Η Φαχρελνισά Ζέιντ
ήταν ζωγράφος του 20ου αιώνα και άνηκε στη βασιλική οικογένεια του Ιράκ, ύστερα από τον γάμο της με τον πρίγκιπα Ζέιντ Ιμπν Χουσεΐν. Η δυνατότητα να ακολουθεί τον πρεσβευτή σύζυγο της, ως μέλος της βασιλικής οικογένειας του Ιράκ, της έδωσε την ευκαιρία να λαμβάνει ενεργό μέρος στα πρωτοποριακά –για την εποχή- καλλιτεχνικά κινήματα του προπολεμικού Βερολίνου και μεταπολεμικού Παρισιού. Η Τούρκικη καταγωγή της (Κωνσταντινούπολη 1901) σε συνδυασμό με τις σπουδές της στην Ευρώπη (Παρίσι 1927) και τα ταξίδια που έκανε, δημιούργησαν μια έντονη και πολυδιάστατη καλλιτεχνική προσωπικότητα, με επιρροές από τη βυζαντινή, ισλαμική και ευρωπαϊκή τέχνη. Η Φαχρελνισά Ζέιντ, υιοθέτησε πολλά και διαφορετικά στυλ και ταυτόχρονα πειραματίστηκε με διάφορες τεχνικές και υλικά.
Ξεκίνησε τη ζωγραφική
στα 14 χρόνια της και το 1927 ταξιδεύει στο Παρίσι προκειμένου να φοιτήσει στην Académie Ranson με δάσκαλο τον Ροζέρ Μπισιέρ. Γυρίζοντας στην Κωνσταντινούπολη, είναι από τις πρώτες γυναίκες που φοιτά στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Πόλης και τη δεκαετία του 1950 εδραιώνει τη φήμη της ως ζωγράφος. Επιπλέον, από το 1942 υπήρξε μέλος μιας τούρκικης καλλιτεχνικής ομάδας νέων ζωγράφων, Group d, οι οποίοι επηρεασμένοι από τις ιδέες που διαμορφώνονταν τότε στην Ευρώπη, μεταφέρουν τα κινήματα του κυβισμού, κονστρουκτιβισμού και εξπρεσιονισμού στην Τουρκία. Οι χρονιές 1951, 1953 και 1954, την βρίσκουν να συμμετέχει στις εκθέσεις του Salon des Réalités Nouvelles του Παρισιού, οι οποίες κατά κύριο λόγω εστιάζουν στην αφηρημένη τέχνη, της οποίας υπήρξε και εκπρόσωπος –καθώς και της γεωμετρικής. Το 1975 και ύστερα από την εγκατάστασή της στο Αμάν της Ιορδανίας, η Φαχρελνισά Ζέιντ διδάσκει στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τέχνης και την ίδια χρονιά ιδρύει το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών Φαχρελνισά Ζέιντ.
Η καλλιτεχνική της δραστηριότητα
είναι πολύπλευρη, ποικιλόμορφη και με φαντασία. Τα πρώτα της έργα, φανερά επηρεασμένα από τη γαλλική ζωγραφική απεικονίζουν πορτρέτα και σκηνές εσωτερικού χώρου. Την δεκαετία του 1940, ο σύζυγός της, λόγω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, καλείται πίσω στη Βαγδάτη και η Φαχρελνισά Ζέιντ στρέφεται στην αφηρημένη τέχνη. Αφορμή στάθηκαν οι μακρινές φιγούρες γυναικών χωρικών και ο τρόπος όπου η μορφή τους ξεπρόβαλε από τον ορίζοντα. Τις κοιτούσε πίσω από τα στόρια του παραθύρου της και εμπνεύστηκε την τεχνική των επόμενων έργων της. Με την Επανάσταση του Ιράκ το 1958, η Φαχρελνισά Ζέιντ και η οικογένειά της αναγκάζονται να μετακομίσουν από την πολυτελή πρεσβεία σε ένα μικρότερο διαμέρισμα. Τότε κάποια Χριστούγεννα και ενώ ακολουθεί τη συνταγή για την γαλοπούλα, διαπιστώνει ότι ένα μέρος από τα κόκκαλα του πουλιού, θα είχε ενδιαφέρον να χρησιμοποιηθεί ως καμβάς, ζωγραφίζει πάνω σε αυτό και λίγο αργότερα δημιουργεί ένα έργο τέχνη από οστά πουλιού.
Οι θάνατοι
και η απώλεια φίλων και οικείων αρχίζουν να την επηρεάζουν και να συμβάλλουν, ταυτόχρονα, στην τέχνη της. Την ίδια δεκαετία, του ΄50, αρχίζει να χρησιμοποιεί μεγάλου μεγέθους καμβάδες. Μια μέρα, καθώς παρατηρούσε μια μύγα να πετάει και να γυρίζει πάνω σε έναν τοίχο γρήγορα εμπνεύστηκε το επόμενο έργο της: θα αποτύπωνε σε έναν μεγάλο καμβά τις κινήσεις τις μύγας, οι οποίες κατά κάποιον τρόπο θα απεικόνιζαν την αντίληψή της για τη ζωή (My hell, 1951). Μεγάλο μέρος του έργου της αποτελείται από ελαιογραφίες, υδατογραφίες, λιθογραφίες και χαρακτικά. Εφευρίσκει μια νέα τεχνική την οποία καλεί «παλαιοκρύσταλλο» με χρωματιστές πέτρες, σμάλτο και διάφορα άλλα υλικά σε μείγμα γυάλινου πολτού και ρητίνης.
Πραγματοποίησε εκθέσεις τόσο στην Τουρκία (1944-46), όσο και στην Ιορδανία και στην Δυτική Ευρώπη. Η Φαχρελνισά Ζέιντ , πέθανε στο Αμάν, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1991 και σήμερα έργα της βρίσκονται σε μουσεία μοντέρνας τέχνης του Παρισιού, της Νέας Υόρκης, του Εδιμβούργου, της Κωνσταντινούπολης , της Άγκυρας, αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
FAHRELNISSA ZEID: Η ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΦΑΧΡΕΛΝΙΣΑ ΖΕΪΝΤ – 7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ, ανάκτηση από: ekklisiaonline.gr
Φαχρελνισά Ζεΐντ: Η Google αφιερώνει το Doodle στην πρωτοπόρο Τουρκάλα ζωγράφο, ανάκτηση από: reader.gr
Η Φαχρελνισά Ζεΐντ, στο doodle της Google, ανάκτηση από: newsbeast.gr
