Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης κατασκευάστηκε το 2ο μ.Χ. αιώνα. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Λεύκιου Σεπτίμιου Σευήρου Αύγουστου από το έτος 193 έως το 211. Την περίοδο εκείνη η πόλη ονομάζονταν Βυζάντιο και ήταν αποικία των Μεγαρέων που είχε ιδρυθεί από το Βύζαντα. Αρχικά είχε τη μορφή ρωμαϊκού ιπποδρόμου-circus. Κατόπιν τον 4ο αιώνα, ο Μέγας Κωνσταντίνος τον ανακατασκεύασε και τον επέκτεινε. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία να αναφερθεί, είναι η παρουσία του ιπποδρόμου ακόμη και πριν από την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης. Γεγονός που υποδεικνύει την κύρια κατεύθυνση της νέας πρωτεύουσας της νεοσύστατης αυτοκρατορίας του 4^ου αιώνα. Η Κωνσταντινούπολη ωσάν μια νέα αυτοκρατορική πόλη δεν νοούνταν να μην διαθέτει ένα υπέροχο μεγαλοπρεπείς στάδιο. Σύμφωνα και με τα πρότυπα των άλλων πόλεων.

Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης τοπογραφία και χαρακτηριστικά

Είναι κοινά παραδεκτό ότι το 330 στα εγκαίνια της νέας πόλης ως τη νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας έλαβαν χώρα τελετές. Γι’ αυτό λοιπόν ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος διέταξε σε αρχιτέκτονες της εποχής την κατασκευή μιας σειράς μνημειακών κτιρίων. Ενώ παράλληλα ξεκίνησε και η κατασκευή ενός αυτοκρατορικού παλατιού που θα συνδέονταν με τον ιππόδρομο.

 

Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης, είχε ως υπόδειγμα το ρωμαϊκό Circus Maximus και ήταν ένα πελώριο οικοδόμημα. Πιο συγκεκριμένα είχε μήκος 450-480 μέτρα, πλάτος 117 μέτρα εξωτερικά και περίπου 80 μέτρα εσωτερικά. Στο νοτιοδυτικό άκρο του ημικυκλίου (τμήμα σφενδόνη) υπήρχε μια κιονοστοιχία. Ενώ στο ευθύ βορειοανατολικό άκρο υπήρχαν 12 μεγάλες πύλες που μπορούσαν να ανοίγουν ταυτόχρονα λειτουργώντας αυτόματα μέσω ειδικού συστήματος. Επιπροσθέτως στους πύργους πάνω από τις συγκεκριμένες πύλες ήταν τοποθετημένα χάλκινα άλογα. Κατά κοινή ομολογία, μετά το 1204 τα άλογα αυτά μεταφερθήκαν από τους Ενετούς και εγκαταστάθηκαν πάνω από την κεντρική είσοδο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου.

Ο πολυσήμαντος ρόλος του

Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης αποτελούσε ένα από τα πιο κεντρικά δημόσια κτίρια της πόλης. Πράγματι βρισκόταν πάντα εντός των τειχών της πόλης και συχνά αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος των ανακτορικών συγκροτημάτων. Αναλυτικότερα, ο ιππόδρομος είχε διττό ρόλο. Καθώς από τη μια πλευρά ήταν ένας χώρος όπου μπορούσαν να συναθροίζονται οι ανομοιογενείς πληθυσμιακές ομάδες της αυτοκρατορίας. Ενώ από την άλλη ήταν ένας χώρος όπου οι πολιτικές δυνάμεις της εποχής μπορούσαν να εκφραστούν ελεύθερα και με ασφάλεια.

 

Στη συνέχεια ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης έγινε το επίκεντρο των πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων αποκτώντας μεγάλη σημασία για τα δρώμενα της νέας πρωτεύουσας. Εξάλλου ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης την περίοδο εκείνη αντιπροσώπευε έναν τόπο λαϊκής έκφρασης και ψυχαγωγίας για τους κατοίκους της πόλης.

Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης ως πολιτικός εκφραστής

Εν ολίγοις, ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης λειτούργησε ως ένας πολιτιστικός πόλος έλξης που ενσωμάτωνε ετερόκλητες μάζες. Οι ιπποδρομίες ενίσχυαν επίσης τη φυσική παρουσία του αυτοκράτορα και του θεσμού που εκπροσωπούσε. Στον χώρο του ιπποδρόμου διενεργούνταν κοινωνικές εκδηλώσεις κατά τις οποίες άνθρωποι από απομακρυσμένες επαρχίες της αυτοκρατορίας έρχονταν για πρώτη φορά σε επαφή με τον ρωμαϊκό πολιτισμό. Με τον τρόπο αυτό, μπορούσε να αποκτηθεί και ένα επιφανειακό κοινό πολιτιστικό υπόβαθρο μεταξύ του ετερόκλητου πληθυσμού.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι στον ιππόδρομο ο αυτοκράτορας είχε τη δυνατότητα να επικοινωνήσει ταυτόχρονα με μεγάλο αριθμό υπηκόων. Καθώς πλήθος κόσμου είθισται να συγκεντρώνεται στις κερκίδες του ιπποδρόμου για να ενημερωθεί. Το πολυεπίπεδο θέαμα που προσέφερε ο αυτοκράτορας στην μάζα ήταν στην πραγματικότητα μια ανταμοιβή. Για την υπακοή, τον σεβασμό και την αφοσίωση που είχαν οι πολίτες προς το πρόσωπο του.

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης αποτελούσε τόπο ανταλλαγής απόψεων, αντιλήψεων και ιδεών που ενίσχυε την κρατική πολιτική. Είναι γεγονός ότι αυτό δημιουργούσε μια ισχυρή συνοχή μεταξύ των συμμετεχόντων. Όπως ήταν φυσικό, οι συγκεντρώσεις στο στάδιο δεν επέφεραν πάντα ειρηνικά αποτελέσματα. Καθώς το κοινό είχε τη μοναδική ευκαιρία να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του πρακτικά και άμεσα για τις πολιτικές επιλογές του αυτοκράτορα. Είναι γνωστό ότι ο αστικός όχλος μπορούσε να μετατρέψει τον ιππόδρομο σε τόπο λαϊκής γιορτής και αποθέωσης της αυτοκρατορικής εξουσίας. Ενώ από την άλλη πλευρά, αυτό μπορούσε εξίσου εύκολα να οδηγήσει στην κατάρρευση της κρατικής και δημόσιας ασφάλειας.

Συμπέρασμα

Αβίαστα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο ιππόδρομος αποτελούσε μέρος της ιστορίας της Κωνσταντινούπολης, κέντρο της πολιτιστικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Πράγματι λειτουργούσε για 1000 χρόνια ως η κεντρική πλατεία της πόλης ένας τόπος διεξαγωγής θεαμάτων άλλα και πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων. Καθώς συχνά μετατρεπόταν σε τόπο ύβρεων και άσεμνων χειρονομιών. Ενώ δεν έλειπαν και οι δολοφονίες όταν οι δυσαρεστημένοι πολίτες εξεγείρονταν. Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό ότι ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης υπήρξε το επίκεντρο των εξελίξεων τόπος συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων για τους πολίτες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Πηγές

• Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης. Διαθέσιμο στο: https://www.hellenicarmors.gr/istanbul-horse-racing/
• Hippodrome of Constantinople. Διαθέσιμο στο: https://www.thebyzantinelegacy.com/hippodrome
• Ιωαννίδης, Ανδρέας, (2016). Ο Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης – β’ μέρος. Διαθέσιμο στο: https://vizantinaistorika.blogspot.com/2016/07/blog-posthtml
• Barker John, (2008). Ιππόδρομος. Διαθέσιμο στο: http://constantinople.ehw.gr/Forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaID=11746
• Αδάμ, Δημήτριος, (2011). Το Παλάτι, ο Ιππόδρομος και οι Δήμοι. Διαθέσιμο στο: https://paidio.blogspot.com/2011/11/blog-post_456.html
• Καμπουράκης, Δημήτρης, (2020). Ο Ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης. Διαθέσιμο στο: https://constantinoupoli.com