Κάθε Οκτώβρη η συμπρωτεύουσα ετοιμάζεται, στολίζεται και υποδέχεται το ετήσιο φεστιβάλ πολιτισμού, μουσικής και κάθε μορφής τέχνης αφιερωμένο στον προστάτη της, τον Άγιο Δημήτριο. Τα Δημήτρια, που οφείλουν το όνομά τους στον Άγιο μας, κατέχουν σε όλη τη διάρκεια του Οκτωβρίου την πρώτη θέση στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης και όλη η πόλη συγκεντρώνεται για να βιώσει για ακόμα μία χρονιά μία από τις μεγαλύτερες και ιστορικές γιορτές της που αναμφίβολα συνδυάζει το θρησκευτικό με το καλλιτεχνικό κομμάτι. Τη φετινή χρονιά συμπληρώνονται 59 χρόνια από την έναρξη του θεσμού και η Θεσσαλονίκη διοργανώνει τα 60α κατά σειρά Δημήτρια με πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα και με διαρκή την παρουσία της τέχνης, σε όλο το διάστημα του Οκτωβρίου, τόσο πριν από τη μεγαλοπρεπή γιορτή του πολιούχου μας στις 26 του μηνός, όσο και μετά από αυτήν. Και το πλέον σημαντικό, πλήθος καλλιτεχνών έχουν την ευκαιρία να προσφέρουν απλόχερα την τέχνη τους και να συμμετάσχουν με αυτόν τον τρόπο στα δρώμενα μίας ιστορικής πόλης που δίκαια κρατά τον τίτλο της νύφης του Θερμαϊκού.
Η Ιστορία του θεσμού
Τα Δημήτρια ως καλλιτεχνικός και πολιτιστικός θεσμός διοργανώθηκαν για πρώτη φορά το 1966. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ένας θεσμός που χάνεται στην ιστορία. Μεταφερόμαστε στη βυζαντινή Θεσσαλονίκη του 12ου αιώνα τον μήνα Οκτώβριο (πάλι), έξω από τη Χρυσή πύλη ή Πύλη Αξιού της πόλης, στο σημείο που σήμερα είναι η πλατεία Δημοκρατίας. Ξαφνικά έτσι όπως βγαίνουμε από την πύλη βλέπουμε μία λαοθάλασσα και μία αδιάκοπη μεταφορά και ανταλλαγή προϊόντων. Είναι η ετήσια εμποροπανήγυρη προς τιμή του Αγίου Δημητρίου και οι κάτοικοι γιορτάζουν διπλά, από τη μία είναι η γιορτή του προστάτη τους και από την άλλη βρίσκουν την ευκαιρία να απολαύσουν μία από τις μεγαλύτερες γιορτές του εμπορίου. Τα βυζαντινά Δημήτρια προήλθαν ακριβώς από αυτόν τον ιδιαίτερο συνδυασμό του θρησκευτικού προσκυνήματος και ευλάβειας προς τον Άγιο Δημήτριο με την μεγαλύτερη ετήσια μαζική ανταλλαγή προϊόντων στο λιμάνι της πόλης. Έτσι, με αυτόν τον διπλό χαρακτήρα έγινε γρήγορα ένας θεσμός και απέκτησε φήμη σε όλη τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Αυτό, ωστόσο, που άρχισε να ξεχωρίζει με το πέρασμα των ετών, ήταν ότι στη διάρκεια του θεσμού οι κάτοικοι απολάμβαναν, ως μία μορφή λαϊκής ψυχαγωγίας και παράλληλα με τη μεγάλη εμποροπανήγυρη, μικρά καλλιτεχνικά δρώμενα ανάμεσα στους εμπορικούς πάγκους, όπως παραστάσεις μίμων και γελωτοποιών, μικρά θεατρικά ακόμα και διαλέξεις σχετικές με την αρχαία μας σοφία. Με αποτέλεσμα τα Δημήτρια να αλλάξουν λίγο τον ιστορικό τους χαρακτήρα και να αποκτήσουν μία πρώτη καλλιτεχνική χροιά.
