Η σημασία των “γκέτο” υπήρξε καταλυτική για την έκβαση της ιστορίας, καθώς αποτέλεσε χώρος εγκλεισμού για μειονότητες που υποστήριζαν διαφορετικές θρησκευτικές, φυλετικές, εθνικές και πολιτισμικές πεποιθήσεις. Χαρακτηριστικά, τα γκέτο πρωταγωνίστησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το Ναζιστικό καθεστώς αιχμαλώτιζε τον εβραϊκό λαό σε γκέτο, και από εκεί τους έστελνε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προκειμένου να τους εξαλείψουν μαζικά. Ωστόσο, τα γκέτο σηματοδότησαν και τη διάκριση μεταξύ των “λευκών” και “αφροαμερικανικών” φύλων, τον 20ο αιώνα.
Δημιουργία
Από το 1508 έως το 1516 οι Ενετοί βρίσκονταν σε πολεμική σύρραξη με την Λίγκα της Βόρειας Ιταλίας που στόχευε να περιορίσει την ιμπεριαλιστική εξάπλωση των Ενετών, γνωστή και με το όνομα: “Ο Πόλεμος του Καμπραί“. Την περίοδο εκείνοι οι Εβραίοι που παρέμεναν στην πόλη της Βενετίας, αφού προηγουμένως είχαν μεταναστεύσει από την περιοχή Μέστρε, κυκλοφορούσαν άνετα στην πόλη -μιας και ήταν απαραίτητοι για το θαλάσσιο εμπόριο-, με τον κίτρινο κύκλο στις ενδυμασίες τους ή το κίτρινο καπέλο να αποτελεί το μοναδικό που τους ξεχώριζε από το πλήθος. Ωστόσο, μετά την ήττα των Βενετών, η Εκκλησία απέδωσε και ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στους Εβραίους. Έτσι το 1516 με απόφαση της Συγκλήτου οι Εβραίοι που επιθυμούσαν να παραμείνουν στην πόλη υποχρεώθηκαν να συγκεντρωθούν και να εγκατασταθούν σε ένα μικρό νησί στην περιοχή του Καναρέτζο, στις παρυφές της Βενετίας, που μέχρι τότε χρησίμευε ως χυτήριο μετάλλου (από το ρήμα gettare που σήμαινε καλούπωμα του μετάλλου) προήλθε η λέξη ghetto. Το 1541 και το 1633 κτίστηκαν δύο ακόμα μεγάλα γκέτο όπου και διήρκησαν μέχρι το 1797 όταν η Βενετία “έπεσε” στα χέρια του Ναπολέοντα. Μετέπειτα επηρεαστήκαν και οι υπόλοιπες πόλεις της Ευρώπης, οπότε και άρχισαν να ιδρύουν τα δικά τους γκέτο για τις μειονότητες.
20ς αιώνας
Με επίκεντρο την Αμερική τώρα, μετά τον Α’ Παγκοσμίου Πόλεμο, οι έγχρωμοι πληθυσμοί που αποτελούσαν μειονότητα στρατολογούνταν στις βόρειες πόλεις των ΗΠΑ και παρείχαν τις υπηρεσίες τους ως ανειδίκευτοι εργάτες στις βιομηχανίες, αφού τότε το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής οικονομίας βρισκόταν στη βιομηχανία. Όμως, δεν ετίθετο θέμα για την ανάμειξη και το συγχρωτισμό τους με λευκούς, οι οποίοι τους θεωρούσαν εγγενώς αχρείους, εκ γενετής κατώτερους και χωρίς εθνική τιμή, εξαιτίας του στίγματος της δουλείας (Πολιτική Άπαρχαιντ). Καθώς οι μαύροι μετακινήθηκαν κατά εκατομμύρια από το νότο προς το βορρά, η εχθρότητα των λευκών αυξανόταν με ραγδαίους ρυθμούς προς το πρόσωπο τους. Οι Αφρο-αμερικανοί δεν είχαν άλλη επιλογή παρά να ζητήσουν καταφύγιο μέσα στην οριοθετημένη περίμετρο των περιοχών των μαύρων (Black Belt) και να προσπαθήσουν να αναπτύξουν μέσα σ’ αυτήν ένα δίκτυο ξεχωριστών θεσμών προκειμένου να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, όταν κατόρθωναν να επιβιώσουν. Έτσι, ορθώθηκε μια παράλληλη πόλη που εμπεριείχε εκκλησίες και εφημερίδες για μαύρους, λέσχες και οικήματα αποκλειστικά για μαύρους, σχολεία και δουλειές για μαύρους, πολιτικές και αστικές ενώσεις μαύρων, όλα αυτά εμφωλευμένα στον πυρήνα της λευκής μητρόπολης που τους εξουσίαζε συστηματικά. Χαρακτηριστικό επίσης αποτελεί το γεγονός ότι τα γκέτο στα οποία διέμεναν οι μαύροι μετανάστες της Αμερικής, είχε μαρκαριστεί με κόκκινο χρώμα και για αυτό της αποδόθηκε και ο όρος “redlining“. Κατέληξαν να ζουν εξαθλιωμένοι μέχρι και τα τέλη του 20ου αιώνα, με σωματικές και λεκτικές επιθέσεις από την λευκή αμερικάνικη ελίτ και την αστυνομία και η ανάγκη για απελευθέρωση από το περιθώριο άρχισε να γίνεται όλο και εντονότερη, κατάσταση που συνεχίστηκε μέχρι και τον 21ο αιώνα.
Τα Γκέτο σήμερα
Σήμερα στον 21ο αιώνα υπάρχουν γειτονιές στις ΗΠΑ που είναι κυριολεκτικά τριτοκοσμικές. Γειτονιές στις οποίες νεαροί μαύροι Αμερικανοί πολίτες, είναι αγράμματοι, αναλφάβητοι, που δεν ξέρουν πως να φάνε με πιρούνι και μαχαίρι, των οποίων η μόνη προοπτική είναι η ζωή στο γκέτο και ό,τι αυτή συνεπάγεται, δηλαδή θάνατος είτε από ναρκωτικά, είτε από όπλο ή από ασθένειες που σχετίζονται με τον αλκοολισμό ή την κακή διατροφή και φυσικά η φυλακή είναι μονόδρομος για πολλούς.
Το ερώτημα που αναπόφευκτα τίθεται είναι πώς αυτή η φυλετική ομάδα δεν κατάφερε να ανελιχθεί όπως έκαναν άλλες εθνικές ομάδες, δεδομένου ότι η Αμερική συγκροτείται από ένα συνονθύλευμα λαών και ως γνωστόν στάθηκε στα πόδια της από την εργασία των εκατομμυρίων μεταναστών που την επέλεξαν για νέα πατρίδα. Ίσως η απάντηση να έγκειται σε ανθρωπολογικές ερμηνείες με την ανάγκη του λευκού να θέλει πάντα να εξουσιάζει τον έγχρωμο “δούλο” του ανεξαρτήτως εποχής.
Βιβλιογραφία:
Διαλέτη, Α., Πλακωτός, Γ., Πούπου, Α. (2015). Ιστορία της Βενετίας και της Βενετικής Αυτοκρατορίας (11ος-18ος αιώνας). Αθήνα: Κάλλιπος.
Γκαβέας, Δ. (2020). Η άλλη Αμερική. Ανακτήθηκε από www.huffingtonpost.gr/entry/e-alle-amerike_gr_5ed58cdac5b6423beb36cf90
