Μακρόνησος και Λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Μακρόνησος:

ένα νησί του Αιγαίου που βρίσκεται κοντά στην Αττική, απέναντι από το Λαύριο. Η ιστορία του ξεκινά από την αρχαιότητα και γίνεται τόπος βασανιστηρίων για την μεταπολεμική Ελλάδα. Το 2019, η Μακρόνησος, κηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού αρχαιολογικός χώρος και έναν χρόνο νωρίτερα ξεκίνησε μια προσπάθεια, προκειμένου να ενταχθεί στην λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco.

Εξ’ αιτίας της σημασίας της, ως τόπος βασανιστηρίων και εξορίας, μια ομάδα ανθρώπων αποτελούμενη από τους Αριστείδη Μπαλτά, Νίκο Μανιό (διετέλεσαν υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ), Κώστα Μανταίο (πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974) και Αλέκο Μιχαλόπουλο (ΕΠΟΝίτης αντιστασιακός και Μακρονησιώτης), ξεκινούν μια προσπάθεια, ώστε το πραγματικό μήνυμα της Μακρονήσου να λάβει οικουμενική διάσταση.

Γιατί η Μακρόνησος αξίζει μια θέση στη λίστα της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς;

Σύμφωνα με τον κ. Μπαλτά, δύο είναι οι κύριοι λόγοι που αξίζει, η Μακρόνησος, να έχει μια θέση στην παραπάνω λίστα. Ο πρώτος είναι, ότι αποτέλεσε –μάλλον- το μοναδικό κέντρο βασανισμού με σκοπό την εθνική και ηθική διαπαιδαγώγηση.

Από το 1947, στην Μακρόνησο κατέφθαναν κομμουνιστές, πολιτικοί κρατούμενοι, λιποτάκτες στρατιώτες και στρατιώτες με ‘ύποπτα φρονήματα’, αντιφρονούντες –χωρίς καμία διάκριση σε ηλικία, φύλλο ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση. Σκοπός ήταν η αναβάπτιση του φρονήματος και της ηθικής, η οποία θα ολοκληρωνόταν με τη δήλωση μετάνοιας.

Advertising

Η λίστα της Unesco για το 2019

Πριν λίγες μέρες, ολοκληρώθηκε η 43^η συνεδρίαση της Unesco για την Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Η Επιτροπή συναντήθηκε, στην πόλη Μπακού του Αζερμπαϊτζάν. Η Μακρόνησος δεν ήταν στη λίστα και –για την ιστορία- σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης, για την Ελλάδα, υποψήφια τοποθεσία ήταν η Σπιναλόγκα.

Διαβάστε επίσης Θάλασσα: Η ερωμένη των Ελλήνων και τα ταξίδια στην ποίηση

Για να αποκτήσει κάποιο μνημείο, κτίσμα ή τοποθεσία, θέση στη λίστα θα πρέπει να είναι «ιδιάζουσας παγκόσμιας αξίας». Να διακρίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο για την ιστορική, καλλιτεχνική ή περιβαλλοντική σημασία του και να πληροί ένα από τα παρακάτω κριτήρια:

Πολιτιστικά κριτήρια

«να αποτελεί αριστούργημα της ανθρώπινης δημιουργικής διάνοιας».
«να επιδεικνύει σημαντικές ανθρώπινες αξίες για μακρά περίοδο χρόνου ή σε μία πολιτιστική περιοχή του κόσμου, σε εξελίξεις στην αρχιτεκτονική ή την τεχνολογία, τις μνημειακές τέχνες, την πολεοδομία ή τον σχεδιασμό τοπίου».

III. «να φέρει μια μοναδική ή τουλάχιστον εξαιρετική μαρτυρία για κάποια πολιτισμική παράδοση, ζώντα ή εξαφανισμένο πολιτισμό».

Advertising

«να αποτελεί σημαντικό παράδειγμα τύπου κτηρίου, αρχιτεκτονικού ή τεχνολογικού συνόλου ή τοπίου που απεικονίζει σημαντική ή σημαντικές φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας»
«να αποτελεί σημαντικό παράδειγμα παραδοσιακής ανθρώπινης εγκατάστασης, χερσαίας ή θαλάσσιας χρήσης, αντιπροσωπευτικής πολιτισμού ή πολιτισμών), ή ανθρώπινης αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν το τελευταίο έχει γίνει ευάλωτο υπό την πίεση ανεπίστροφων αλλαγών».
«να συνδέεται άμεσα ή διακριτά με γεγονότα ή ζώσες παραδόσεις, με ιδέες ή πίστεις, με καλλιτεχνικά ή λογοτεχνικά έργα εξέχουσας παγκόσμιας σημασίας». (Η Επιτροπή θεωρεί ότι το συγκεκριμένο κριτήριο θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα κριτήρια).