Η σύγχρονη αναβίωση
Τα Δημήτρια αναβίωσαν ως θεσμός, όπως ήδη έχει αναφερθεί ανωτέρω, το 1966, με πρωτοβουλία του Εθνικού Οργανισμού Τουρισμού. Αυτή τη φορά μόνο ως καλλιτεχνικός και θρησκευτικός θεσμός, χωρίς να υπάρχει το εμπορικό στοιχείο. Ως πρώτη ημέρα ορίστηκε η 4η Οκτωβρίου και εκείνη την πρώτη χρονιά προγραμματίστηκαν να γίνουν 11 καλλιτεχνικές εκδηλώσεις με κάθε μορφή τέχνης και με τη συμμετοχή σημαντικών ιδρυμάτων όπως το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και σημαινουσών προσωπικοτήτων από τον χώρο της τέχνης. Ο θεσμός συνεχίστηκε και τις υπόλοιπες χρονιές χωρίς να διακοπεί, ενώ πολλαπλασιάστηκαν και οι εκδηλώσεις στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Από το 1973 έως και σήμερα τα Δημήτρια διοργανώνονται υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης και πιο συγκεκριμένα της αντιδημαρχίας πολιτισμού, τουριστικής ανάπτυξης και δημοτικής συνεργασίας. Το 1995 τα Δημήτρια έλαβαν και ευρωπαϊκή αναγνώριση και ενσωματώθηκαν στον κατάλογο των σημαντικών ευρωπαϊκών εκδηλώσεων. Κάθε χρόνο γίνονται πόλος έλξης για τους λάτρεις της τέχνης και πολλοί και κορυφαίοι καλλιτέχνες εμφανίζονται δίνοντας με πολλή αγάπη το έργο τους στο φιλοθεάμον κοινό.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα
Τα Δημήτρια έχουν ένα πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με πληθώρα εκδηλώσεων. Αν ανατρέξουμε στο πρόγραμμα κάθε χρονιάς θα δούμε ότι τον μήνα αυτό λαμβάνουν χώρα πολλές και διαφορετικές εκδηλώσεις που κάθε μία είναι πεδίο πραγματικής επαφής με την τέχνη. Πρώτο από όλα, στο κέντρο, μπαίνει η μουσική με καλλιτέχνες από όλα τα πέρατα του κόσμου και με διεθνή αναγνώριση. Μαζί με τη μουσική, σημαντική παρουσία έχει και το θέατρο, αλλά και το μιούζικαλ που συνδυάζει έξοχα τη σκηνική παρουσία με τη μουσική. Ξεχωρίζουν, βέβαια, και οι οπερέτες. Έτσι, κάθε χρόνο οι Θεσσαλονικείς και όχι μόνο παρακολουθούν σπουδαίες παραστάσεις σε όλα σχεδόν τα είδη του θεάτρου. Πλάι στα θεατρικά δρώμενα δεν μπορεί να λείπει και ο χορός, το μεγαλείο της γλώσσας του σώματος. Παράλληλα, διοργανώνονται και εκδηλώσεις με καθαρά εικαστικό περιεχόμενο στις οποίες το κοινό απολαμβάνει εξαιρετικές εκθέσεις έργων απαράμιλλης ομορφιάς και εκλεπτυσμένης αισθητικής. Από τις εκθέσεις μπορεί εύκολα κάποιος να μεταφερθεί και στον χώρο του κινηματογράφου, ο συνδυασμός του ήχου και της εικόνας, αφού στα Δημήτρια παρουσιάζονται κινηματογραφικές ταινίες από το διεθνές φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Θεσσαλονίκης (tisff) που φέτος κλείνει τα 12 χρόνια προβολής- λειτουργίας. Τελευταίες στη σειρά, αλλά εξίσου σημαντικές, είναι και οι αφιερώσεις σε τιμώμενα πρόσωπα και οι παρουσιάσεις συγγραφέων βιβλίων. Φέτος τιμώνται ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης, ο βιολιστής και μαέστρος Κοσμάς Γαλιλαίας και ο γερμανικής καταγωγής συγγραφέας Sebastian Fitzek.
Ο επίσημος σύνδεσμος και το φετινό πρόγραμμα από τα Δημήτρια 2025: https://e-dimitria.gr/
Διαδικτυακές Πηγές
Dimitria Festival 2025: Δημήτρια 60. Ανακτήθηκε από: e-dimitria.gr (τελευταία πρόσβαση: 19/10/2025)
Βικιπαίδεια: Δημήτρια. Ανακτήθηκε από: el.wikipedia.org (τελευταία πρόσβαση: 19/10/2025)
Φραγκούλης, Γ. (2014). Δημήτρια -Ιστορία. Thessaloniki Info. Ανακτήθηκε από: thessalonikinfo.gr (τελευταία πρόσβαση: 19/10/2025)
Η ιστορία των Δημητρίων. (2020). Ανακτήθηκε από: dimitria.thessaloniki.gr (τελευταία πρόσβαση: 19/10/2025)
