Στη διάρκεια εκτύλιξης ενός πολέμου κάθε μέλος της κοινωνίας λαμβάνει έναν ρόλο και συμμετέχει στις εξελίξεις, όπως ακριβώς συνέβη και με τους καλλιτέχνες, οι οποίοι απεδείχθησαν πολύ χρήσιμοι, ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας ως βάση τις γνώσεις των προγενέστερων καλλιτεχνών, οι καλλιτέχνες του Β’ Παγκοσμίου κατόρθωσαν να αναπτύξουν ειδικές στρατηγικές και σχέδια μάχης για την εξαπάτηση των ναζί στη διάρκεια του ολοκληρωτικού πολέμου. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Η πλήρης γελοιοποίηση και εξαπάτηση των ναζιστικών στρατευμάτων από τα τεχνάσματα των καλλιτεχνών.
Καλλιτέχνες στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Πρόκειται για την αξιοποίηση των καλλιτεχνικών δεξιοτήτων με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργηθούν οπτικές ψευδαισθήσεις στους αντιπάλους (των ναζί στην περίπτωση αυτή) και να επιτευχθεί ο αποπροσανατολισμός τους. Συγκεκριμένα, οι καλλιτέχνες δημιούργησαν τις ψευδαισθήσεις <<παίζοντας>> με τις σκιές και το φως και πέτυχαν ρεαλιστικές εικόνες. Έτσι, οι καλλιτεχνικές δεξιότητες έγιναν όπλα για τη δημιουργία καμουφλάζ στα πεδία μάχης από τον Α’ ΠΠ με συνέπεια τη μετατροπή τους σε αρένα δημιουργικής στρατηγικής. Προκειμένου να δούμε τις ενέργειες των καλλιτεχνών του Β’ ΠΠ για την εξαπάτηση των ναζί έχουμε ως αφετηρία αυτές των καλλιτεχνών του πρώτου ολοκληρωτικού πολέμου και αναφερόμαστε αρχικά στον Βρετανό Solomon J Solomon.
Ο συγκεκριμένος καλλιτέχνης πέτυχε την ανάπτυξη διχτυών παραλλαγής ως τρόπο κάλυψης των χαρακωμάτων και κατόρθωσε τη δημιουργία ενός <<δέντρου παρατήρησης>>, που αποτέλεσε αντίγραφο κορμού δέντρου στο οποίο παρέμενε ένας στρατιώτης για την παρατήρηση των εχθρών- σε αυτό βοήθησε ο γλύπτης και ζωγράφος Leon Underwood. Στον Α’ ΠΠ συνέβαλε και ο Norman Wilkinson με ιδέες για την προστασία των πλοίων από εχθρικές τορπίλες με ειδικές συνθέσεις αφηρημένων λωρίδων για να μπερδεύουν την ικανότητα των αντιπάλων να διακρίνουν τη θέση και την ταχύτητα των πλοίων.
Καλλιτέχνες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Όλες οι προαναφερθείσες ενέργειες συνέβαλαν στην ανάπτυξη του καμουφλάζ και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Geoffrey Barkas και ο Tony Ayrton αποτέλεσαν με την ομάδα τους τη Διεύθυνση Καμουφλάζ Διοίκησης Μέσης Ανατολής, η οποία εξειδικεύονταν στις επιχειρήσεις εξαπάτησης αν και δεν αποτελούνταν από εξειδικευμένους και πεπειραμένους στρατιωτικούς, αλλά από ζωγράφους, σκηνοθέτες, σκιτσογράφους κλπ. Ανέλαβαν την ευθύνη για έναν άκρως σημαντικό ελιγμό των Συμμάχων που μπορούσε να αλλάξει πλήρως την εξέλιξη του πολέμου και προέβησαν στη δημιουργία <<φανταστικού στρατού>> σε μόλις 28 ημέρες και την απόκρυψη του αληθινού από τους ναζί, επρόκειτο δηλαδή για σκηνογραφία η συγκεκριμένη αποστολή τους. Όλες οι προηγούμενες αποστολές τους σχετίζονταν με καμουφλάζ αεροδρομίων και βαμμένες στέγες υπόστεγων αεροσκαφών για να ομοιάζουν με αστικές συνοικίες.
Στην αποστολή σκηνογραφίας που τους ανατέθηκε για να νικήσουν έπρεπε να πιάσουν απροετοίμαστους τους Ναζί και τους Ιταλούς. Πώς έγινε αυτό; Τους έκαναν να πιστέψουν ότι η επίθεση θα γινόταν αργότερα και από διαφορετική θέση. Έτσι, τοποθέτησαν πολλά τανκ κοντά στους εχθρούς χωρίς να καθίστανται εμφανή και δημιούργησαν έναν στρατό δόλωμα από πλαστά οχήματα. Επίσης, ο φανταστικός στρατός που δημιούργησαν αποτελούνταν από ψεύτικες δεξαμενές, αποθήκες τροφίμων, δοχεία λαδιού κλπ. Στις δυνάμεις του Άξονα που ήταν πλήρως απροετοίμαστες φάνηκε να ξεπροβάλει από το πουθενά ένας στρατός και έπειτα από μία σφοδρή σύγκρουση οι ναζί παραδέχτηκαν την ήττα τους. Επιπλέον, οι ΗΠΑ δημιούργησαν ένα Στρατό Φαντασμάτων και φουσκωτά άρματα μάχης για τον αποπροσανατολισμό των ναζί με τεχνικές κατεύθυνσης και εκτός των άλλων χρησιμοποιήθηκαν και ραδιοφωνικοί σταθμοί με ψεύτικη ραδιοφωνική κίνηση για τη δημιουργία σύγχυσης στα αντίπαλα στρατόπεδα.
Καταλαβαίνουμε έτσι, τον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε η καλλιτεχνική δράση στη διάρκεια των πολέμων και την κρισιμότητά της στην συνολική έκβαση της πολεμικής προσπάθειας, καθώς με τα τεχνάσματα που διαμορφώθηκαν επιτεύχθηκε η νίκη των Συμμάχων και η γελοιοποίηση των ναζί.
Πηγές:
άρθρο στο διαδίκτυο.The artists who outwitted the Nazis. Ανακτήθηκε από:https://www.bbc.com/culture/article/20210223-the-artists-who-outwitted-the-nazis (τελευταία επίσκεψη 13/1/2023)
άρθρο στο διαδίκτυο. Όταν οι Αμερικανοί ξεγέλασαν τους Γερμανούς με φουσκωτά τανκς. Δείτε τον φανταστικό στρατό που απαρτιζόταν από καλλιτέχνες… Ανακτήθηκε από:https://www.mixanitouxronou.gr/otan-oi-amerikanoi-xegelasan-toys-germanoys-me-foyskota-tanks-deite-ton-fantastiko-strato-poy-apartizotan-apo-kallitechnes/ (τελευταία επίσκεψη 13/1/2023)
