Για πολλούς η 26η Σεπτεμβρίου φαντάζει μια συνηθισμένη ημερομηνία. Στη πραγματικότητα, όμως, είναι η ημέρα που μπορεί να είχε αλλάξει τον κόσμο. Πρωταγωνιστής της είναι ο Stanislav Yevgrafovich Petrov, Ρώσος Αντισμήναρχος της Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 1983, ο Stanislav Petrov βρισκόταν στο πόστο του ως παρατηρητής στο κέντρο διοίκησης Oko, για την έγκαιρη προειδοποίηση πυρηνικής επίθεσης. Ξάφνου σημαίνει ειδοποίηση για επικείμενη πυρηνική απειλή. Οι Αμερικάνοι, φαίνεται, να έχουν εκτοξεύσει 5 ή 7 πυραύλους κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Petrov αποφάνθηκε πως επρόκειτο για σφάλμα του συστήματος και δεν ενημέρωσε τους ανωτέρω του. Η απόφαση του μπορεί να ξενίζει. Γιατί να μην ειδοποιήσει για τις ενέργειες του εχθρού; Αν όμως ο Petrov είχε ειδοποιήσει, η Σοβιετική Ένωση θα είχε απαντήσει με τα δικά της πυρηνικά προς τις ΗΠΑ και τις υπόλοιπες χώρες του NATO. Ένας πόλεμος πυρηνικών θα ξεκινούσε και θα χανόταν εκατομμύρια ζωές. Βρισκόμαστε, εξάλλου, ήδη εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου.
Ο Petrov κρίνει ότι το σύστημα δυσλειτουργεί, είναι νέο και δεν το εμπιστεύεται. Τα επίγεια ραντάρ δεν δείχνουν κάποια εχθρική κίνηση και άλλωστε αν οι ΗΠΑ σχεδίαζαν επίθεση, θα έστελναν μόνο μερικά πυρηνικά; Το 2013 δηλώνει πως:
Δεν ήμουν ποτέ βέβαιος ότι ο συναγερμός ήταν εσφαλμένος. Η πολιτική μου εκπαίδευσή με βοήθησε να πάρω τη σωστή απόφαση. Οι συνάδελφοί μου ήταν όλοι επαγγελματίες στρατιώτες με στρατιωτική εκπαίδευση και, εάν ήταν εκείνοι στη θέση μου, θα είχαν αναγγείλει την εκτόξευση πυραύλων ακολουθώντας τις οδηγίες.
Advertising
/cdn.vox-cdn.com/uploads/chorus_image/image/61550601/GettyImages_50803740.0.jpg)
Μετά τη γνωστοποίηση του περιστατικού στους ανωτέρους του, ο Stanislav Petrov ανακρίθηκε για την απόφαση του. Η αντίδραση τους ήταν διθυραμβική. Του δόθηκαν συγχαρητήρια, επαινέθηκε για τη σωστή του κρίση και του υποσχέθηκαν ανταμοιβή, αλλά ταυτόχρονα δέχτηκε επίπληξη αυστηρά για την παράλειψη του στο ημερολόγιο συμβάντων. Αυτό πιθανώς να ήταν ένα απλό πρόσχημα για επίπληξη και την τήρηση των τύπων. Αρκετά χρόνια αργότερα ανέφερε πως δεν υπήρχε ποτέ το κόκκινο κουμπί για την ειδοποίηση πυρηνικής επίθεσης. Οι ψυχολόγοι του στρατού θεώρησαν πως θα ήταν λάθος να δοθεί η απόφαση αυτή σε ένα μόνο άτομο.
Υπάρχει κάποια σύγχυση ως προς το τι ακριβώς ήταν ο στρατιωτικός ρόλος του Petrov σε αυτό το περιστατικό. Το μόνο καθήκον του ήταν να παρακολουθεί τον εξοπλισμό δορυφορικής επιτήρησης και να αναφέρει προειδοποιήσεις επίθεσης πυραύλων. Η σοβιετική ηγεσία ήταν αυτή που θα αποφάσιζε αν θα ξεκινήσει μια επιθετική επιδρομή εναντίον της Δύσης. Ο ρόλος του Petrov ήταν καθοριστικός, γιατί σύμφωνα με τον Bruse Blair, εμπειρογνώμονας πυρηνικών στρατηγικών Ψυχρού Πολέμου και υποστηρικτής πυρηνικού αφοπλισμού: «Η ανώτατη ηγεσία, που έλαβε μόνο λίγα λεπτά για να αποφασίσει, θα είχε ξεκινήσει μια επίθεση, για αντίποινα.»
Διακρίσεις και ανταμοιβές δεν ήρθαν. Για καιρό η πράξη παρέμεινε ”θαμμένη”, ώσπου το 1990 δημοσιεύθηκαν τα απομνημονεύματα του στρατηγού Yury Votintsev, διοικητή των Μονάδων Αντιπυραυλικής Άμυνας της Σοβιετικής Αεροπορίας. Οι πράξεις του έπρεπε να ανταμειφθούν και να γίνουν γνωστές, ωστόσο επιλέχθηκε να ξεχαστούν γιατί θα τιμωρούνταν οι προϊστάμενοι του και οι επιστήμονες για τα σφάλματα στα μηχανήματα. Η τελική ανταμοιβή ήρθε σε μορφή χρηματικής αμοιβής το 2004 και βράβευσης από το Ο.Η.Ε. το 2006. Το 2012 τιμήθηκε στη Γερμανία και το 2013 έλαβε τη διάκριση “Βραβείο της Δρέσδης” στη Δρέσδη μαζί με το ανάλογο χρηματικό ποσό των 25.000€.
Ο Petrov πήρε πρόωρη συνταξιοδότηση και πέθανε στις 19 Μαΐου 2017 από υποστατική πνευμονία. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν τον ρόλο του. Και όμως, οι πράξεις του έσωσαν εκατομμύρια ζωές. Είναι ο άνθρωπος που έσωσε τον κόσμο.
Ό,τι συνέβη δεν είχε σημασία για μένα-ήταν δουλειά μου. Απλώς έκανα τη δουλειά μου και ήμουν το σωστό πρόσωπο την κατάλληλη στιγμή, αυτό είναι όλο. Η εκλιπούσα σύζυγός μου για 10 χρόνια δεν ήξερε τίποτε γι ‘αυτό «Τι έκανες λοιπόν;» με ρώτησε. «Τίποτα. Δεν έκανα τίποτα.»