Φυσικά κριτήρια

VII. «να περιέχει εξαιρετικά φυσικά φαινόμενα ή περιοχές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς και αισθητικής».

VIII. «να είναι ιδιάζοντα παραδείγματα μειζόνων φάσεων της ιστορίας της Γης, του αρχείου της ζωής, σημαντικών εν εξελίξει γεωλογικών διαδικασιών για την ανάπτυξη γεωσχηματισμών ή σημαντικών γεωμορφικών ή φυσιογραφικών χαρακτηριστικών»

«να είναι ιδιάζοντα παραδείγματα σημαντικών εν εξελίξει οικολογικών και βιολογικών διαδικασιών στην εξέλιξη και ανάπτυξη οικοσυστημάτων χερσαίων, γλυκού ύδατος, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων και κοινοτήτων φυτών και ζώων»
«να περιέχει τα σημαντικότερα φυσικά ενδιαιτήματα συντήρησης της βιοποικιλότητας, να περιλαμβάνει απειλούμενα είδη παγκόσμιας αξίας από την άποψη της επιστήμης ή της συντήρησης του είδους».

(όπως καταγράφονται στη wikipedia)

Η Unesco είναι ο φύλακας του πολιτισμού.

Η μνήμη είναι το θεμέλιο κάθε λαού και ο άξονας για να ξέρει τον σκοπό για τον οποίο οφείλει να αγωνίζεται. Κάθε σύγχρονος Έλληνας -αλλά και άνθρωπος- οφείλει να θυμάται αν όχι το όνομα ‘Μακρόνησος’, τουλάχιστον το νόημα και το μήνυμα τον μαρτυρικών χρόνων της.

Διαβάστε επίσης Καινοτομία και προσαρμογή: δύο μουσεία που ορίζουν το ρόλο τους στην πολιτιστική διαχείριση

Advertising

Πολιτισμός δεν είναι μόνο η αρχιτεκτονική και η διάσωση σπανίων δασών και μνημείων. Πολιτισμός είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο ένας τον άλλον, άσχετα με το αν οι απόψεις τους ή ο τρόπος ζωής τους συγκλίνουν. Ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις και ιδέες. Η Μακρόνησος μας έμαθε τι σημαίνει έλλειψη πολιτισμού.

Τα 29 μνημεία που εντάχθηκα στην λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco, είναι:

