίδια περίοδο, διάνυσαν παράλληλους βίους και ενώθηκαν με μια αληθινή, μεγάλη φιλία για σαράντα περίπου χρόνια. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Φιλίας θα σκιαγραφήσουμε το χρονικό αυτής της σχέσης των διακεκριμένων ανδρών.
Γνωρίστηκαν τον Νοέμβριο του 1914,στα γραφεία του Εκπαιδευτικού Ομίλου στην Αθήνα. Ο Καζαντζάκης ήταν τότε 31 και ο Σικελιανός 30 ετών. Φαίνεται ότι ταιριάζουν αμέσως όχι μόνο ηλικιακά αλλά και οι πνευματικές τους ανησυχίες και οι οραματισμοί τους ταυτίζονται με μεγάλη ακρίβεια. Αναγνωρίζονται ως αδελφοί και μία μεγάλη φιλία αρχίζει.
Τρεις ημέρες μετά τη γνωριμία τους, ταξιδεύουν για το Άγιο Όρος για πνευματική άσκηση που κράτησε 40 ημέρες. Ήταν σε ηλικία συνεχούς αναζήτησης και διαμόρφωσης απόψεων. Διάβαζαν και κατέγραφαν αποσπάσματα από κείμενα του Δάντη, του βουδισμού και του Ευαγγελίου, προκειμένου να θεμελιώσουν τη δική τους πνευματική αναγέννηση, τη δική τους θρησκεία. Οι αναζητήσεις τους σχετικά με το Θεό είναι κοινές και οι ανησυχίες τους το ίδιο. Επιλέγουν να ζήσουν σαν ασκητές και ταυτίζονται με αυτόν τον τρόπο ζωής. Αργότερα το 1915, περιηγούνται στην Ελλάδα. Ταξιδεύουν στην Σπάρτη, στην Αρχαία Ολυμπία, στο Μυστρά, στις Μυκήνες και στους Δελφούς για να γνωρίσουν την ιστορία της χώρας τους και να εμπνευστούν από αυτήν. Ταυτόχρονα η φιλία τους γίνεται πιο βαθιά, παράλληλα με την πνευματική τους ωρίμανση.
Όμως αυτή η φιλία που άντεξε στο χρόνο με γερές ρίζες, δεν ήταν πάντα ομαλή. Οι πολιτικές τους αντιπαραθέσεις, τους κράτησαν μακριά για πολλά χρόνια. Ήταν η εποχή που ο Καζαντζάκης τάχθηκε υπέρ του Βενιζέλου, σε αντίθεση με τον Σικελιανό, ο οποίος ακολούθησε τον βασιλιά.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1942, στις δύσκολες ημέρες της Κατοχής, συναντήθηκαν κάτω από την ανάγκη για αλληλοβοήθεια τοποθετώντας οριστικά στο περιθώριο την προηγούμενη διαφωνία τους. Με την υποψηφιότητα και των δύο για το Νόμπελ το 1946 και η από κοινού αποτυχία, τους φέρνει πάλι σε ρήξη. Όμως η πίκρα και η απογοήτευση που βίωσαν, όταν η κυβέρνηση Τσαλδάρη σαμποτάρει τη βράβευσή τους, με το πρόσχημα ότι στο πρόσωπό τους θα αναγνωρίζονταν η Αριστερά, τους ενώνει σε μία γροθιά.
Πολλές ήταν οι κοινές γέφυρες που ένωσαν τον Καζαντζάκη και το Σικελιανό. Μία από αυτές και η υπαρξιακή αγωνία που διαγράφεται στα έργα τους. Διακρίνουμε έντονα την κραυγή τους για δράση, για νοηματοδότηση της ζωής και του θανάτου. Ωστόσο γνωρίζοντας ότι δεν έχουν εξουσία πάνω σε αυτά τα δύο φαινόμενα, επιθυμούν να τα ορίσουν και να τους δώσουν περιεχόμενο. Χρησιμοποιούν τον ποιητικό λόγο, τις εικόνες και τα σύμβολα, προκειμένου να εκφράσουν τις βαθύτερες αναζητήσεις τους. Επιπρόσθετα τους συνέδεε η νησιώτική καταγωγή με τη συναφή παράδοση, η ακλόνητη πίστη στον δημοτικισμό, το υψηλό πνευματικό φρόνημα, η βαθιά θρησκευτική πίστη.
Αυτή η φιλία θα τερματίσει στις 19 Ιουνίου του 1951, ημερομηνία θανάτου του Άγγελου Σικελιανού. Ο Νίκος Καζαντζάκης θρηνεί το χαμό του πολυαγαπημένου του φίλου γράφοντας στο Σουηδό Borje Knoss: “Σαράντα χρόνια φιλία ακατάλυτη με έσμιγε με το Σικελιανό, ήταν ο μόνος άνθρωπος που μπορούσα να αναπνέω, να μιλώ ,να γελώ και να σωπαίνω μαζί του. Τώρα η Ελλάδα άδειασε…”
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
-Ονειρεύομαι μια μοναξιά μαζί σου. Ανακτήθηκε από πηγή: https://www.efsyn.gr/nisides/174110_oneireyomai-mia-monaxia-mazi-soy (τελευταία πρόσβαση 23/07/2021)
-Άγνωστες σελίδες του Καζαντζάκη. Ανακτήθηκε από πηγή: https://culturearea.blogspot.com/2013/05/blog-post_9436.html (τελευταία πρόσβαση 23/07/2021)
-Σικελιανός -Καζαντζάκης, μία ταραχώδης φιλική σχέση από δύο μεγάλους Έλληνες. Ανακτήθηκε από πηγή https://cretablog.gr/%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%87/ (τελευταία πρόσβαση 23/07/2021)