CHURCHES OF THE PSKOV SCHOOL OF ARCHITECTURE, RUSSIA (οι εκκλησίες της σχολής της αρχιτεκτονικής του Pskov, ιδιαίτερα διάσημες για του τρούλους τους)
FRENCH AUSTRAL LANDS AND SEAS, FRANCE (καταφύγια στεριάς και θάλασσας για πλήθος πτηνών και θηλαστικών)
HYRCANIAN FORESTS, IRAN (αρχαία δάση κατά μήκος της Κασπίας Θάλασσας, ανέρχονται σε 25-50 εκατομμύρια χρόνια)
BUDJ BIM CULTURAL LANDSCAPE, AUSTRALIA (ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα συστήματα υδατοκαλλιέργειας στον πλανήτη)
MEGALITHIC JAR SITES IN XIENGKHUANG, PLAIN OF JARS, LAOS (ενδείξεις πολιτισμού της εποχής του σιδήρου. Πέτρινα βάζα, δίσκοι, ταφικά αντικείμενα κ.α. αποτελούν πηγές πολιτισμού)
ARCHAEOLOGICAL RUINS OF LIANGZHU CITY, CHINA (η αρχαιολογική πόλη Liangzhu της Κίνας. Χρονολογείται περί το 3300-2300 π.Χ. και θεωρείται ένα πρώιμο περιφερειακό κράτος με ένα σύστημα κοινών πεποιθήσεων. Φαίνεται να ανέπτυξε ένα πρώιμο στάδιο πολεοδομικού σχεδιασμού, πολιτισμού –πήλινα αγγεία-, συστήματα αποθήκευσης και διατήρησης νερού και καλλιέργεια ρυζιού)
ANCIENT FERROUS METALLURGY SITES, BURKINA FASO (αρχαία εργοστάσια σιδήρου μεταλλουργίας στην δυτική Αφρική)
WATER MANAGEMENT SYSTEM OF AUGSBURG, GERMANY (συστήματα διαχείρισης νερού. Εξελίχθηκαν κατά περιόδους με αρχή τον 14^ο αιώνα έως και σήμερα. Οι τεχνολογικές καινοτομίες, οι οποίες συμβαίνουν μέχρι και σήμερα το καθιστούν ως πρότυπο στην υδραυλική μηχανική)
ERZGEBIRGE/KRUŠNOHOŘÍ MINING REGION, GERMANY AND CZECH REPUBLIC (περιοχή εξόρυξης στην Βοημία και στην Σαξονία. Ένα από τα επιτεύγματα που συντελέσθηκαν εκεί ήταν η ίδρυση της πρώτης ακαδημίας εξόρυξης)
KLADRUBY NAD LABEM, CZECH REPUBLIC (ο μεγαλύτερος οργανισμός εκτροφής ιπποειδών)
BAGAN, MYANMAR (αρχαία πόλη στην Μιανμάρ)
HISTORIC CENTER OF SHEKI WITH THE KHAN’S PALACE, AZERBAIJAN (το ιστορικό κέντρο της πόλης Σάκι μαζί με το παλάτι του Σιρβάνσα)
MIGRATORY BIRD SANCTUARIES, CHINA (τα καταφύγια μεταναστευτικών πτηνών της Κίνα, στο εθνικό πάρκο φυσικών υδάτων Yancheng Wetland και Rare Birds στην επαρχία Jiangsu)
PARATY, BRAZIL (διατηρημένος πορτογαλικός αποικισμός)
VATNAJÖKULL NATIONAL PARK, ICELAND (εθνικός δρυμός Vatnajökull στην Ισλανδία)
KRZEMIONKI PREHISTORIC STRIPED FLINT MINING REGION, POLAND (προϊστορικά δίκτυα εξόρυξης)
WRITING-ON-STONE, ÁÍSÍNAI’PI, CANADA (μεγάλος αριθμός σκαλιστών βράχων και ζωγραφικής από τους ιθαγενείς του Καναδά)
JAIPUR CITY, RAJASTHAN, INDIA (η πόλη Τζάιπουρ, γνωστή ως η ‘ροζ πόλη’)
RISCO CAIDO AND THE SACRED MOUNTAINS OF GRAN CANARIA, SPAIN (το τοπίο του Risco Caïdo και τα ιερά βουνά της Γκραν Κανάρια)
SEOWON, KOREAN NEO-CONFUCIAN ACADEMIES, KOREA (εννέα νέο- κομφουκιανές ακαδημίες μεταξύ 15^ου και 19^ου αιώνα, μέσα σε φυσικές εκτάσεις)
JODRELL BANK OBSERVATORY, GREAT BRITAIN (παρατηρητήριο ραδιοαστρονομίας , το οποίο χρησιμοποιείται από το 1945)
20TH-CENTURY ARCHITECTURE OF FRANK LLOYD WRIGHT, U.S. (οκτώ κτήρια σχεδιασμένα με βάση την ‘οργανική αρχιτεκτονική’, σχεδιασμένα από τον αρχιτέκτονα Frank Lloyd Wright)
SANCTUARY OF BOM JESUS DO MONTE IN BRAGA, PORTUGAL (το ιερό του Καλού Ιησού, χτίσθηκε σε μια περίοδο 600 χρόνων κυρίως σε στιλ μπαρόκ)
LE COLLINE DEL PROSECCO DI CONEGLIANO A VALDOBBIADENE, ITALY (εκτάσεις αμπελώνων στους λόφους του Prosecco di Conegliano και του Valdobbiadene )
ROYAL BUILDING OF MAFRA, PORTUGAL (παλάτι – μοναστήρι σε στιλ ιταλικού μπαρόκ και οι κήποι του, χτισμένο στις αρχές του 18^ου αιώνα, στην πόλη Μάφρα κοντά στη Βαρκελώνη.)
MOZU-FURUICHI KOFUN GROUP, JAPAN (σαράντα εννέα πήλινοι τάφοι για τα μέλη της ιαπωνικής ελιτ, της ιαπωνικής περιόδου kofun – ‘εποχή των τύμβων’, από τον 3^ο έως τον 6^ο αιώνα)
DILMUN BURIAL MOUNDS, BAHRAIN (περίπου δώδεκα χιλιάδες αρχαία ταφικά οχυρά στην περιοχή του δυτικού Μπαχρέιν.)
OMBILIN COAL MINING HERITAGE OF SAWAHLUNTO, INDONESIA (ανθρακωρυχεία του 19^ου αιώνα, κοντά στο Sawahlunto , Δυτική Σουμάτρα , Ινδονησία)
BABYLON, IRAQ (πρωτεύουσα της νέο-βαβυλωνιακής αυτοκρατορίας, γνωστή και από τους κρεμαστούς κήπους)